STAR WARS: Οι τελευταίοι Τζεντάι / The Last Jedi (2017) του Rian Johnson

"A long time ago, in a Galaxy far, far away..."

Ο Τζορτζ Λούκας, μετά το νοσταλγικό φιλμ ενηλικίωσης American Graffiti (1973), που τον έκανε γνωστό, γύρισε τον «Πόλεμο των άστρων/ Star Wars» (1977), που είχε τεράστια παγκόσμια αποδοχή. Μέσα από αυτήν την ταινία-μύθο, δημιούργησε τη δική του εταιρεία που ευθύνεται ουσιαστικά για τα σπέσιαλ εφέ που βλέπουμε στο σύγχρονο σινεμά. Το “Star Wars” προκάλεσε μια πρωτόφαντη έκρηξη ποπ κουλτούρας, το οποίο γέννησε πολλές ακόμα ταινίες και μια εκτενή λίστα από  βιβλία, κόμικς, βιντεοπαιχνίδια, τηλεοπτικές σειρές, παιχνίδια, φιγούρες. Δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως σειρά επιστημονικής φαντασίας, καθώς επικεντρώνεται περισσότερο σε ρομαντικά στοιχεία και δραματικές επικές μάχες. Αποτελεί μάλλον μια σύνοψη όλων των λαϊκών χολιγουντιανών ειδών: του γουέστερν, του μελοδράματος, των ταινιών καταδίωξης, των πολεμικών και γκανγκστερικών φιλμς. Με τη διαφορά πως ο χώρος της δράσης έχει διασταλεί μέχρι το άπειρο ενώ οι «κακοί» και οι «καλοί», οι δικτάτορες που προσπαθούν να ελέγξουν το Σύμπαν και οι επαναστάτες που επιχειρούν να επαναφέρουν την δημοκρατία, είναι μυθικά όντα του Σύμπαντος. Η επιτυχία ήταν αλυσιδωτή και δημιούργησε τον μεγαλύτερο μύθο του σύγχρονου κινηματογράφου, με χαρακτήρες, τόπους και γεγονότα που μολονότι φανταστικά, έχουν πλέον ενταχθεί στην συλλογική μας συνείδηση και έχουν αποκτήσει μια δική τους πραγματικότητα. Αυτό επέφερε αναπόφευκτα τον κερδοσκοπικό πολλαπλασιασμό με καταιγισμό sequels και prequels για να μεταγγιστεί στις επόμενες γενιές– καταναλωτές το εμπορικό κατατεθέν σήμα. Δεν είναι μόνο ο πλούτος της παραγωγής, η ρητορική του Χόλλυγουντ, το απέραντο μάρκετινγκ, σε πλανητική διάσταση που επιβάλλονται με το μέγεθος τους. Tα μίντια, ο Tύπος, βρίσκονται υποχρεωμένα να μετάσχουν «εθελοντικά» στο σφυροκόπημα της γιγαντιαίας μετάδοσης, αφού είναι ήδη αντικείμενο συζήτησης, δυνητικό ζητούμενο του αναγνώστη, του τηλεθεατή. Φυσικά οι ταινίες της σειράς είναι  καλοφτιαγμένες, δεν γίνονται συχνά λάθη προχειρότητας στο Χόλλυγουντ. Τώρα επιλέγεται ένας νέος ταλαντούχος αλλά και αναλώσιμος σκηνοθέτης, ο Ryan Johnson, γνωστός από τα φιλμ “Brick” (2005) και ‘’Looper”(2012), να υπηρετήσει μια ακόμη τριλογία. Προφανώς και δεν μπορεί να ξεφύγει από την καθιερωμένη συνταγή. Βέβαια προσπαθεί να εισάγει κάποια δική του άποψη με κοντινά πλάνα μεγάλης διάρκειας, λήψεις από ψηλά, όμορφες κινήσεις της κάμερας και αρμονική συνύπαρξη μουσικής  και εικόνας. Βάζει στοιχεία θρίλερ, αλλά και άλλα που αναδεικνύουν τη φιλία και την ανθρωπιά, υπάρχουν στιγμές όπου εισχωρεί η ποίηση, αλλά κάπου στη μέση χάνεται ο προσανατολισμός, η αφήγηση πλατειάζει.

Είναι φανερό ότι η ταινία  απευθύνεται πρωτίστως σε συγκεκριμένο κοινό, τους φανατικούς θαυμαστές και ακολούθους του μύθου, που κλείνει 40 χρόνια κινηματογραφικής διαδρομής. Δεν θα τους απογοητεύσει. Θα απολαύσουν εντυπωσιακές αερομαχίες, κωμικές περιπέτειες σε εξωτικούς πλανήτες και θεαματικές σκηνές μάχης.

Σε κάποια σκηνή ακούγεται η φράση «Αυτό δε θα λειτουργήσει έτσι όπως σκέφτεσαι». Αυτό θα μπορούσε να είναι μια συνοπτική ετυμηγορία για την ταινία. Το φιλμ είναι ένα ομογενοποιημένο προϊόν, μια στέρεη ψυχρή κατασκευή, απόλυτα προβλέψιμη, χωρίς ρίσκο, χωρίς διαφυγές, κατάλληλο για πλατιά κατανάλωση.

Πού είναι όμως η πρωτογενής έμπνευση, η καλλιτεχνική «τρέλα», η δημιουργική παρεκτροπή, η ποιητική έξαρση, η ανθρώπινη θέρμη που θα εμπλουτίσουν το κλασικό παραμύθι και θα απογειώσουν τις κινηματογραφικές του εικόνες; 

Χριστούγεννα στο σινεμά

Μια Υπέροχη Ζωή /It's A Wonderfull Life (1946) του Φρανκ Κάπρα

Ένας ονειροπόλος άντρας που νιώθει παγιδευμένος στα οικονομικά του χρέη επιχειρεί να αυτοκτονήσει την παραμονή των Χριστουγέννων. Ένα όραμα όμως του ανοίγει τα μάτια σε όσα πραγματικά αξίζουν στην υπέροχη ζωή του. Σενάριο ντοστογιεφσκικών αναγνώσεων, καμουφλαρισμένο με την απλότητα και την αφέλεια της αμερικανικής κουλτούρας, ερμηνευμένο με τον ντελιριακό ενθουσιασμό του Στιούαρτ και σκηνοθετημένο από τον μαέστρο Κάπρα. Κλασικό αριστούργημα, χριστουγεννιάτικη εμμονή και κινηματογραφικό βάλσαμο.

Πολυθρόνα για Δύο /Trading Places (1983) του Τζον Λάντις

Για τις ανάγκες ενός ανόητου στοιχήματος, ένας μαύρος ζητιάνος αντικαθιστά επάξια ένα χρηματιστή. Ο τελευταίος πέφτει στη χαμηλότερη βαθμίδα της κοινωνικής κλίμακας, αλλά με τη βοήθεια μιας πόρνης και ενός μπάτλερ ετοιμάζει την εκδίκησή του. Η ωραιότερη ταινία του Τζον Λάντις διαθέτει ένα πανέξυπνο σενάριο, που εμπνέεται αόριστα από ένα μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν. Ο Έντι Μέρφι ποτέ δεν ήταν καλύτερος. Όσο για την Τζέιμι Λι Κέρτις, από τότε έδειξε την κλίση της στην κωμωδία.