“Η Σύρος κινδυνεύει να χάσει την ευκαιρία να εξελιχθεί σε πραγματικό ακαδημαϊκό κέντρο”

Μία συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης παραχώρησε στην “Κοινή Γνώμη” ο νέος πρόεδρος του Τμήματος Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων στη Σύρο, Δημήτρης Ζήσης.

Ο κ. Ζήσης μίλησε για τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι 700 ενεργοί φοιτητές και οι 35 διδάσκοντες, κυρίως από τις διάσπαρτες, πολλές φορές, ακατάλληλες αίθουσες διδασκαλίας, για το κτήριο του Ελιζέ που παραμένει στον “πάγο”, καθώς απαιτούνται σειρά υπουργικών αδειοδοτήσεων, για το “όνειρο” της δημιουργίας του νέου Τμήματος της Πολυτεχνικής Σχολής, καθώς και για το θέμα της παραχώρησης του στρατοπέδου, δηλώνοντας τέλος την πεποίθησή του ότι η Σύρος μπορεί να γίνει πρότυπο νησιωτικής πανεπιστημιακής ανάπτυξης.

- Πρόσφατα η “Κοινή Γνώμη” φιλοξένησε συνέντευξη του Φοιτητικού Συλλόγου, μέσα από την οποία, εκτός όλων των άλλων, αναδείχθηκαν τα κτηριακά προβλήματα και κυρίως σε ότι έχουν να κάνουν με τις εκπαιδευτικές ανάγκες. Θα θέλαμε να μας πείτε πόσοι φοιτητές σπουδάζουν σήμερα στη Σύρο, πόσα εργαστήρια και πόσοι ακαδημαϊκοί υπάρχουν και τέλος, τα διάσπαρτα κτήρια που έχουν παραχωρηθεί από τον Δήμο, καλύπτουν τις σημερινές ανάγκες;

“Στο Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων φοιτούν σήμερα περίπου 700 ενεργοί φοιτητές, ενώ το διδακτικό προσωπικό περιλαμβάνει περισσότερους από 35 διδάσκοντες και πλήθος διοικητικού προσωπικού. Παράλληλα, λειτουργούν πάνω από πέντε ερευνητικά εργαστήρια, τα οποία καλύπτουν όλο το φάσμα της σύγχρονης σχεδίασης, από τη ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη έως τη βιώσιμη σχεδίαση, την εικονική πραγματικότητα και τη βιομηχανική καινοτομία. Είναι σημαντικό ότι τα εργαστήρια αυτά υλοποιούν χρηματοδοτούμενα ερευνητικά έργα, απασχολώντας επιπρόσθετο προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης, αποφοίτους και νέους μηχανικούς, που επιλέγουν να μείνουν στη Σύρο και να δραστηριοποιηθούν στην έρευνα και την καινοτομία.

Η πανεπιστημιακή δραστηριότητα σήμερα στεγάζεται σε πολλαπλά κτήρια διάσπαρτα στην Ερμούπολη, τα περισσότερα εκ των οποίων έχουν παραχωρηθεί από τον Δήμο. Ωστόσο, η κατάσταση πολλών από αυτά δεν είναι καλή, όπως ανέφεραν και οι ίδιοι οι φοιτητές μας. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι δεν υπάρχει μια ενιαία πανεπιστημιούπολη που να μπορεί να φιλοξενήσει το σύνολο του Πανεπιστημίου στη Σύρο. Αυτό αποτελεί βασικό εμπόδιο στην περαιτέρω ανάπτυξη του Τμήματος και του Πανεπιστημίου συνολικά στη Σύρο”.

- Να παραμείνουμε στο ίδιο θέμα και συγκεκριμένα στο κτήριο του πρώην Ελιζέ, που βρίσκεται παροπλισμένο τα τελευταία χρόνια. Το Πανεπιστήμιο είχε έτοιμη μία μελέτη για την ανακατασκευή του χώρου. Παραμένει η παραχώρηση προς το Πανεπιστήμιο; Και αν ναι, υπάρχουν τα χρήματα και πότε αναμένονται να αρχίσουν οι εργασίες;

“Πράγματι, το ζήτημα του κτηρίου του πρώην ΕΛΙΖΕ είναι μια δύσκολη και, θα έλεγα, “πονεμένη” ιστορία. Το κτήριο παραχωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο σε πολύ κακή κατάσταση, με πλήθος αυθαιρεσιών και προβλημάτων, και για να μπορέσει να αξιοποιηθεί απαιτούνται εκτεταμένες μελέτες ανακατασκευής, καθώς και σειρά εγκρίσεων από όλους τους αρμόδιους φορείς, το Υπουργείο Πολιτισμού, καθώς πρόκειται για διατηρητέο κτήριο, την Υπηρεσία Δόμησης, το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής, την Πυροσβεστική Υπηρεσία κ.ά. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι απολύτως αναγκαίες ώστε το κτήριο να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί νόμιμα και με ασφάλεια για εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Θυμίζω ότι στο παρελθόν λειτουργούσε ως κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος, γεγονός που επιβάλλει πρόσθετες μελέτες και προσαρμογές.

Παρόμοιες δυσκολίες αντιμετωπίζουμε και με πολλά από τα υπόλοιπα κτήρια που χρησιμοποιεί το Πανεπιστήμιο στη Σύρο, όπου το ιδιοκτησιακό καθεστώς δεν είναι ξεκάθαρο. Αυτό συχνά δεν μας επιτρέπει να αναλάβουμε τη συντήρηση ή τις απαραίτητες παρεμβάσεις, όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με την αίθουσα που μας έχει παραχωρηθεί στο Πνευματικό Κέντρο. Αν το κτήριο είχε παραχωρηθεί εξ ολοκλήρου στο Πανεπιστήμιο ή τουλάχιστον ο επάνω όροφος, όπως συμβαίνει και με το κτήριο Κορνηλάκη, όπου στεγάζεται η βιβλιοθήκη, η διαδικασία συντήρησης θα ήταν σαφώς πιο άμεση.

Δυστυχώς, αυτές οι γραφειοκρατικές και ιδιοκτησιακές ασάφειες επιβραδύνουν ή και ακυρώνουν αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, με αποτέλεσμα να χάνονται πολύτιμα κονδύλια και ευκαιρίες”.

- Παραμένει σε ισχύ η απόφαση της Συγκλήτου για νέο Τμήμα της Πολυτεχνικής Σχολής; Η λειτουργία του είναι σε άμεση συνάρτηση με τη δημιουργία της πανεπιστημιούπολης στον χώρο του στρατοπέδου;

“Η απόφαση της Συγκλήτου για τη δημιουργία νέου Τμήματος στη Σύρο παραμένει σε ισχύ και είναι η φυσική συνέχεια της ίδρυσης της Πολυτεχνικής Σχολής το 2017. Όμως, όσο κι αν υπάρχει η βούληση, χωρίς λύση στο κτηριακό δεν μπορούμε να προχωρήσουμε. Ένα νέο Τμήμα σημαίνει εκατοντάδες νέους φοιτητές, επιπλέον προσωπικό και εργαστήρια. Με τις σημερινές υποδομές αυτό απλώς δεν είναι εφικτό.

Το Πανεπιστήμιο λειτουργεί σε διάσπαρτα και παλαιά κτήρια, με περιορισμένες δυνατότητες συντήρησης και χωρίς ιδιοκτησιακή σταθερότητα. Δεν γίνεται να μιλάμε για ανάπτυξη χωρίς μόνιμες και σύγχρονες εγκαταστάσεις. Η Πανεπιστημιούπολη στο χώρο του στρατοπέδου είναι η μόνη ρεαλιστική λύση για να αποκτήσει η Πολυτεχνική Σχολή της Σύρου μια σταθερή βάση, αντάξια του έργου της”.

- Το ΤΜΠΣ πήρε πρόσφατα χρηματοδότηση μέσω της Περιφέρειας για έργα που αφορούν στο κεντρικό κτήριο (παλιό 1ο Δημοτικό). Πότε θα προχωρήσουν αυτά και σε τι αφορούν;

“Πράγματι, το Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων εξασφάλισε χρηματοδότηση για έργα ενεργειακής αναβάθμισης του κεντρικού μας κτηρίου, δηλαδή του πρώην 1ου Δημοτικού Σχολείου. Πρόκειται για μια παρέμβαση αναβάθμισης, που θα βελτιώσει σημαντικά τις συνθήκες λειτουργίας, την ενεργειακή αποδοτικότητα και την ασφάλεια του κτηρίου.

Οι διαδικασίες έχουν ολοκληρωθεί και το έργο αναμένεται να ξεκινήσει άμεσα”.

- Τι άλλες στεγαστικές ανάγκες έχει το Τμήμα; Οι σημερινοί περιορισμοί του, κτηριακά πάντα, στερούν την ανάπτυξη, όπως π.χ. θερινών σχολείων ή και άλλων στοχεύσεων που πιθανόν να έχετε θέσει;

“Βρισκόμαστε, πραγματικά, σε ένα σημείο καμπής. Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου στη Σύρο έχει παγώσει την ανάπτυξή του, όχι λόγω έλλειψης ανθρώπων ή ιδεών, αλλά λόγω έλλειψης υποδομών. Διδάσκουμε σε αίθουσες με κουβάδες όταν βρέχει, σε κτήρια που έχουν ξεπεράσει τα όριά τους. Σε πολλές περιπτώσεις, το προσωπικό μας αποχωρεί απογοητευμένο, γιατί αισθάνεται πως οι συνθήκες δεν ανταποκρίνονται στο έργο και τις δυνατότητές του.

Αν δεν υπάρξει άμεση πρόοδος για τη δημιουργία πανεπιστημιούπολης και τη μόνιμη στεγαστική ενίσχυση του Τμήματος, η Σύρος κινδυνεύει να χάσει την ευκαιρία να εξελιχθεί σε πραγματικό ακαδημαϊκό κέντρο. Δεν μπορούμε να μιλάμε για καινοτομία, έρευνα και διεθνείς συνεργασίες όταν οι βασικές συνθήκες σπουδών και εργασίας είναι οριακές”.

- Σε ποιο επίπεδο βρίσκεται η η επαφή σας με Δήμο για το πώς προχωράει το θέμα της παραχώρησης του στρατοπέδου; Στην περίπτωση που ολοκληρωθεί η πολυπόθητη παραχώρηση, το Πανεπιστήμιο με ποιο τρόπο θα εξασφαλίσει χρήματα για τη δημιουργία της Πανεπιστημιούπολης;

“Υπάρχει πολύ καλή συνεργασία και συνεχής επικοινωνία με τον Δήμο Σύρου–Ερμούπολης για το θέμα της παραχώρησης του στρατοπέδου. Από την ενημέρωση που έχουμε, οι υπηρεσίες του Δήμου βρίσκονται στην τελική φάση διευθέτησης των γραφειοκρατικών εκκρεμοτήτων με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και το Ταμείο Εθνικής Άμυνας (ΤΕΘΑ), προκειμένου να ολοκληρωθεί η παραχώρηση. Είναι ένα σύνθετο διοικητικά ζήτημα, που όμως φαίνεται πως μπαίνει πλέον στην τελική του ευθεία.

Πρέπει, ωστόσο, να εξεταστούν προσεκτικά οι λεπτομέρειες της παραχώρησης προς το Πανεπιστήμιο. Είναι κρίσιμο να αποσαφηνιστεί πόσα στρέμματα, ποια κτήρια θα παραχωρηθούν κτλ. Μόνο έτσι θα μπορέσει να γίνει ένας ρεαλιστικός σχεδιασμός και να αναπτυχθούν ουσιαστικές υποδομές — όπως φοιτητικές εστίες, εκπαιδευτικά και ερευνητικά κτήρια, αλλά και κοινόχρηστοι χώροι που θα στηρίξουν τη λειτουργία μιας ολοκληρωμένης Πανεπιστημιούπολης.

Από τη δική μας πλευρά, το Πανεπιστήμιο έχει προετοιμάσει ένα προσχέδιο αξιοποίησης του χώρου, που προβλέπει τη δημιουργία μιας σύγχρονης Πανεπιστημιούπολης με εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις, φοιτητικές εστίες και ερευνητικές υποδομές, ικανές να στηρίξουν την περαιτέρω ανάπτυξη της Πολυτεχνικής Σχολής και τη δημιουργία νέου Τμήματος στο μέλλον. Η χρηματοδότηση της Πανεπιστημιούπολης θα γίνει μέσω ευρωπαϊκών και εθνικών προγραμμάτων, με τη στήριξη της Περιφέρειας και των συναρμόδιων φορέων. Το καθοριστικό όμως βήμα παραμένει η ολοκλήρωση της παραχώρησης, διότι χωρίς αυτήν, καμία πρωτοβουλία δεν μπορεί να προχωρήσει.

Η Πανεπιστημιούπολη στη Σύρο δεν είναι απλώς ένα έργο υποδομής· είναι η προϋπόθεση για το μέλλον του Πανεπιστημίου στο νησί. Αν δεν λυθεί αυτό το θέμα, καμία ουσιαστική ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει”.

- Πώς κρίνει τη συνεργασία με τον Δήμο και την τοπική κοινωνία το ΤΜΣΠΣ; Έχει αγκαλιάσει η Σύρος το Τμήμα;

“Η συνεργασία μας με τον Δήμο και την τοπική κοινωνία είναι διαχρονικά πολύ καλή. Ο Δήμος έχει στηρίξει ενεργά το Τμήμα από την πρώτη μέρα της ίδρυσής του, με παραχωρήσεις χώρων και βοήθεια σε κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια. Παράλληλα, η τοπική κοινωνία έχει αγκαλιάσει το Τμήμα, συμμετέχοντας σε εκδηλώσεις, δράσεις και συνεργασίες που αναδεικνύουν τον ρόλο του Πανεπιστημίου στο νησί.

Ωστόσο, έχοντας διδάξει και σε άλλα πανεπιστήμια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, θεωρώ πως στη Σύρο η ύπαρξη ενός πανεπιστημιακού Τμήματος αντιμετωπίζεται κάπως ως δεδομένη. Θα ήθελα να δω μια πιο ενεργή, συλλογική διεκδίκηση για την ενίσχυση και την ανάπτυξή του σε εθνικό επίπεδο. Η παρουσία Πανεπιστημίου σε ένα νησί δεν είναι αυτονόητη, χρειάζεται πολιτική βούληση, τοπική συστράτευση και κοινό όραμα.

Η παρουσία ενός Πανεπιστημίου σε ένα νησί δεν είναι εύκολη υπόθεση, λειτουργεί συχνά αποκομμένα από τα μεγάλα κέντρα αποφάσεων και απαιτεί συνεχή προσπάθεια για να ακουστεί και να εξελιχθεί. Για παράδειγμα, από όσο γνωρίζω, κανείς βουλευτής ή εκπρόσωπος της κεντρικής πολιτικής σκηνής δεν έχει επισκεφθεί τα τελευταία χρόνια το Πανεπιστήμιο στη Σύρο, ούτε έχει δει από κοντά τα εργαστήρια, τις υποδομές και το έργο που παράγεται εδώ. Συχνά, συζητούνται νομοσχέδια που αφορούν την τριτοβάθμια εκπαίδευση χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες των περιφερειακών και νησιωτικών πανεπιστημίων, τα οποία λειτουργούν κάτω από εντελώς διαφορετικές συνθήκες και με πολύ μεγαλύτερες ανάγκες σε υποδομές και στήριξη.

Η Σύρος έχει όλες τις προϋποθέσεις να αποτελέσει πρότυπο νησιωτικής πανεπιστημιακής ανάπτυξης, αρκεί να υπάρξει πραγματική, κοινή προσπάθεια από όλους”.