Σινεπιλογές

Η «Στρογγυλή Θεά» στο σινεμά (Α’ μέρος)

Το ποδόσφαιρο έχει τη δύναμη να δημιουργεί αδελφικούς φίλους αλλά και ορκισμένους εχθρούς, να συγκινεί, να μαγεύει, να παθιάζει. Έχει τη δύναμη να καθηλώνει εκατομμύρια θεατές σε όλο τον κόσμο και να γεννά ιστορίες, που όσοι τις παρακολούθησαν τις αφηγούνται για χρόνια. Το ποδόσφαιρο μπορεί να είναι το πιο ομαδικό, αλλά, ταυτόχρονα, το πιο «προσωπικό» ανάμεσα στα αθλήματα.

Το 21ό παγκόσμιο, ποδοσφαιρικό κύπελλο,  που διεξάγεται στη Ρωσία ξεκινά. Με πολλά ματς την ημέρα το ενδιαφέρον των φιλάθλων αλλά και γενικότερα του κόσμου είναι στραμμένο εκεί.

Αθλητικό υπερθέαμα ,εκτόνωση, ψυχαγωγία, μεγάλες εκπλήξεις, ευκαιρία για έξοδο, το ποδόσφαιρο βρίσκεται στην κορυφή των αθλημάτων.  Στις ιστορίες του παραμένουν ενσωματωμένες μυθοπλασίες συγκλονιστικές, ανατρεπτικές, περιπτώσεις μεγάλων υπερβάσεων. Ωστόσο, το σινεμά δεν θα μπορούσε να μείνει ασυγκίνητο από αυτό. Και επειδή η έβδομη τέχνη εστιάζεται και στηρίζεται σ’ αυτές τις κορυφαίες υπερβάσεις, πάρα πολλές φορές αξιοποιεί πραγματικά γεγονότα, δραματικά ή ως μυθοπλασίες, για να τα παρέχει γενναιόδωρα στους φιλάθλους .

«Το ημίχρονο του θανάτου» (1960)  του Γιεβγκένι Καρέλοφ

Ένα κλασικό αριστούργημα πάνω σε πραγματικό γεγονός που συνέβη στην Ουκρανία το 1942.

Σε μια προσπάθεια των ναζί να «αποδείξουν» τη… φυλετική τους «ανωτερότητα», διοργανώνουν έναν ποδοσφαιρικό αγώνα μεταξύ επίλεκτων και καλοθρεμμένων Γερμανών στρατιωτών και ποδοσφαιριστών και ομάδας Σοβιετικών αιχμαλώτων πρώην ποδοσφαιριστών.

Το παιχνίδι δεν εξελίχθηκε όπως το ήθελαν οι ναζί και στο ημίχρονο απειλούν τους Σοβιετικούς πως αν δε χάσουν, θα εκτελεστούν. Και εκείνοι επιλέγουν να αγωνιστούν για τη νίκη μέχρι τέλος.

Δύο μέρες μετά, κάποιοι θα τους δουν να φορτώνονται σε στρατιωτικό φορτηγό με ισχυρή συνοδεία. Αυτή ήταν και η τελευταία φορά που κάποιος πολίτης του Κιέβου τους είδε ζωντανούς.

Η τεράστια επιτυχία της ταινίας ενέπνευσε και στον Τζον Χιούστον τη «Μεγάλη απόδραση των 11», χωρίς όμως να πλησιάζει καν τη δημιουργία του Καρέλοφ

Τέτοιο ποδόσφαιρο δεν έχει ξαναπαιχτεί/ Fußball wie noch nie (1970)  του Χέλμουτ Κόσταρντ

12 Σεπτεμβρίου 1970. Manchester United εναντίον Coventry: 2-0. Ένα ματς ασήμαντο στην ιστορία του ποδοσφαίρου, αλλά μοναδικό ντοκουμέντο στην ιστορία της τηλεόρασης και του κινηματογράφου. Ο παίκτης με τη φανέλα με το Νούμερο 11, που δεν είναι άλλος από τον Τζορτζ Μπεστ, κινηματογραφείται από 8 κάμερες. Όλες οι φάσεις του παιχνιδιού αντανακλώνται μέσα από τις δικές του δράσεις, αντιδράσεις, κινήσεις, ξεσπάσματα ή στάσεις του 24τετράχρονου σταρ από το Μπέλφαστ.

Ο Hellmuth Costard, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του γερμανικού πειραματικού κινηματογράφου, κινηματογράφησε το παιδί θαύμα από το Μπέλφαστ, τον Τζορτζ Μπεστ, τον επονομαζόμενο και ως πέμπτο μέλος των Beatles. Η ταινία αισθητικά είναι ακριβώς το αντίθετο από οποιαδήποτε κινηματογραφική ή τηλεοπτική καταγραφή ενός ποδοσφαιρικού αγώνα που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Δεν βλέπουμε καν τα γκολ, αφού η κάμερα προσπαθεί να αποτυπώσει και την παραμικρή χειρονομία, έκφραση ή στιγμιότυπο, σαν να θέλει να συλλάβει το αδύνατο: τη στιγμή της έμπνευσης και της επινόησης, καθώς αυτές γεννιούνται στο μυαλό μιας ποδοσφαιρικής ιδιοφυίας.

Φίμπεν, ο μπόμπιρας των γηπέδων / Fimpen (1970) του Μπο Βίντεμπεργκ

Δεν χρειάζονται πάνω από πέντε λεπτά για να καταλάβει κανείς ότι ο εξάχρονος Γιόχαν Φίμπεν, δεν έχει απλώς ταλέντο στο ποδόσφαιρο, έχει το αστέρι! Η άνεση του μέσα στο γήπεδο, η ευστοχία του αλλά και οι απίστευτες ντρίμπλες του, τον καθιστούν στα έξι του χρόνια, μέλος της Εθνικής Ομάδας Ποδοσφαίρου της Σουηδίας. Σύντομα, αναδεικνύεται σε σωτήρα της ομάδας, και όλα τα βλέμματα στρέφονται επάνω του. Η δόξα και το χρήμα όμως, έρχονται σε αντίθεση με τη μικρή του ηλικία και το «σταρ σύστεμ», καθώς αν μη τι άλλο, δεν μπορεί καν να υπογράψει τα αυτόγραφα που του ζητούν, καθώς δεν ξέρει να γράφει!

Ο πατέρας του Τόμας Βίντεμπεργκ (Οικογενειακή γιορτή) υπογράφει αυτή την, γυρισμένη σε σινεμασκόπ, ταινία, σε μία εποχή που το ποδόσφαιρο ήταν ακόμη ένα αθώο παιχνίδι. Μία τρυφερή κωμωδία που παρουσιάζει τη βαθιά μοναξιά του παιδιού-θαύματος, καταγράφοντας τα αγεφύρωτα ηλικιακά χάσματα και τα προβλήματα επικοινωνίας ανάμεσα σε δύο κόσμους που δεν γεφυρώνονται, ούτε καν μέσα στο γήπεδο. Στην ταινία εμφανίζεται η Εθνική Ομάδα της Σουηδίας των αρχών της δεκαετίας του 1970.

Η φανέλα με το Νο 9 (1988) του Παντελή Βούλγαρη

Βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Μένη Κουμανταρέα, η ταινία αφηγείται τη ζωή και τα έργα του Βασίλη Σερέτη, νέου, άγνωστου, φτωχού, αλλά ταλαντούχου και φιλόδοξου ποδοσφαιριστή, που ονειρεύεται να κατακτήσει τα γήπεδα. Ο ήρωας, είναι διατεθειμένος να τα δώσει όλα και να υποστεί ό,τι χρειαστεί, προκειμένου να κατακτήσει το ποδοσφαιρικό στερέωμα. Έχοντας ως μόνο όπλο το ταλέντο του, προσπαθεί να ορίσει τη μοίρα του, σε μια διαδρομή από τη Θεσσαλονίκη, στο Βόλο και από εκεί στην Αθήνα. Μαζί του, γευόμαστε τη λάσπη των γηπέδων, τη μοναξιά της επαρχίας, τους "πουλημένους" αγώνες, αλλά και την εφήμερη λάμψη της επιτυχίας.

Ο Παντελής Βούλγαρης υπογράφει μια ταινία που άφησε εποχή, καθώς, εκτός από την πρωτότυπη σκηνοθετική οπτική της, σκιαγραφεί με ποιητικό και ταυτόχρονα ρεαλιστικό τρόπο το φαινόμενο του ελληνικού ποδοσφαίρου. Ελληνική επαρχία, στημένοι αγώνες, όνειρα, φιλοδοξίες, προσδοκίες, αποτυχίες, συνθέτουν ένα μωσαϊκό συναισθημάτων και καταστάσεων, που χαρακτηρίζεται ως σύγχρονο, παρά το γεγονός ότι η ταινία γυρίστηκε πριν από 20 χρόνια.

Boleiros-Μια εποχή ποδοσφαίρου / Boleiros-Era Uma Vez o Futebol (1998)του Ούγκο Τζιορτζέτι

Έξι ηλικιωμένοι συναντιούνται σ' ένα καφενείο στο Σάο Πάολο. Οι παλιές φωτογραφίες στους τοίχους τους θυμίζουν τις παλιές επιτυχίες, αλλά τους φέρνουν και μία άλλη σκέψη στο μυαλό: ότι εκείνος ο καιρός έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Μιλούν για τα περασμένα ποδοσφαιρικά μεγαλεία, για ξεπεσμένους παράγοντες ή προπονητές, για την ακμή και την παρακμή παλιών άσων του γηπέδων, για την διαπλοκή και τα συμφέροντα, για τα βρώμικα ποδοσφαιρικά κυκλώματα.

Μια βραζιλιάνικη ταινία με έναν γλυκόπικρο αέρα νοσταλγίας. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι, ενώ οι ιστορίες που παρουσιάζονται έχουν λάβει χώρα στη Βραζιλία, θα μπορούσαν λίγο πολύ να έχουν διαδραματιστεί σ' όλες χώρες του κόσμου, καθώς τα σκάνδαλα με τους διαιτητές, τα παράνομα στοιχήματα και οι στημένοι αγώνες είναι μια παγκόσμια πραγματικότητα.

Πηγές: • Φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

            • IMDB