Προς υποψηφίους δημάρχους

Του Οικονομολόγου, Γ. Καρακατσάνη

Γινόμαστε μάρτυρες τις τελευταίες μέρες της ανακοίνωσης προθέσεων για δημιουργία δημοτικών συνδυασμών από όλες τις πλευρές. Ανακοινώνονται προγράμματα και συνεργασίες. Δημοτικοί συνδυασμοί ανανεώνονται και ο αυτοδιοικητικός χάρτης στο νησί σχεδόν σίγουρα θα μεταβληθεί.

Σε αυτό το πλαίσιο θα ήθελα να τεθεί ένα ερώτημα στους υποψηφίους δημάρχους, στο οποίο δε νομίζω ότι έχουν τοποθετηθεί ακόμη.

Οι πόροι που διατίθενται από το κράτος στην ΤΑ για την άσκηση των αρμοδιοτήτων της μειώνονται δραματικά. Αν τα πράγματα συνεχίσουν με τη σημερινή δυναμική ο επόμενος δήμαρχος μπορεί να έρθει αντιμέτωπος με πολύ δύσκολες αποφάσεις. Αυτά που ακούγονται από διάφορους συνδυασμούς για πιο διεκδικητική στάση απέναντι στο κεντρικό κράτος φανερώνουν στην καλύτερη περίπτωση αφέλεια. Καμιά διεκδικητική διαμαρτυρία τα τελευταία χρόνια δεν κατάληξε σε αύξηση της χρηματοδότησης από την κυβέρνηση, παρά μόνο ίσως σε κάποιες μικρές εξαιρέσεις και σε περιπτώσεις μικρών σχετικά διεκδικήσεων.

Επιπρόσθετα τριγυρίζει στο μυαλό των κυβερνητικών κύκλων η πλήρης ανεξαρτητοποίηση της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι πόροι που διατίθενται αυτή τη στιγμή από το κεντρικό κράτος στην Τ.Α. είναι περίπου 3 δισεκατομμύρια. Τόσα είναι περίπου και τα έσοδα από τους φόρους περιουσίας που επιβάλλονται σήμερα μέσω των ΔΟΥ και των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος. Η σκέψη είναι λοιπόν να δοθούν αυτά έσοδα, μαζί με την είσπραξή τους, στην Τ.Α. και να την αφήσουν να κολυμπήσει μόνη της.

Αυτή η προοπτική θα αποτελέσει μεγάλη πρόκληση για τον επόμενο δήμαρχο. Δε θα μπορεί πλέον να το παίζει «τζάμπα μάγκας». Αν επιλέξει τη μείωση της φορολογίας ακίνητης περιουσίας θα χάσει πολύτιμα έσοδα. Αν επιλέξει την είσπραξη των εσόδων για να διατηρήσει τη λειτουργία του δήμου στα σημερινά επίπεδα θα χρειαστεί να γίνει κακός και αντιπαθής, να προχωρήσει ακόμα και σε κατασχέσεις περιουσιών και τραπεζικών καταθέσεων. Κυρίως όμως θα χρειαστεί να λογοδοτήσει για τον τρόπο με τον οποίο ξοδεύει τους πόρους του δήμου. Δε θα πρόκειται πλέον για μια απρόσωπη επιδότηση, την οποία σήμερα διαχειρίζεται σχεδόν εν λευκώ, αλλά για χρήματα που ο ταμίας του δήμου και οι εισπράκτορες παίρνουν απ’ ευθείαν από τους δημότες.

Σε αυτό το σημείο να κάνουμε μια παρένθεση και να πούμε ότι αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Ο δήμος θα βρεθεί μπροστά στο δίλημμα να επιλέξει να διατηρήσει ένα υψηλό επίπεδο υπηρεσιών με ταυτόχρονα υψηλή φορολογία ή να επιλέξει χαμηλή φορολογία και χαμηλό επίπεδο υπηρεσιών. Κανείς δε μπορεί να αρνηθεί ότι σε οποιονδήποτε οργανισμό υπάρχουν περιθώρια συμμαζέματος και εξοικονόμησης χρημάτων. Όσο και να συμμαζέψει κανείς όμως το παραπάνω δίλημμα δεν πρόκειται να εξαφανιστεί και όσοι διακηρύσσουν ότι θα μειώσουν τις επιβαρύνσεις στο δημότη και θα διατηρήσουν ή θα βελτιώσουν την καθαριότητα, τους δρόμους, τους παιδικούς σταθμούς, τις αθλητικές εγκαταστάσεις και τα σχολεία είτε πλανώνται οικτρά είτε λένε ψέματα. Ακόμα και τα προγράμματα ποιότητας που εφαρμόζουν μεγάλες πολυεθνικές και τελικά μειώνουν σημαντικά το κόστος χρειάζονται πολλά χρόνια για να αποδώσουν αποτελέσματα.

Η πολιτεία της Νέας Υόρκης επιβάλει υψηλότατους δημοτικούς φόρους στους πολίτες του. Αυτοί όμως απολαμβάνουν μια καθαρή πόλη, καλά συντηρημένο οδικό δίκτυο και καλή αστυνόμευση1. Αντίθετα, νότια του ποταμού Hudson, το Νιού Ζέρσεϊ διατηρεί σε πολύ χαμηλό επίπεδο τη φορολογία με τις υπηρεσίες που παρέχει η πολιτεία να είναι πολύ υποβαθμισμένες. Δε χρειάζεται να πούμε ποια όχθη είναι η πιο ανεπτυγμένη και ευημερούσα.

Το ερώτημα που θα κληθούμε να επιλέξουμε είναι τι πόλη επιθυμούμε και ποια επιλογή πρεσβεύει από τώρα ο κάθε υποψήφιος. Γιατί αν το σχέδιο είναι να διεκδικούμε πόρους από το χρεοκοπημένο, όπως όλοι υποστηρίζουν, κεντρικό κράτος ή να βγούμε στους δρόμους και να αποκλείσουμε τα λιμάνια όταν ανατεθεί στους δήμους η είσπραξη του ΕΕΤΗΔΕ, είμαστε από τώρα χαμένοι.

1 Στις ΗΠΑ η λειτουργία της αστυνομίας είναι αρμοδιότητα του δήμου