Χρηματοδότηση των επενδύσεων τουρισμού από κοινοτικούς πόρους

Του Γιώργου Μαρκατάτου

Συχνά ακούμε τους ενδιαφερόμενους να επιζητούν πληροφορίες για τη χρηματοδότηση του τουρισμού. Για την πλήρη εικόνα ανατρέξαμε στο Ελεγκτικό συνέδριο της ΕΕ, ώστε να δούμε τι είδους κονδύλια μπορούν να απαντήσουν σε αιτήματα επενδυτών του τομέα του τουρισμού. Μια σοβαρή πηγή χρηματοδοτήσεων των επενδύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο Πολυετής Δημοσιονομικός Προϋπολογισμός της ΕΕ (ΠΔΠ 2021 – 2027), ο οποίος προβλέπει κονδύλιο για τον τουρισμό σε 13 διαφορετικά προγράμματα και κυρίως, αρκεί να ζητηθούν σε επίπεδο κράτους μέλους, μέσω του γνωστού μας εθνικού προγράμματος Και ποιοι είναι οι ωφελούμενοι: Οι επενδυτές του κλάδου του τουρισμού, οι ΜΜΕ και οι περιφέρειες και οι Δήμοι της χώρας. Πλήρης ανάλυση περιλαμβάνεται στο ΟΔΗΓΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΕ που ετοιμάζεται πυρετωδώς και θα δημοσιοποιηθεί και από τις στήλες της εφημερίδας μας.

Ο ισχύων κοινοτικός προϋπολογισμός διαδραματίζει  συμπληρωματικό ρόλο στον τομέα των επενδύσεων του τουρισμού,, υποστηρίζοντας και συντονίζοντας  την εθνική πολιτική για τον  τουρισμό εκάστου κράτους μέλους, η οποία όμως στηρίζεται μέσω 13 συγκεκριμένων αλλά διαφορετικών προγραμμάτων της ΕΕ. Για τη χρηματοδότηση στον τουριστικό τομέα το νομοθετικό πλαίσιο 2021 – 2027 έχει συγκεκριμένη αναφορά στο  Ευρωπαϊκό Ταμείο  Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) 2021-2027, που περιλαμβάνει έναν ειδικό στόχο πολιτικής που σχετίζεται με τον αειφόρο τουρισμό. Ο αειφόρος τουρισμός μπορεί να υποστηριχθεί και μέσω οποιουδήποτε άλλου στόχου πολιτικής, εφόσον οι επενδύσεις συμβάλλουν στην επίτευξη του στόχου και συμμορφώνονται με τις ισχύουσες προϋποθέσεις ή απαιτήσεις. Οι δημόσιες αρχές των κρατών μελών επιλέγουν έργα που θα χρηματοδοτηθούν μέσω των επιχειρησιακών προγραμμάτων (και παρακολουθούν την υλοποίησή τους).

Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (MAA) παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να χρηματοδοτούν επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένου του τουριστικού τομέα, ως μέρος των εθνικών τους σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.

Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας βασίζεται στις επιδόσεις. Αυτό σημαίνει ότι η Επιτροπή καταβάλλει τα ποσά σε κάθε χώρα μόνο όταν έχουν επιτευχθεί τα συμφωνηθέντα ορόσημα και οι στόχοι για την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων που περιλαμβάνονται στο σχέδιό της.

Κατά συνέπεια, οι επενδύσεις στον τουρισμό αντικατοπτρίζουν την εκάστοτε κυβερνητική ικανότητα απορρόφησης κονδυλίων.

Σε σχετική έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου του 2021[1] και συνεπεία του δραματικού αντίκτυπου της πανδημίας στον τουριστικό κλάδο της ΕΕ, η Επιτροπή δρομολόγησε δράσεις για τον ορισμό τουριστικού θεματολογίου για το 2030.

Για τον μετριασμό του αντικτύπου της κρίσης της COVID-19 στην τουριστική βιομηχανία της ΕΕ το ΕΕΣ ζητά από την Κομισιόν να καθορίσει μια επικαιροποιημένη στρατηγική για τον τουρισμό της ΕΕ. Θα πρέπει, επίσης, να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν διαδικασίες επιλογής για τις τουριστικές επενδύσεις που χρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ, με σκοπό τη στήριξη του νέου αυτού στρατηγικού προσανατολισμού.

Οι επενδύσεις που σχετίζονται με τον τουρισμό στο περιβάλλον και στα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών, ιδίως σε περιοχές με οικονομία που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό.

Έργα που σχετίζονται με τον τουρισμό, όπως οικοτουρισμός, τοπική γαστρονομία (εστιατόρια με ψάρια και θαλασσινά), καταλύματα, τουριστικά μονοπάτια, καταδύσεις, καθώς και υποστήριξη τοπικών συνεργασιών στον παράκτιο τουρισμό μπορούν να τύχουν κοινοτικής συνδρομής

Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Plus (ΕΚΤ+) έχεις τις δράσεις για την υποστήριξη μέτρων για την απασχόληση των νέων. δράσεις που συνοδεύουν την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση οδηγώντας τις επενδύσεις σε θέσεις εργασίας και ευκαιρίες δεξιοτήτων.

Το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης για τον τουρισμό περιλαμβάνονται στα εθνικά στρατηγικά σχέδια της κοινής γεωργικής πολιτικής.

Το ίδιο και για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑ)

Το Πρόγραμμα LIFE, για τα περιβαλλοντικά βιώσιμα έργα «παντρεύουν» μέτρα κλιματικής προσαρμογής με τον τουρισμό.

Το Πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» αφορά τη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη νέων προσεγγίσεων, εννοιών και πρακτικών για βιώσιμο, προσβάσιμο και χωρίς αποκλεισμούς πολιτιστικό τουρισμό (Ερευνητικές δραστηριότητες Cluster 2).

Ακόμη και στο Πρόγραμμα  Δημιουργική Ευρώπη συμπεριλαμβάνονται δράσεις πολιτιστικών εκδηλώσεων με τη μορφή φεστιβάλ μουσικής ή παραστατικών τεχνών· κινηματογραφικά φεστιβάλ και αγορές· branding πόλης μέσω του πολιτισμού, καθώς και ανάπτυξη των δημιουργικών πτυχών του βιώσιμου πολιτιστικού τουρισμού, των τομέων του σχεδιασμού και της μόδας.

Το Πρόγραμμα Erasmus+ διαθέτει έργα που καλύπτουν την κινητικότητα, την ανάπτυξη ικανοτήτων και απασχολησιμότητας των νέων στον τουρισμό, τις ψηφιακές δεξιότητες στην πολιτιστική κληρονομιά, τη μαθησιακή φιλοξενία και την τουριστική ερευνητική καινοτομία.

Η χρηματοδότηση τουριστικών ΜΜΕ περιλαμβάνει  επενδύσεις σε πάγιο κεφάλαιο ή άυλα περιουσιακά στοιχεία. Υποστήριξη της διαφοροποίησης της οικονομικής δραστηριότητας, δημιουργία νέων επιχειρηματικών ευκαιριών και παροχή βοήθειας στους ανθρώπους να προσαρμοστούν σε μια μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας.

Στο Πρόγραμμα ψηφιακής Ευρώπης η χρηματοδότηση για τη δημιουργία χώρων δεδομένων: περιλαμβάνει και Δίκτυο Ευρωπαϊκών Κόμβων Ψηφιακής Καινοτομίας: για την υποστήριξη των τουριστικών ΜΜΕ στον ψηφιακό τους μετασχηματισμό.

Στο Πρόγραμμα για την ενιαία αγορά εντάσσεται και η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων του τουριστικού τομέα, ιδιαίτερα των ΜΜΕ, και υποστήριξη της πρόσβασής τους στις αγορές.

Τέλος, το Πρόγραμμα ΙnvestEU προβλέπει επενδύσεις για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της βιωσιμότητας και των αλυσίδων αξίας του τουρισμού. Βιώσιμα, καινοτόμα και ψηφιακά μέτρα που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη μείωση του κλίματος και του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του τουριστικού τομέα.

[1] www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/INSR21_27/INSR_EU-invest-tourism_EL.pdf