Η Σύρος από το 1822 έως σήμερα (2)

Δεν ήταν μόνο η ναυτιλία και η ναυπηγική που γνώρισαν τόσο μεγάλη άνθηση στη Σύρο. Δύο ακόμη τομείς της οικονομικής ζωής, το εμπόριο και η βιομηχανία, βρίσκουν στο νησί πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξή του. Στο εμπόριο και στη βιομηχανία χρωστάει η Σύρος την ευημερία της. Το 1828 – 1829 έρχονται οι πρώτες δραστηριότητες στην Ελλάδα και ... τα πρωτεία έχει η Ερμούπολη, όπου ιδρύονται τα πρώτα βυρσοδεψεία. Ασχολήθηκαν, εκείνη την εποχή με τη βιομηχανία δερμάτων. Μερικά γνωστά ονόματα των ανθρώπων που τα δημιούργησαν είναι, ο Καλουτάς, ο Παπαδάμ, ο Κορνηλάκης κ.α.

Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα τα βυρσοδεψεία της Ερμούπολης έγιναν γνωστά σ’ όλο το κόσμο ως τα καλύτερα που υπήρχαν τότε. Υπήρξαν ακόμη βιομηχανίες σιδήρου. Ξεχωριστή ανάπτυξη είχε η αλευρομηχανία. Το σιτάρι ερχόταν από τη Ρωσία και τα εργοστάσια του νησιού μας φρόντιζαν να παράγουν αλεύρι και διάφορα είδη πάστας. Βιομήχανοι ήσαν, ο Βαφιαδάκης, ο Αποστόλου, ο Καλημέρης, ο Ασημομύτης κ.α. Η τοπική εφημερίδα γράφει το 1861 τα ονόματα των βιομηχάνων, που είχαν τα ατμοκίνητα αλευροποιεία και μακαρονοποιεία. Άλλα εργοστάσια, εκείνης της εποχής, ήταν .... κτενοποιείον, σχινοποιείον κ.α. Ένα εργοστάσιο έφτιαχνε χαρτιά τράπουλας. Ένα άλλο εργοστάσιο κατασκεύαζε... παπιγιόν και ήταν πολλά που τα έκαναν εξαγωγή στο Παρίσι! Ο κλάδος της βιομηχανίας που έφερε την οικονομική ακμή στην Ερμούπολη και άντεξε περίπου 150 χρόνια ήταν τα εργοστάσια: εκκοκκιστήρια*, κλωστήρια, υφαντήρια, και πλεκτήρια. Η Ερμούπολη εθεωρείτο για την Ελλάδα, ότι το Manchester για την Αγγλία. Από το 1862 υπάρχει και εργοστάσιο καθαρισμού βάμβακος και εργαζόταν εκεί 135 άνδρες και γυναίκες. Σύμφωνα με την έρευνα του αείμνηστου Αντώνη Μαρκουλή, που ήταν ο τεχνικός διευθυντής της υφαντουργίας “ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΠΑΡΜΠΕΤΑΣ Α.Ε.”, υπήρξε αίτημα να δημιουργηθεί στη Σύρο κλωστοϋφαντουργική σχολή, διότι τα εργοστάσια ήταν πολλά και ήταν απαραίτητο να υπάρχουν ειδικά εκπαιδευμένοι τεχνικοί, ώστε να φροντίζουν την εργασία των εργατών. Η σχολή δημιουργήθηκε και άρχισε να λειτουργεί από το 1954 και είχε αρκετούς ”μαθητές”. Ένας από τους καθηγητές του ήταν και ο Αντώνης Μαρκουλής, ο οποίος είχε άριστη γνώση της κλωστοϋφαντουργίας.

ΚΛΩΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΥΦΑΝΤΗΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗ

Τα εργοστάσια δημιουργήθηκαν και αναπτύχθηκαν από τα χρόνια 1850 – 1860 και δραστηριοποιήθηκαν άριστα όλο τον 19ο αιώνα. Το πρώτο εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας στη Σύρο άρχισε το 1832 με κατασκευή μαντιλιών, που άρεσαν πολύ στις γυναίκες και συνέχισε με σχεδιασμένα υφάσματα που άρεσαν πολύ στις ... κυρίες.

Μερικά γνωστά ονόματα σπουδαίων Ελλήνων βιομηχάνων που τίμησαν το νησί με τις δραστηριότητές τους είναι: 1. Λαδόπουλος: Κλωστουγαντήριο, 2. Φουστάνος: Κλωστήριο, 3. Ροδόπουλος: Κλωστήριο, 4. Βελισσαρόπουλος: Υφαντήριο – Τυποβαφείο, 5. Δεληγιάννης: Υφαντήριο, 6. Καρέλλας: Τυποβαφείο, 7. Βαρδάκας: Κλωστήριο, 8. Μπαρμπέτας: Υφαντήριο και Κλωστήριο, 9. ΑΚΕΣ: Κλωστοϋφαντουργία Λειβαδάρας, (Είναι ακόμη και άλλα ονόματα γνωστών βιομηχάνων) όπως: Τζαγκαράκης, Κρυστάλλης, Χατζηλίας, Ζησιμάτος, “TERLANA Α.Ε.”, Ν. Ιγνατιάδης κ.α.

Σήμερα βιομηχανία δεν υπάρχει στη Σύρο. Τα 45 εργοστάσια που είχαν δραστηριοποιηθεί τον 19ο αιώνα και μερικά από αυτά εως τον 20ο αιώνα, “έσβησαν”, χάθηκαν ως επιχειρήσεις και έμειναν μόνο τα υπέροχα κτίρια που τα στέγαζαν. Μερικά είναι ερείπια, δείγματα μιας άλλης ζωής. Ξεχασμένα. Υπάρχουν μόνο οι μικρές βιοτεχνίες των Συριανών λουκουμιών και της χαλβαδόπιτας, που έως σήμερα είναι περιζήτητα προϊόντα του νησιού. Οι συνταγές τους ήρθαν στη Σύρο μαζί με τις γυναίκες της Σμύρνης και λίγο – λίγο, με το πέρασμα των χρόνων έγιναν τα περίφημα: “Συριανά Λουκούμια”.

ΕΜΠΟΡΙΟ

Ανάλογη με τη βιομηχανική κίνηση ήταν και η κίνηση της εμπορικής αγοράς. Μας είναι γνωστό ότι, εκείνη την εποχή, τα καταστήματα της Ερμούπολης ανταγωνίζονταν τα ευρωπαϊκά σε ποικιλία και πολυτέλεια. Πολλά καταστήματα συναγωνίζονταν σε κομψότητα ανάλογα της Γαλλίας. Μια πόλη σαν την Ερμούπολη, με τόσο ζωηρή, εμπορική και βιομηχανική κίνηση, φυσικό ήταν να παίρνει μέρος, όχι μόνο στις ελληνικές, αλλά και στις διεθνείς εκθέσεις. Η πρώτη έγινε στο Λονδίνο το 1851. Στην Ερμούπολη ιδρύθηκε ο πρώτος Εμπορικός “Σύλλογος” Ερμής! (1873). Η Εθνική Τράπεζα θα ιδρύσει το 1845 το πρώτο υποκατάστημά της στην Ερμούπολη.

Σήμερα, χάρις την αγάπη και ιδιαίτερα τη γνώση που απεκόμισαν πολλοί Συριανοί από τους προγόνους τους, η Ερμούπολη εξακολουθεί (αν και όχι όπως πρώτα) να έχει εμπορική δραστηριότητα. Σ' αυτό το βραχώδες νησί, που οι κάτοικοί του το αγάπησαν, το λάτρεψαν και βοήθησαν στην ανάπτυξή του, υπάρχει και σήμερα μια εμπορική δραστηριότητα με προϊόντα ποιότητας!

Ανάλογες με την εμπορική κίνηση είναι και οι προσπάθειες για την καλή οργάνωση του εμπορίου. Το 1835 είχε συσταθεί στη Σύρο, με απόφαση της Νομαρχίας, δεκαμελής επιτροπή για θέματα εμπορίου και... το 1836 ορίζεται η Ερμούπολη μια από τις τρεις πόλεις (Ναύπλιο και Πάτρα), ήταν οι άλλες δύο όπου ιδρύθηκαν για πρώτη φορά: “Εμπορικά Επιμελητήρια” αυτά είχαν γραφεί στο “Χιακόν Αρχείον” από τον Βλαχογιάννη.

ΔΩΡΗΤΕΣ ΤΗΣ ΣΥΡΟΥ

Σημαντική είναι η αναφορά στους δωρητές του νησιού μας. Αν δεν υπήρχαν οι χορηγίες τους, δεν θα υπήρχαν όλα αυτά τα υπέροχα κτίρια που θαυμάζουμε όλοι μας, Συριανοί και επισκέπτες μας. Η ανέγερση του Νοσοκομείου μας έγινε με τη χορηγία οικογένειας Βαρδάκα και Πρώϊου. Φθισιατρείο, η ανέγερση του ναού των Τριών Ιεραρχών, σχολή απόρων παίδων και τόσα άλλα σημαντικά και ωφέλιμα για το νησί.

Ο ναός του Αγίου Δημητρίου ανηγέρθη με μεγάλη χορηγία Γ. Φουστάνου. Η οικογένεια Λαδοπούλου προσέφερε στον Δήμο το σπίτι τους (σημερινό ιστορικό Αρχείο) και τα κτίρια της οδού Σουρή (σε ποσοστά). Το 5ο Δημοτικό Σχολείο ανηγέρθη σε οικόπεδο δωρεάς της Εταιρίας ΑΙΓΑΙΟΝ.

Αναφέρονται και άλλοι χορηγοί στα γραπτά κείμενα με σημαντικές προσφορές. Ο αείμνηστος Γιάννης Βάτης και η σύζυγός του Ελένη με δικά τους χρήματα ίδρυσαν το υπέροχο Μουσείο (Αντιγράφων) Κυκλαδικής Τέχνης, και βοήθησαν και άλλες δραστηριότητες του Δήμου.

*εκκοκιστήριο: μηχάνημα εργοστασίου που βγάζει τους κόκκους.