ΜΑΪΟΣ – ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ

Μάιος είναι ο πέμπτος μήνας του χρόνου και έχει τριάντα μία μέρες σύμφωνα με το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό ημερολόγιο, ενώ παλαιότερα θεωρούσαν ότι ήταν ο τρίτος μήνας γιατί το έτος άρχιζε τότε, κατά τους Ρωμαίους, από την 1η Μαρτίου και τον συνόδευε η λέξη Kalendar (Καλένδες). Από τους Ρωμαίους ξεκίνησε και το όνομα και οι δραστηριότητες που γινόταν από τους ανθρώπους εκείνη την εποχή.

Όπως έχει γράψει ο Πλούταρχος (στην αρχαιότητα) στο έργο του “Βίος Νουμά” η ονομασία του μήνα, ελληνικά Μάιος λατινικά Majus, προέρχεται από το όνομα της μητέρας του θεού Ερμή την Μαίαν, λατινικά Maja. Το όνομα Maja (Μάγια) μέχρι τη σημερινή εποχή είναι γνωστό και έχουν βαπτιστεί πολλές γυναίκες σε χώρες που βρίσκονται βόρεια της Ελλάδος, όπως η Ρωσία, Γεωργία κ.α. Υπάρχει στη Σύρο μια νεαρή κοπέλα με το όνομα Μάγια από βόρεια χώρα, αλλά και Ελληνίδες έχουν το όνομα Μάγια, που σημαίνει βέβαια Μαία.

Ο Πλούταρχος θεωρεί ότι το όνομα του Μαΐου προέρχεται από το Major που σημαίνει μεγαλύτερος, ο δε Οβίδιος θεωρεί ότι η ονομασία προέρχεται από τη λέξη majestas που σημαίνει μεγαλειότητα.

Στη Ρώμη κατά τον μήνα Μάιο γίνονταν πολλές γιορτές προς τιμής της πηγαίας νύμφης Ηγερίας μέσα στον κήπο της με διάφορες θρησκευτικές παρουσιάσεις. Η αρχή των εορτών για τον Μάιο ξεκίνησαν από τη Ρώμη και τις αφιέρωναν στην Παρθένο Μαρία και στην θεά της βλάστησης και της χλωρίδας την Flora! Γιατί χάριν της δικής της βοήθειας οι άνθρωποι αποκτούσαν (και σήμερα βέβαια) τόσα σημαντικά προϊόντα από τη γη για να ζουν.

Ο Μάιος κατά την Λαογραφία

Στην Ελλάδα, τα παλιά χρόνια, θεωρούσαν ότι ήταν ο μήνας της μαγείας. Υπάρχει και η φράση: “Μάη μου μάγεψέ τον” και διάφορες άλλες. Έτσι έχουμε ακούσει ότι κάποτε φρόντιζαν να μην γίνονται γάμοι αυτόν το μήνα για να μην ... μαγεύονται αρνητικά. Επίσης ιδιαίτερα πρόσεχαν οι μεγάλες επιχειρήσεις να αποφεύγουν κάθε “διαδικασία” την 1η Μαΐου γιατί κάτι κακό θα ερχόταν. Συνήθιζαν, παλαιότερα, στην Ελλάδα το πρωί της Πρωτομαγιάς να τρώνε σκόρδο για να αποφύγουν κάθε κακό, επίσης έπιναν “αμίλητο νερό” που το έφερνε από τη βρύση νεαρή κοπέλα που δεν έπρεπε να μιλήσει σ' όλο το δρόμο. Ευχή γινόταν πάντα, μερικές φορές και θρησκευτικές παρακλήσεις να μην βρέξει τον Μάιο και καταστραφούν, ιδιαίτερα τα σιτηρά, και άλλοι καρποί των χωραφιών. Γι' αυτό και είχαμε ακούσει να λένε οι χωρικοί: “Στον καταραμένο τόπο τον Μάη μήνα βρέχει”.

Υπάρχει και το ποίημα:

“Εμπήκ' ο Μάης,

ο μήνας με τα τριαντάφυλλα

κι ο Απρίλης με τα ρόδα.

Απρίλ' Απρλί' αφόρετε, Μάη μου κανακάρη,

όλο τον κόσμο γέμισες με άνθη και λουλούδια κ.α....

Πρωτομαγιά

Η πρώτη μέρα του Μαΐου. Είναι η μεγάλη γιορτή των λουλουδιών που γίνεται και την προηγούμενη και την ίδια μέρα της 1ης Μαΐου. Αυτή η γιορτή είναι καθαρά φυσιολατρική και δεν έχει καμία σχέση με τη θρησκεία.

Είναι αρκετοί οι συγγραφείς που έχουν ασχοληθεί με αυτή την πρώτη ημέρα του Μάη και φυσικά αναφέρεται ότι έχει αρχαιότατη προέλευση από τις ειδωλολατρικές τελετές. Η Πρωτομαγιά, αλλά και η προηγούμενη μέρα, εορτάζεται (σε μερικές περιοχές ακόμα και σήμερα) με έξοδο στους κήπους και ιδιαίτερα στα χωράφια όπου πολλοί άνθρωποι και ιδιαίτερα νέοι μαζεύουν τα λουλούδια, τα αγριολούλουδα βέβαια, και όλοι μαζί τότε, κατασκεύαζαν τους “μάηδες” τα υπέροχα στέφανα για να τα κρεμάσουν στην εξώπορτα του σπιτιού τους ή στα μπαλκόνια και στους εξώστες. Στη σημερινή εποχή βέβαια σε όλους μας είναι γνωστό ότι αυτά τα υπέροχα στεφάνια με τα ωραία λουλούδια, (που δεν είναι μόνο από χωράφια) αλλά και από κήπους θα μείνουν στην πόρτα του σπιτιού μας μέχρι την ημέρα του Αγίου Ιωάννη τον Ιούνιο όπου... σε πολλές περιοχές το έθιμο είναι να καεί το στεφάνι. Στη Γαλλία, τα παλιά χρόνια, όταν κάποιοι φίλοι ήθελαν να τιμήσουν έναν άνθρωπο, πήγαιναν στο σπίτι του και φύτευαν την 1η Μαΐου, έξω από την πόρτα του, σε μια γλάστρα ένα φυτό που έπρεπε να έχει κλαδιά με πράσινα φύλλα και το στόλιζαν με πολύχρωμες ταινίες και ευχητήριες κάρτες για υγεία και ευτυχία.

Η Πρωτομαγιά έχει ορισθεί και ως ημέρα εργατικής γιορτής. Ξεκίνησε την πρώτη Μαΐου του 1889 από το Διεθνές Εργατικό Συνέδριο στο Παρίσι. Υπήρξε κοινή συμφωνία να γίνει διακοπή της εργασίας από τους εργάτες, τους υπαλλήλους ή επαγγελματίες θέλοντας να επιβάλουν στις κυβερνήσεις, βέβαια, τις αξιώσεις τους. Ο όρος ή η λέξη απεργία ήταν άγνωστη στην παλιά εποχή. Σήμερα συνηθίζεται η φράση: “κήρυξη απεργίας” και η λήξη της είναι με τον όρο ή τη φράση: “λήξη απεργίας”. Παλαιότερα ήταν “λύσις της απεργίας”

Η ιστορική εξέλιξη της απεργίας: Αν και δεν μπορεί να γίνει λόγος και να ονομαστεί απεργία στην αρχαιότητα παρόμοια κατάσταση ανθρώπων που αποφασίζουν μόνοι τους για κάποια δραστηριότητα, εν τούτοις όσοι έχουν ασχοληθεί κι έχουν καταγράψει παρόμοιες δραστηριότητες του παρελθόντος, ισχυρίζονται ότι από τότε ξεκίνησε η απεργία. Δεν συμφωνώ, αλλά ιστορικοί αναφέρουν και χαρακτηρίζουν ως απεργία την, κατά την Παλαιά Διαθήκη, έξοδο των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο ή από τη Ρώμη αποχώρηση των πληβείων κατά τον 5ο π.Χ. αιώνα που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του θεσμικού των δημάρχων, που εκλέγονταν από τους πληβείους. (Πληβείος, λατινικά plebes, σημαίνει πλήθος).

1η Μαΐου 1886

Είναι η πρώτη μεγάλη εργατική απεργία που είχε γίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής την 1η Μαΐου 1886 και ζήτησαν να καθιερωθεί το οκτάωρο της εργασίας με σύνθημα: “οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ύπνος, οχτώ ώρες ψυχαγωγία, ανάπαυση και μόρφωση”!

Σε όλους μας είναι γνωστό σήμερα ότι αυτή την ημέρα οι εργαζόμενοι δημιουργούν ομάδες και εορτάζουν (ή φωνάζουν και κατηγορούν) εκφωνούν λόγους και γίνονται διαδηλώσεις με γενικές διεκδικήσεις και συνθήματα.

Βέβαια, επανειλημμένα και σε διάφορες πόλεις και περιοχές σημειώθηκαν συγκρούσεις τέτοια μέρα, χύθηκε αίμα κ.α.

Η εργατική Πρωτομαγιά είναι καθιερωμένη σ' όλες σχεδόν τις χώρες και, νομίζω, ότι ενδιαφέρει να φανεί και να συζητείται η επίδειξη της δύναμης των εργαζομένων. Αν πρέπει η δεν πρέπει να γίνονται οι απεργίες δεν μπορώ εγώ να κρίνω.

“Ο Μάιος μας έφτασε, εμπρός βήμα ταχύ,

να τον προϋπαντήσουμε παιδιά στην εξοχή”

Μαρία Ρώτα