Μηδενική ανοχή στη μη χρήση κράνους

Διάβασα πρόσφατα: Μηδενική ανοχή στη μη χρήση κράνους. Είναι και λογικό και εμπειρικά επιβεβαιωμένο: Το κράνος σώζει ζωές. Το ίδιο και η ζώνη στους οδηγούς. Κι όμως πολλοί από εκείνους που τους αφορά δεν κάνουν ό,τι πρέπει για να μειώσουν τις πιθανότητες να βλαφθούν. Τι θα κάνει το κράτος; Το κάπνισμα βραχύνει σημαντικά (αρκετά έτη) το προσδόκιμο επιβίωσης. Δεν είναι μόνο πως σκοτώνει, αλλά και μπορεί να οδηγεί σε αναπηρία. Και ο εμβολιασμός και η μάσκα σώζουν ζωές. Πολλοί πολίτες όμως έβαζαν μάσκα όχι για να μην πάθουν την ίωση που μπορούσε να είναι και θανάσιμη, αλλά για να μην πληρώσουν πρόστιμο. Και είναι μεγάλο το πλήθος εκείνων που αρνούνται τον εμβολιασμό, τους εμβολιασμούς γενικότερα.

Έχω γράψει επανειλημμένα για την πρόληψη (π.χ. Πρόληψη ή θεραπεία; Κοινή Γνώμη, 3.2.2015). Η ιατρική, και όχι μόνο, εντολή είναι: Ὠφελεῖν ἢ μὴ βλάπτειν, να ωφελείς ή τουλάχιστον να μη βλάπτεις. Η πρόληψη παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα. Μια θεραπευτική, ή διορθωτική έστω, παρέμβαση οποιουδήποτε είδους επιφέρει ένα αισθητό, απτό, αποτέλεσμα. Αλλάζει η κατάσταση εκείνου που την υφίσταται προς το καλύτερο. Μια προληπτική παρέμβαση όμως επιβάλλεται σε κάποιον που δεν έχει κανένα αισθητό πρόβλημα. Δεν πάσχει, για να ανακουφιστεί. Η παρέμβαση δεν βελτιώνει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Και επειδή δεν υπάρχει καμιά ανθρώπινη ενέργεια χωρίς μια πιθανότητα έστω ασήμαντης ζημιάς, ο υφιστάμενος την πρόληψη μπορεί να βλαφθεί χωρίς να ωφεληθεί, το αντίθετο της Ιπποκρατικής εντολής. Όμως αρρώστησαν από την πανδημία αρκετά εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο και αξιοσημείωτο ποσοστό από αυτούς πέθαναν. Οι θάνατοι από την πανδημία μεταξύ όσων δεν εμβολιάσθηκαν ήταν εκατοντάδες χιλιάδες (ή εκατομμύρια;) περισσότεροι παρά όσων είχαν εμβολιασθεί στο ίδιο χρονικό διάστημα, ενώ οι θάνατοι από τον εμβολιασμό, αν και υπήρξαν και μάλιστα σε υγιείς, ήταν μερικές δεκάδες, Η πρόληψη έχει αποτελέσματα σε ανώνυμους, η θεραπεία σε επώνυμους. Κανένας δεν ξέρει πως, αν δεν είχε κάνει κάτι προληπτικά θα είχε βλαφτεί. Να καταργήσουμε λοιπόν την πρόληψη; Να πάψουμε π.χ. να εξοπλιζόμαστε, αφού δεν έχομε πόλεμο, όπως έχουν οι Ουκρανοί; Ένας βγήκε στη μέση της πλατείας με ένα καλάσνικοφ. Δεν έχει πυροβολήσει κανέναν. Να επέμβει η αστυνομία να τον αφοπλίσει; Κι ο ανεμβολίαστος σε μια πανδημία είναι, όπως ο οπλοφόρος, μια δυνητική απειλή για το κοινό. Να επέμβει η αστυνομία να τον αφοπλίσει, εννοώ να τον εμβολιάσει;

Ίσως πρέπει να δούμε πιο ειδικές περιπτώσεις. Πρέπει να επέμβουμε αν η ενδεχόμενη βλαπτική πράξη αφορά μόνο το ίδιο το άτομο είναι η μία περίπτωση, ή να αφορά και άλλους είναι η άλλη. Όταν αφορά και άλλους η πολιτεία οφείλει να επέμβει. Ο οδηγός που οδηγεί χωρίς να έχει ασφαλισθεί, αν προξενήσει ατύχημα σε μένα, εγώ, ο άλλος, απαιτώ να μπορεί να με αποζημιώσει και γι΄ αυτό καλώ την πολιτεία να τον τιμωρεί αν οδηγεί χωρίς ασφάλιση. Το ίδιο απαιτώ να επέμβει αν κάποιος κρατά ένα όπλο χωρίς άδεια οπλοφορίας. Το ίδιο απαιτώ να επέμβει αν είναι ανεμβολίαστος, διότι αν αρρωστήσει μπορεί να μου μεταδώσει τη νόσο του κλπ Το ποια θα είναι η επέμβαση είναι άλλο ζήτημα. Αν όμως η ενέργεια κάποιου αφορά μόνο τον εαυτό του, τι πρέπει να κάνει η πολιτεία; Αν κάποιος θέλει να αυτοκτονήσει, έχει το δικαίωμα ο γιατρός να τον εμποδίσει ή παραβιάζει την ελεύθερη βούλησή του; Ο Ιπποκρατικός όρκος λέει: "ΟΥ ΔΩΣΩ ΔΕ ΟΥΔΕ ΦΑΡΜΑΚΟΝ ΟΥΔΕΝΙ ΑΙΤΗΘΕΙΣ ΘΑΝΑΣΙΜΟΝ, ΟΥΔΕ ΥΦΗΓΗΣΟΜΑΙ ΞΥΜΒΟΥΛΙΗΝ ΤΟΙΗΝ ΔΕ". Ο δικός μας νόμος είναι ακόμη αυστηρότερος. Όχι μόνο δεν θα βοηθήσω κάποιον να αυτοκτονήσει, αλλά και θα πρέπει να τον εμποδίσω να αυτοκτονήσει. Και αν αυτός κάνει απεργία πείνας για κάποιο μεγάλο ιδεώδες; Τώρα η βίαιη σίτιση μπορεί να έχει επιβλαβείς συνέπειες πάνω του. Αν όμως με διατάξει εισαγγελέας, είμαι υποχρεωμένος να το κάνω. Αλλιώς, εγώ θα τιμωρηθώ.

Το κάπνισμα έχει απαγορευθεί σε κλειστούς χώρους, διότι ο καπνός μέσα τους μπορεί να βλάψει και άλλους. Όμως και η θέα κάποιου να καπνίζει με φανερή απόλαυση μπορεί να είναι για μένα κίνητρο να τον μιμηθώ. Το ίδιο δεν ισχύει και για το χασίς και για το όπιο και για το LSD και τόσα άλλα; Έχει δικαίωμα να επέμβει η πολιτεία να εμποδίσει τη χρήση μπροστά σε άλλους, έστω και σε ανοιχτούς χώρους; Ο νέος θέλει να φαίνεται "μάγκας" που αψηφά το θάνατο. Γι΄ αυτό καβαλάει το μηχανάκι δείχνοντας πως αδιαφορεί για τη ζωή του και γι΄ αυτό δεν φοράει κράνος. Η πολιτεία μήπως, έστω και παραβιάζοντας την ελεύθερη βούλησή του, πρέπει να παρέμβει για να μην τον βλέπουν οι άλλοι και παρακινούνται να τον μιμηθούν; Εξάλλου, όποιος κυκλοφορεί σε μοτοσικλέτα χωρίς κράνος, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να βλαφθεί σε ατύχημα παρά αν φορά κράνος. Για τη νοσηλεία του λοιπόν, θα πληρώσει ολόκληρη η κοινωνία. Άλλος ένας λόγος γιατί εγώ ο τρίτος απαιτώ να το φορά. Για τη ζώνη στον οδηγό, η πολιτεία δεν χρειάζεται να κάνει κάτι στον παράνομο οδηγό: Υποχρεώνει τους κατασκευαστές των αυτοκινήτων να συνδέουν τη ζώνη με την οδήγηση, π.χ. αν δεν φορεθεί η ζώνη δεν λειτουργεί η μίζα ή, έστω, ακούεται εκνευριστικό σφύριγμα. Για το κράνος δεν μπορώ να σκεφτώ τι μπορεί να κάνει ο κατασκευαστής του δικύκλου.

Έγραψα παραπάνω κάποιους όρους για τους οποίους η πολιτεία πρέπει να επέμβει. Το πώς θα επέμβει όμως παραβιάζοντας όσο γίνεται λιγότερο την ελεύθερη βούληση των πολιτών είναι άλλο ζήτημα. Ένα είναι π.χ. να παρέχεται στον παραβάτη εναλλακτική λύση. Π.χ., αντί υποχρεωτικής σίτισης σε απεργό πείνας, συζήτηση για εύλογη ικανοποίηση των αιτημάτων του, διαπραγμάτευση αντί βίας. Στον ανεμβολίαστο, αντί υποχρεωτικού εμβολίου, κατοίκον περιορισμός για όσο διάστημα διαρκεί ο χρόνος επώασης. Για τη χρήση κράνους, προσημείωση στην άδεια οδήγησης, με επιβολή μεγαλύτερης ποινής σε υποτροπή κοκ. Τέτοιες ποινές γενικά, με θεμελιώδη διλήμματα που αναμετρούν την ελεύθερη βούληση των πολιτών απέναντι στη ισχύ του συνόλου πρέπει να έχουν την έγκριση του συνόλου. Είναι δύσκολο να υπάρχει για κάθε τέτοιο ζήτημα που προκύπτει, μια επιτροπή "ενόρκων" τυχαία κληρωμένων από όλους τους πολίτες που μπορεί να συνεδριάζει και να παίρνει αντίστοιχες αποφάσεις. Αντ΄ αυτού, η βουλή μπορεί να παίξει αυτό το ρόλο αν οι βουλευτές έχουν επιλεγεί με κλήρωση αντί να είναι εκλεγμένοι μεταξύ προεπιλεγμένων από τα κόμματα.