Έλλειψη νοσηλευτών: Μια σιωπηλή πρόκληση για το σύστημα υγείας

Η έλλειψη νοσηλευτών αποτελεί μία από τις πιο σταθερές και ταυτόχρονα πιο υποτιμημένες προκλήσεις των σύγχρονων συστημάτων υγείας. Δεν πρόκειται για ένα πρόβλημα που εμφανίστηκε ξαφνικά ούτε για μια συγκυριακή δυσλειτουργία. Είναι το αποτέλεσμα ετών συσσωρευμένων ελλείψεων στον σχεδιασμό ανθρώπινου δυναμικού, σ’ έναν κλάδο που βρίσκεται στον πυρήνα της καθημερινής φροντίδας του ασθενούς.

Στην Ελλάδα, η κατάσταση είναι ιδιαίτερα αισθητή, καθώς ο αριθμός των νοσηλευτών σε σχέση με τον πληθυσμό παραμένει χαμηλός σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτό το στοιχείο δεν είναι αφηρημένο. Η υποστελέχωση δεν αποτελεί απλώς οργανωτικό πρόβλημα. Έχει άμεσες επιπτώσεις στην ποιότητα της φροντίδας και στην αντοχή του συστήματος. Μεταφράζεται:

Οι 4 λόγοι της σιωπηρής αποχώρησης των νοσηλευτών – Ποιες οι συνέπειες για το σύστημα υγείας

Πόσο αμείβονται οι νοσηλευτές στα δημόσια νοσοκομεία – Αυτά είναι τα ποσά

σε καθημερινή πίεση στα τμήματα,

σε μονάδες που λειτουργούν με περιορισμένο προσωπικό

και σε εργαζόμενους που καλούνται να καλύψουν πιο πολλές ανάγκες από όσες επιτρέπει η επαγγελματική ασφάλεια.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης Νοσηλευτών Ελλάδας (ΕΝΕ), από το σύστημα υγείας λείπουν περίπου 17.000 νοσηλευτές και 15.000 βοηθοί νοσηλευτών.

Στα σχολεία υπηρετούν 2.000 περίπου νοσηλευτές.

Για τον ασθενή, ο επαρκής αριθμός νοσηλευτών σημαίνει καλύτερη παρακολούθηση, περισσότερη επικοινωνία και μεγαλύτερη ασφάλεια. Για τον νοσηλευτή, σημαίνει συνθήκες εργασίας που του επιτρέπουν να ασκήσει το επάγγελμά του με επαγγελματισμό και χωρίς συνεχή εξάντληση. Όταν οι αναλογίες νοσηλευτών και ασθενών ξεπερνούν τις αντοχές του συστήματος, τότε η φροντίδα γίνεται διαχείριση και η ποιότητα περιορίζεται στο ελάχιστο δυνατό.

Τα αίτια της έλλειψης είναι πολλαπλά και διαρθρωτικά. Ένα μεγάλο τμήμα του νοσηλευτικού δυναμικού πλησιάζει στην ηλικία συνταξιοδότησης, ενώ δεν υπάρχει επαρκής αναπλήρωση από νεότερους επαγγελματίες. Παράλληλα, αρκετοί απόφοιτοι επιλέγουν να εργαστούν στο εξωτερικό, αναζητώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας, σταθερότητα και προοπτική εξέλιξης. Το φαινόμενο αυτό έχει αποδυναμώσει σημαντικά το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό στη χώρα.

Ένα ακόμη ανησυχητικό στοιχείο είναι η μειωμένη ελκυστικότητα του επαγγέλματος στους νέους. Οι πανεπιστημιακές σχολές νοσηλευτικής τα τελευταία χρόνια δεν καταγράφουν το ενδιαφέρον που είχαν στο παρελθόν, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις οι διαθέσιμες θέσεις δεν καλύπτονται. Η πραγματικότητα της εργασίας λειτουργεί αποτρεπτικά, ιδιαίτερα όταν δεν συνοδεύεται από οικονομικές και θεσμικές προοπτικές.

Η καθημερινότητα στα νοσοκομεία περιλαμβάνει συχνές υπερωρίες, πίεση, σωματική κόπωση και αυξημένο συναισθηματικό φορτίο. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο επαγγελματικής εξουθένωσης, ούτε οι πρόωρες αποχωρήσεις από το επάγγελμα. Αυτή η σταδιακή αποχώρηση έμπειρων νοσηλευτών δεν στερεί μόνο αριθμούς, αλλά και σημαντική κλινική γνώση, εμπειρία και συνέχεια στη φροντίδα.

Οι επιπτώσεις αφορούν και τη λειτουργία του ίδιου του συστήματος υγείας. Παρατεταμένες νοσηλείες, περιορισμένη δυνατότητα πρόληψης επιπλοκών και αυξημένες επανεισαγωγές αποτελούν έμμεσο αλλά υπαρκτό κόστος της υποστελέχωσης. Η εξοικονόμηση πόρων μέσω της μη επαρκούς στελέχωσης στην πραγματικότητα οδηγεί σε μεγαλύτερη οικονομική επιβάρυνση σε βάθος χρόνου.

Σε άλλες χώρες, εφαρμόστηκαν πολιτικές που δεν περιορίστηκαν στην κάλυψη κενών, αλλά επικεντρώθηκαν στη συγκράτηση του ανθρώπινου δυναμικού. Η βελτίωση συνθηκών εργασίας, η σταδιακή αύξηση αποδοχών, τα προγράμματα επαναφοράς στο επάγγελμα και ο καλύτερος προγραμματισμός εκπαίδευσης έδειξαν ότι το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί όταν υπάρχει συνεκτική στρατηγική.

Στην Ελλάδα, η ανάγκη για συνολικό σχεδιασμό είναι πλέον επιτακτική. Όχι αποσπασματικές αποφάσεις, αλλά πολιτικές με διάρκεια και αξιολόγηση. Χρειάζεται σύνδεση της εκπαίδευσης με τις ανάγκες του συστήματος, σαφές επαγγελματικό περίγραμμα, επενδύσεις στην επαγγελματική εξέλιξη και συνθήκες εργασίας που επιτρέπουν παραμονή και όχι διαρκή διαφυγή.

Ως Πρόεδρος της Ένωσης Νοσηλευτών Ελλάδος, θεωρώ ότι η συζήτηση για τη στελέχωση πρέπει να γίνεται με νηφαλιότητα αλλά και με ειλικρίνεια. Χωρίς υπερβολές, αλλά και χωρίς εφησυχασμό. Το πρόβλημα δεν χρειάζεται δραματοποίηση για να γίνει κατανοητό. Χρειάζεται πολιτική βούληση, συνεννόηση και συνέπεια.

Η έλλειψη νοσηλευτών δεν είναι ζήτημα ενός επαγγελματικού κλάδου. Είναι υπόθεση της κοινωνίας συνολικά. Αφορά το επίπεδο φροντίδας που θέλουμε να παρέχουμε, την ασφάλεια που εγγυόμαστε και τη βιωσιμότητα του συστήματος δημόσιας υγείας.

Η επένδυση στη νοσηλευτική δεν είναι πολυτέλεια. Είναι βασική προϋπόθεση για ένα σύστημα υγείας που αντέχει στον χρόνο και στις κρίσεις. Κάθε καθυστέρηση στη λήψη αποφάσεων εντείνει τις πιέσεις και περιορίζει τα περιθώρια ουσιαστικών παρεμβάσεων.

Ένα σύστημα υγείας είναι τόσο ισχυρό όσο οι άνθρωποί του. Και η φροντίδα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτούς που καθημερινά τη στηρίζουν.

Πηγή:ygeiamoy.gr