Tι είναι ο κορωνοϊός;

Παρακάτω, παρουσιάζεται σε κείμενο το ενημερωτικό βίντεο της σελίδας “Kurzgesagt” (“Με λίγα λόγια”), σχετικά με τον κορωνοϊό, τη μόλυνση του ασθενή, την εξάπλωση και τις λύσεις, το οποίο πραγματοποιήθηκε με τη συμβολή των Dr James Gurney, Dr Max Roser, Dr Daniel Cornforth και Professor Joshua Weitz.

Το Δεκέμβριο του 2019 οι Κινεζικές αρχές προειδοποίησαν τον κόσμο, ότι ένας ιός εξαπλώνεται στις κοινότητές τους. Κατά τους επόμενους μήνες, εξαπλώθηκε και σε άλλες χώρες, ενώ τα κρούσματα διπλασιάζονταν μέσα σε περίοδο ημερών. Αυτός ο ιός, είναι ο “Κορωνοϊός Σοβαρού Οξέως Αναπνευστικού Συνδρόμου Τύπου 2”, που προκαλεί την ασθένεια Covid-19  και που όλοι την αποκαλούμε απλά “κορωνοϊό”.

Η προσβολή από τον ιό

Ένας ιός, είναι απλά ένα κέλυφος γύρω από γενετικό υλικό και μερικές πρωτεΐνες. Ίσως να μην είναι κάτι καν ζωντανό. Ο μόνος τρόπος, που μπορεί να αναπαραχθεί, είναι με το να προσβάλλει ένα ζωντανό κύτταρο. Ο κορωνοϊός μπορεί να εξαπλωθεί μέσω επιφανειών, αλλά είναι ακόμη άγνωστο πόσο καιρό μπορεί να επιβιώσει πάνω τους.

Ο κύριος τρόπος μεταφοράς του φαίνεται να είναι μέσω των σταγονιδίων, που παράγονται από το βήχα, ή με την επαφή με κάποιον που είναι ασθενής ή φορέας του ιού, αν μετά αγγίξουμε το πρόσωπό μας, όπως για παράδειγμα τη μύτη μας ή τα μάτια μας.

Ο ιός ξεκινά από εκεί το ταξίδι του και σαν λαθρεπιβάτης, ταξιδεύει βαθύτερα στο σώμα. Οι προορισμοί του είναι τα έντερα, η σπλήνα ή οι πνεύμονες, στους οποίους μάλιστα έχει και το μεγαλύτερο αποτέλεσμα. Ακόμη και λιγοστοί κορωνοϊοί μπορούν να προκαλέσουν μία πολύ έντονη κατάσταση.

Οι πνεύμονες διαθέτουν στρώσεις από δισεκατομμύρια επιθηλιακά κύτταρα. Αυτά είναι τα συνοριακά κύτταρα του οργανισμού μας, που “ενδύουν” τα όργανα και τις βλεννογόνους που κινδυνεύουν να μολυνθούν. Ο κορωνοϊός συνδέεται με έναν ειδικό υποδοχέα στις μεμβράνες του “θύματος” – κυττάρου, ώστε να εγχύσει το γενετικό του υλικό. Το κύτταρο, αγνοώντας το τι συμβαίνει, εκτελεί τις νέες οδηγίες, οι οποίες είναι πολύ απλές; Αντιγραφή και επανασυναρμολόγηση. Γεμίζει με όλο και περισσότερα αντίγραφα του αρχικού ιού, μέχρι το κρίσιμο σημείο όταν λαμβάνει την τελευταία εντολή. Αυτοκαταστροφή.

Το κύτταρο διαλύεται, απελευθερώνοντας νέα σωματίδια ιού, έτοιμα να επιτεθούν το καθένα σε νέα κύτταρα.

Ο αριθμός των μολυσμένων κυττάρων αυξάνεται ολοένα και γρηγορότερα. Μετά από περίπου 10 ημέρες εκατομμύρια κύτταρα έχουν μολυνθεί και δισεκατομμύρια αντίγραφα του ιού κατακλύζουν τους πνεύμονες.

Η νόσηση

Ο ιός δεν έχει ακόμη προκαλέσει μεγάλη ζημιά. Ωστόσο, ο κορωνοϊός τώρα πρόκειται να εξαπολύσει ένα πραγματικό θηρίο εναντίον του οργανισμού. Το ίδιο του το ανοσοποιητικό σύστημα.

Παρά το γεγονός, ότι το ανοσοποιητικό μας σύστημα υπάρχει για να μας προστατεύει, μπορεί να γίνει πραγματικά επικίνδυνο και απαιτεί ιδιαίτερα αυστηρή εποπτεία.

Καθώς τα κύτταρα του ανοσοποιητικού σπεύδουν προς τους πνεύμονες για να καταπολεμήσουν τον ιό, ο ιός μολύνει κάποια από αυτά και δημιουργεί σύγχυση. Τα κύτταρα δεν έχουν ούτε μάτια ούτε αυτιά. Επικοινωνούν κυρίως μέσω μικροσκοπικών πρωτεϊνών που λέγονται κυτοκίνες. Σχεδόν κάθε ανοσολογική αντίδραση ελέγχεται από αυτές.

Ο κορωνοϊός κάνει τα μολυσμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού να αντιδρούν υπερβολικά. Κατά μία έννοια προκαλεί φρενίτιδα στο ανοσοποιητικό, ώστε να στείλει πολλούς περισσότερους “στρατιώτες” από αυτούς που χρειάζονται, εξαντλώντας τους πόρους του και προκαλώντας ζημιά.

Δύο κυρίως κύτταρα του ανοσοποιητικού προκαλούν τον όλεθρο. Πρώτον, τα ουδετερόφιλα, τα οποία είναι πολύ αποτελεσματικά στο να ‘σκοτώνουν’, ακόμη και τα κύτταρά μας. Καθώς φτάνουν κατά χιλιάδες, αρχίζουν να εκκρίνουν ένζυμα που καταστρέφουν τόσο τους “φίλους” όσο και τους “εχθρούς”. Το άλλος κύριο είδος κυττάρου που επηρεάζεται από τη “φρενίτιδα” είναι τα φονικά Τ-Λεμφοκύτταρα, τα οποία συνήθως διατάζουν τα μολυσμένα κύτταρα να αυτοκαταστραφούν ελεγχόμενα. Μέσα στη σύγχυσή τους, διατάζουν ακόμη και υγιή κύτταρα να αυτοκαταστραφούν.

Όσο περισσότερα κύτταρα του ανοσοποιητικού φτάνουν στους πνεύμονες, τόσο μεγαλύτερη ζημιά προκαλούν, καθώς σκοτώνουν και τους υγιείς ιστούς των πνευμόνων. Αυτό μπορεί να φτάσει σε τέτοιο σημείο, που να προκαλέσει μόνιμη ζημιά, οδηγώντας σε εφ’ όρου ζωής ανεπάρκειες.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, το ανοσοποιητικό σύστημα ανακτά τον έλεγχο σταδιακά. Σκοτώνει τα μολυσμένα κύτταρα, εμποδίζει τους ιούς από το να μολύνουν νέα και καθαρίζει το “πεδίο μάχης”. Έτσι, ξεκινά η ανάρρωση.

Τα περισσότερα άτομα που θα μολυνθούν από τον κορωνοϊό, θα τον ξεπεράσουν με σχετικά ήπια συμπτώματα.

Σοβαρά περιστατικά και η πνευμονία

Ωστόσο, πολλές είναι οι περιπτώσεις οι οποίες θα εξελιχθούν σε σοβαρές ή και κρίσιμες. Δε γνωρίζουμε το ποσοστό, διότι δεν έχουν ταυτοποιηθεί όλα τα κρούσματα, αλλά είναι ασφαλές να πούμε, ότι είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό της γρίπης.

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, “σκοτώνονται” εκατομμύρια επιθηλιακά κύτταρα και μαζί τους χάνεται η προστατευτική επένδυση των πνευμόνων. Αυτό σημαίνει ότι οι κυψελίδες, οι μικροί ‘σάκοι’ μέσω των οποίων αναπνέουμε, μπορεί να μολυνθούν από βακτήρια, τα οποία συνήθως δεν αποτελούν πρόβλημα.

Οι ασθενείς παθαίνουν πνευμονία η αναπνοή δυσκολεύει ή και αποτυγχάνει και οι ασθενείς χρειάζονται αναπνευστήρες για να επιβιώσουν. Το ανοσοποιητικό έχει αγωνιστεί με πλήρεις δυνάμεις για εβδομάδες και έχει φτιάξει εκατομμύρια αντιιικά όπλα.

Έτσι, όταν χιλιάδες βακτήρια πολλαπλασιάζονται ραγδαία, το ανοσοποιητικό καταρρέει. Εισέρχονται στο αίμα και κατακλύζουν το σώμα. Αν συμβεί αυτό, ο θάνατος είναι πολύ πιθανός.

Ήπια και ραγδαία εξάπλωση

Ο κορωνοϊός συχνά συγκρίνεται με τη γρίπη, αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο επικίνδυνος.

Παρ’ ότι το ποσοστό θνησιμότητας είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστεί όταν μία πανδημία βρίσκεται σε εξέλιξη, γνωρίζουμε σίγουρα ότι είναι πολύ πιο μεταδοτικός από τη γρίπη και εξαπλώνεται γρηγορότερα.

Δύο ειδών εξέλιξη μπορεί να έχει μία επιδημία σαν αυτή του κορωνοϊού. Την ήπια και τη ραγδαία.

Το ποια από τις δύο θα δούμε, εξαρτάται από την αντίδρασή μας στις πρώτες ημέρες της έξαρσης.

Μία ραγδαία εξάπλωση της επιδημίας, θα είναι φρικτή και θα κοστίσει πολλές ζωές. Μία ήπια εξάπλωση δεν θα μείνει στα βιβλία της ιστορίας.

Το χειρότερο σενάριο για τη ραγδαία εξάπλωση, ξεκινά με πολύ γρήγορο ρυθμό μετάδοσης, λόγω έλλειψης μέτρων αντιμετώπισης, που θα την επιβραδύνουν.

Γιατί είναι τόσο κακό αυτό;

Κατά τη ραγδαία εξάπλωση, πολλοί άνθρωποι αρρωσταίνουν ταυτόχρονα. Αν οι αριθμοί μεγαλώσουν αρκετά, τα συστήματα υγείας δεν θα μπορούν να χειριστούν τα περιστατικά. Δε θα υπάρχουν αρκετοί πόροι σε προσωπικό, ή εξοπλισμό, όπως οι αναπνευστήρες, προκειμένου να βοηθηθούν όλοι οι ασθενείς. Άνθρωποι θα πεθάνουν χωρίς περίθαλψη. Και καθώς θα ασθενεί όλο και μεγαλύτερο μέρος του υγειονομικού προσωπικού, η αντοχή του συστήματος υγείας θα μειώνεται περισσότερο.

Αν αυτό συμβεί, θα πρέπει να ληφθούν φρικτές αποφάσεις για το ποιος θα ζήσει και ποιος όχι. Ο αριθμός των νεκρών αυξάνεται σημαντικά σε ένα τέτοιο σενάριο.

Τι μπορούμε να κάνουμε

Για να το αποφύγουμε αυτό, ο κόσμος – όλοι εμείς – πρέπει να κάνει ό,τι μπορεί ώστε να έχουμε μία ήπια επιδημία.

Αν αντιδράσουμε σωστά, ιδιαίτερα κατά την πρώιμη φάση, κάθε ασθενής λαμβάνει θεραπεία και δεν υπάρχει σημείο κρίσης με κατακλυσμένα νοσοκομεία.

Επειδή ακόμη δεν έχουμε εμβόλιο για τον κορωνοϊό, πρέπει να προσαρμόσουμε τη συμπεριφορά μας ώστε να δράσει σαν ένα “κοινωνικό εμβόλιο”.

Αυτό σημαίνει πρακτικά δύο απλά πράγματα: Να μη μολυνθούμε εμείς και να μη μολύνουμε τους άλλους.

Παρ’ ό,τι ακούγεται τετριμμένο, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να πλένουμε τα χέρια μας. Το σαπούνι είναι ένα ισχυρό εργαλείο. Ο κορωνοϊός περιβάλλεται από ένα στρώμα λίπους. Το σαπούνι διαλύει αυτό το λίπος και αφήνει τον ιό σε κατάσταση που δεν μπορεί να μολύνει. Κάνει επίσης τα χέρια ολισθηρά και με τις κινήσεις του πλυσίματος ο ιός καταστρέφεται.

Για να το κάνετε σωστά, πλένετε τα χέρια σας σαν να έχετε μόλις πιάσει καυτερές πιπεριές και θέλετε στη συνέχεια να βάλετε τους φακούς επαφής σας.

Το επόμενο εργαλείο, είναι η κοινωνική αποστασιοποίηση, που δεν είναι μία ωραία εμπειρία, αλλά είναι καλό να το κάνουμε. Αυτό σημαίνει όχι αγκαλιές, όχι φιλιά, όχι χειραψίες. Αν μπορούμε, μένουμε μέσα, ώστε να προστατεύσουμε αυτούς που υποχρεούνται να βρίσκονται έξω, για να συνεχίσει α λειτουργεί η κοινωνία. Εμείς εξαρτώμαστε από εκείνους κι εκείνοι εξαρτώνται από εμάς για να μην αρρωστήσουν.

Σε μεγαλύτερη κλίμακα, υπάρχουν οι καραντίνες. […] Δεν είναι ωραία εμπειρία ούτε δημοφιλείς, αλλά δίνουν κρίσιμο χρόνο σε μας και κυρίως στους ερευνητές που αναζητούν φάρμακα και εμβόλια.

Έτσι, αν τεθείς σε καραντίνα, θα πρέπει να καταλαβαίνεις το γιατί κι έτσι να την τηρήσεις.

Τίποτε από αυτά δεν είναι διασκεδαστικό, αλλά κοιτάζοντας τη συνολική εικόνα, είναι ένα πολύ μικρό τίμημα.