Άνω Σύρος

Η πρώτη πόλη! Η πανέμορφη γραφική, μεσαιωνική πολιτειούλα είναι απλωμένη στον κεντρικό και υψηλότερο λόφο του νησιού μας, που στεφανώνεται από την Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, την καθολική επισκοπή. Η ίδρυση και η ζωή της πόλης είναι στενά δεμένη με την περίοδο της Φραγκοκρατίας στην Ελλάδα. Στα 1207 όταν οι Σταυροφόροι κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη, ο Βενετός Μάρκος Σανούδος καταλαμβάνει στο όνομα του Δόγη της Βενετίας Ερρίκου Δάνδολου τις περισσότερες από τις Κυκλάδες και τη Σύρο. Και ιδρύει το περίφημο Δουκάτο της Νάξου. Έτσι μετά από πολλούς αιώνες που η Σύρος είναι σχεδόν αραιοκατοικημένη, αυτό το βραχονήσι των 85 χιλιομέτρων, αποκτά κατοίκους και δημιουργεί τον πρώτο της οικισμό, ένα οικισμό που από άγνωστη αιτία κατοικείται από έναν σχεδόν συμπαγή καθολικό πληθυσμό. Με τους βράχους και τις πέτρες που φυτρώνουν ως κάθε τετραγωνικό μέτρο γης, οι Συριανοί παλαίβουν από αιώνες τώρα. Πουθενά αλλού η γη δεν έσφιξε με τόσο πείσμα τα δόντια της, όσο στο νησί μας. Αλλά και ποτέ άλλοτε άνθρωποι δεν πολέμησαν τόσο επίμονα για να νικήσουν τη μοίρα τους όπως οι Συριανοί χωρικοί. Άνθρωποι και γη στάθηκαν αντιμέτωποι και αναμετρήθηκαν.

Νίκησαν οι Συριανοί!

Βρήκαν νερό, φύτεψαν δέντρα και σκόρπισαν λαχανόκηπους στους λίγους κάμπους. Κι έζησαν και συντηρήθηκαν, και το πιο σημαντικό είναι ότι οι κάτοικοι κίνησαν το ενδιαφέρον του βασιλιά της Γαλλίας, που έβαλε το νησί υπό την προστασία του. Οι Καπουτσίνοι μοναχοί που ήρθαν στη Σύρο, στα 1633 και οι Ιησουίτες που ήρθαν λίγο αργότερα, βοήθησαν τους Συριανούς να έρθουν σε επικοινωνία με τον Ευρωπαϊκό κόσμο. Αξίζει να επισκέπτεται κανείς αυτή την όμορφη πόλη που το κάθε παλιό της σπίτι και η κάθε εκκλησία της, είναι ένα μνημείο 700 (και...) χρόνων. Είναι η πόλη χωρίς τους θορύβους. Οι δρόμοι και τα σπίτια της Άνω Σύρου εξυπηρετούν μόνο τους ανθρώπους και... όχι τα αυτοκίνητα.

Άγιος Γεώργιος

Στην κορυφή του λόφου της Άνω Σύρου δεσπόζει ο ναός του Αγίου Γεωργίου που κτίστηκε για πρώτη φορά το 1208 περίπου. Κάηκε όμως και ξανακτίστηκε 3 φορές. Ο Άγιος Γεώργιος έγινε το 1652 η Μητρόπολη των καθολικών. Αξιόλογο και μοναδικό, ίσως στις Κυκλάδες είναι το Ιστορικό Αρχείο της Μητρόπολης που φιλοξενεί σπουδαία και πολύτιμα έγγραφα για κάθε μελέτη ιστορικό και επιστολές όπως του Βασιλιά Όθωνα που επισκέφθηκε 3 φορές την Άνω Σύρο, του Ελευθερίου Βενιζέλου και πολλών άλλων. Πριν από τον Άγιο Γεώργιο ήταν Μητρόπολη η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, που αργότερα έγινε Μονή των Καπουτσίνων μοναχών. Ιστορική είναι η αυλή της εκκλησίας όπου εκεί γίνονταν οι συνελεύσεις της δημογεροντίας και η ψηφοφορία, οι ομιλίες... και ότι άλλο τους ενδιέφερε.

Αξιοπρόσεκτη είναι η εκκλησία της Παναγίας

Ήταν η μονή του τάγματος των Ιησουϊτών μοναχών. Το τάγμα ιδρύθηκε το 1500 από τον Ιγνάτιο Λαγιόλα στην Ισπανία. Πολύτιμο είναι το αρχείο και αυτής της μονής. Σπάνια, αλλά με τη συνηθισμένη αγριότητα που συμμετείχε η τουρκική κυριαρχία, έκανα αισθητή την παρουσία της στη Σύρο. Το 1617 ο στόλος του Καπουδάν Λαβά καταστρέφει εντελώς το νησί και απαγχονίζει τον καθολικό επίσκοπο Ιωάννη - Ανδρέα Κάργα. Όμως γενικά, η Οθωμανική κυριαρχία παραμένει σε απόσταση. Ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ, παραχώρησε τη Σύρο στην ανιψιά του Σαχ Σουλτάνα με τους πιο ευνοϊκούς όρους. Τουρκικές αρχές δεν υπήρχαν, ούτε Τούρκοι κάτοικοι στο νησί. Πλήρωναν μόνο έναν ετήσιο φόρο. Έτσι ελεύθερη η καθολική εκκλησία, ανέπτυξε τέτοιες δραστηριότητες ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις για την κατοπινή ανάπτυξη του ελεύθερου λιμανιού που δέχονταν ξένα πλοία, την ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας. Οι εμπορικές και ναυτιλιακές αυτές δραστηριότητες του 18ου αιώνα θα αποτελέσουν υπόβαθρο για την ανάπτυξη που θα ακολουθήσει στις αρχές του 19ου αιώνα. Με την κήρυξη της επανάστασης του 1821, χιλιάδες Έλληνες που ξέφυγαν από το μαχαίρι του Τούρκου, θα ζητήσουν καταφύγιο στη Σύρο και θα δημιουργήσουν την πρώτη πόλη και το πρώτο λιμάνι της νεώτερης Ελλάδας, την Ερμούπολη! Η Ερμούπολη έμελε να παίξει πρωταρχικό ρόλο στην αυτό χημική πολυτυπική ζωή του τόπου, σ’ ολόκληρο τον 19ο αιώνα, όταν η άλλη Ελλάδα στέναξε ακόμη κάτω από το Τουρκικό γιαταγάνι. Η προσφορά των κατοίκων του νησιού στον αγώνα της ανεξαρτησίας είναι μεγάλη.

Ερμούπολη – Η θαλασσινή Πολιτεία

Αρχές του 19ου αιώνα. Μια νέα πόλη γεννιέται! Η Ερμούπολη γεννήθηκε και δημιουργήθηκε μέσα στις φλόγες της επανάστασης από πρόσφυγες που έφτασαν στις ακτές του νησιού. Ήταν το 1822 όταν έγινε η μεγάλη σφαγή της Χίου από τους Τούρκους. Ακολούθησαν τα Ψαρά, η Κρήτη, η Ιωνία. Το Αιγαίο δονήθηκε από κραυγές ξεριζωμένων ανθρώπων. Αυλακώνονταν από πλοία με πρόσφυγες που αναζητούσαν μια νέα πατρίδα. Όλη η Ελλάδα ήταν γεμάτη ερείπια και φωτιά. Τότε... ανακαλύφθηκε το καλύτερο καταφύγιο. Η Σύρος! Ήταν ιδανικός τόπος τούτο το νησί, που δεν το άγγιξε πόλεμος, και είχε την Γαλλική προστασία. Οι πρώτοι πρόσφυγες που αποβιβάστηκαν στο νησί ήταν Χιώτες. Πάμφτωχοι και ρακένδυτοι, αλλά πλούσιοι σε πείρα και γνώσεις. Σαν εργατικές μέλισσες, αυτοί οι νέοι κάτοικοι ρίχνονταν με πάθος στη δουλειά...

(Συνεχίζεται)