Σινεπιλογές

Το Πράσινο Βιβλίο /Green Book (2018) του Peter Farrelly

Ο μαιτρ της κωμωδίας Peter Farrelly

O μυθιστοριογράφος Peter Farrelly συνένωσε τις ιδιαίτερες κωμικές ευαισθησίες του με τον μικρότερο αδελφό του Bob και έγινε ένας από τους ικανότερους σκηνοθέτες της χοντροκομμένης Αμερικανικής κωμωδίας. Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Peter, «Dumb και Dumber», παρουσίασε όχι μόνο το μανιακό ταλέντο του Jim Carrey, αλλά και το ύφος των Farrelly, με τον συνδυασμό γκροτέσκο χιούμορ και ξεκαρδιστικών σωματικών γκαγκς με μια στοργική ιστορία αγάπης.

Ο επόμενος θρίαμβος ήρθε το 1998 με το « There's Something About Mary», μια ακατάπαυστη και αχαλίνωτη κωμωδία με εξωφρενικό μη πολιτικά ορθό χιούμορ που χάραζε τον κεντρικό ρομαντισμό ανάμεσα στην Mary Cameron Diaz και τον Ben Stiller. Tα αδέλφια ξαναβρήκαν τη  φόρμα τους όταν υλοποίησαν ένα παλιό τους σενάριο και ξανασυνάντησαν τον Jim Carrey στο «Me, Myself & Irene» (2000).

Η συναρπαστική τους κωμωδία «Osmosis Jones» (2001) αποτελεί τον πρώτο σημαντικό συνδυασμό ζωντανής δράσης και κινούμενων σχεδίων από το «Who Framed Roger Rabbit;» (1988). Στο «Shallow Hal» (2001), που εμφανίζει την Gwyneth Paltrow ως την εξωτερικά παχύσαρκη, αλλά πανέμορφη στα μάτια του υπνωτισμένου Jack Black, απέτυχαν να κερδίσουν κοινό και κριτικούς με το συνδυασμό ειλικρινών μηνυμάτων και  χονδροειδών αστείων.

Εκεί στο Νότο…

Το «Πράσινο Βιβλίο» είναι βασισμένο σε μια αληθινή ιστορία. Στην δεκαετία του '60 ο Tony ”Lip” Vallelonga (Viggo Mortensen), πορτιέρης από μία Ιταλο-αμερικανική γειτονιά του Μπρονξ, προσλαμβάνεται ως οδηγός του Dr. Shirley (Mahershala Ali), ενός παγκοσμίου φήμης Aφροαμερικανού πιανίστα, για να τον συνοδεύσει σε μία περιοδεία από το Μανχάταν στον βαθύ Αμερικάνικο Νότο. Η αντίθεση ανάμεσα τους είναι κραυγαλέα. Ο βιρτουόζος πιανίστας Dr. Shirley είναι αριστοκρατικά κομψός και βαθιά καλλιεργημένος, μπορεί να παίξει Chopin ή Tchaikovsky καλύτερα από οποιονδήποτε. Εμφανίζεται για πρώτη φορά στην οθόνη ντυμένος με βασιλικό μετάξι, χρυσά κοσμήματα, κάθεται σε θρόνο ανάμεσα σε προτομές, βάζα και ελεφαντόδοντα στο διαμέρισμά του πάνω από το Carnegie Hall. Αντιδιαμετρικά, ο Tony είναι ένας άξεστος μικρομαφιόζος, με χοντροκομμένους τρόπους και επιρρεπής σε καυγάδες. Όταν τον συναντάμε για πρώτη φορά, απεικονίζεται ως τόσο ρατσιστής ώστε να πετά στα σκουπίδια δυο ποτήρια που είχαν χρησιμοποιηθεί από δυο μαύρους υδραυλικούς. Με αυτά τα δεδομένα  η αναπόφευκτη 'εξέλιξη' του χαρακτήρα του θα είναι πολύ πιο έντονη δραματουργικά.

Για μια προγραμματισμένη σειρά συναυλιών οκτώ εβδομάδων που θα δώσει το τρίο του, ο Dr. Shirley θέλει να μισθώσει έναν οδηγό-σωματοφύλακα ο οποίος να είναι επίσης σε θέση να χειριστεί οποιαδήποτε δυσάρεστη κατάσταση που μπορεί να συναντήσει στην πορεία. Δεδομένου ότι είναι έγχρωμος και η χρονιά είναι το 1962, αν και ο ίδιος καλλιεργεί μια ανώτερη στάση απέναντι σε ανθρώπους όλων των χρωμάτων, η υπεροψία και ο λογοτεχνικός τρόπος ομιλίας του τον καθιστούν έναν προφανή στόχο για ρατσιστική βία. Ο Dr. Shirley επιλέγει ως οδηγό τον Tony, που αρχικά αρνείται αλλά τελικά συμφωνεί εξαιτίας της πολύ καλής αμοιβής. Το ξεκάθαρο κοινωνικό και ταξικό χάσμα μεταξύ αυτών των δύο ανδρών είναι προφανές και η επαγγελματική σχέση τους ξεκινάει με μια αμήχανη αρχή. Ο Tony δεν είναι πολύ ενθουσιασμένος στο να υποταχθεί σε έναν μαύρο. Ομοίως, ο Don θα ήταν πολύ πιο ευτυχισμένος αν προσλάμβανε έναν έγχρωμο οδηγό, αν δεν χρειαζόταν ως διαβατήριο το λευκό χρώμα του δέρματος του Tony για να τελειώσει με ασφάλεια στην περιοδεία του.

Μαζί θα πρέπει να κινηθούν στηριζόμενοι στο «Πράσινο Βιβλίο», που παρείχε πληροφορίες στους έγχρωμους για το πού επιτρεπόταν να φάνε και να κοιμηθούν. Μόλις οι δύο άνδρες βγουν στο δρόμο, η αφήγηση προχωρά  με ρυθμική  ακρίβεια καθώς συναντούν τον βαθιά ριζωμένο ρατσισμό του Αμερικανικού Νότου. Διευρύνουν την ήδη ευρύχωρη Cadillac δημιουργώντας μια απολαυστική λεκτική τριβή στη διάρκεια των χαλαρών συζητήσεων τους. Ο πιανίστας αποδεικνύει ότι η ανώτερη τάξη του τον απομόνωσε από οποιαδήποτε γνώση της μαύρης κουλτούρας. Ενώ παίζει για τα πλουσιότερα λευκά ακροατήρια της Αμερικής, δεν γνωρίζει τίποτα για τον Chubby Checker, τον Sam Cooke, τον Little Richard ή την Aretha Franklin. Ο γήινος Tony τον εισάγει στην «μαύρη» μουσική αλλά και του μαθαίνει να τρώει με τα χέρια το ταπεινό αλλά νόστιμο τηγανισμένο κοτόπουλο. Από την άλλη ο εκλεπτυσμένος μουσικός διδάσκει τον Tony για τον Ορφέα και το πώς να γράφει ρομαντικές επιστολές στη σύζυγό του Dolores (Linda Cardellini). Και φυσικά τον εμβαπτίζει στην υψηλή τέχνη όταν, σε μια έξοχα δομημένη σκηνή, ακουμπά σφιχτά πάνω από ένα πιάνο Steinway και κάθε ίνα του φαίνεται να ρέει μέσα από τα δάχτυλά του προς τα πλήκτρα παράγοντας θειική μουσική.

Στο τέλος της ημέρας ο Tony θα μυηθεί στους εκλεπτυσμένους τρόπους του Shirley και ο τελευταίος θα μάθει, από έναν απλό λαϊκό άνθρωπο, να μην είναι τόσο αλαζόνας και παθητικός και να απαντά στις ρατσιστικές προκλήσεις. Η επιδιωκόμενη πολιτισμική αναστροφή – με τον καλλιεργημένο μαύρο άνθρωπο και τον απαίδευτο λευκό μπράβο του Bronx –λειτουργεί υποδειγματικά. Οι δυο έξοχοι ηθοποιοί ενσαρκώνουν τους ρόλους τους με  αποχρώσεις, γενναιοδωρία και σεβασμό στους χαρακτήρες.

Το «Πράσινο Βιβλίο» είναι μία γλυκόπικρη αντιρατσιστική ταινία, πνευματώδης και ζεστή σαν κασμίρ, που μετεωρίζεται υπέροχα ανάμεσα στην κωμωδία και στο δράμα. Η απλή ηθική αρχιτεκτονική της κινείται σε πολλά επίπεδα για να μιλήσει για μια αληθινή ιστορία χωρίς να γίνεται διδακτική ή μελοδραματική.Οι πιο ευαίσθητοι θεατές θα συγκινηθούν από την ανθρώπινη θέρμη που αναδύεται με ηπιότητα, ενώ οι λάτρεις της κωμωδίας θα απολαύσουν την άφθονη αίσθηση λεπτού χιούμορ που διατρέχει τις περισσότερες σκηνές. Υπάρχει κάτι τόσο βαθιά ανθρώπινο, τόσο αληθινό στην απεικόνιση, τόσο ανάλαφρο στην γεύση και τόσο υψηλό στο πνεύμα που στεφανώνει την ταινία με μια λάμψη υψηλής ποιότητας.