Μύκονος και Τήνος «συνομίλησαν» για τον βιώσιμο τουρισμό

Με στόχο η ημερίδα να αποτελέσει ένα φιλόξενο και πρόσφορο έδαφος για μια ανοιχτή συζήτηση γύρω από το μέλλον του τουρισμού στο νησί της Τήνου και τις αναδυόμενες προκλήσεις που εμφανίζονται πιο ισχυρές από ποτέ, διοργανώθηκε από την Κοιν.Σ.Επ. Το Μπατίκι, η εκδήλωση «Κυκλάδες: Τουριστική ανάπτυξη ή “ακμή”; Τήνος – Μύκονος, δύο γείτονες συζητούν».

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη, στο Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού, τηρουμένων όλων των μέτρων προστασίας κατά της εξάπλωσης της πανδημίας.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, έγιναν εισηγητικές ομιλίες από τον συγγραφέα, κ. Δ. Ρουσουνέλο, τον Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου, κ. Γ. Σπιλάνη και τον δημοσιογράφο, κ. G. Vicente.

Ανάπτυξη ή ακμή;

Εκ μέρους της Κοιν.Σ.Επ. «Το Μπατίκι», τονίστηκε, πως όραμα της κοινωνικής συνεταιριστικής αυτής επιχείρησης είναι «μία πλούσια Τήνος που διατηρεί τον χαρακτήρα της και εξελίσσεται σε ένα πλαίσιο βιώσιμης ανάπτυξης». Στο πλαίσιο αυτό, διοργανώθηκε η συγκεκριμένη εκδήλωση, προκειμένου να εξερευνηθεί αν τα δύο γειτονικά νησιά, οι άνθρωποι της Τήνου και της Μυκόνου, στοχεύουν στην ανάπτυξη ή την ακμή των νησιών.

Όπως σημείωσε η εκπρόσωπος της Κοιν.Σ.Επ., «αναπτύσσομαι, σημαίνει μεγαλώνω, βελτιώνομαι, διατηρώ το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, κερδίζω και διατηρούμαι. Δηλαδή, έχω βάσεις και πορεύομαι σταθερά στο μέλλον. Ακμάζω, σημαίνει αλλάζω προς θετική κατεύθυνση – κάτι το οποίο βλέπουμε και είναι εμφανές αυτή τη στιγμή στο νησί – όμως χωρίς να είναι σίγουρο ότι έχω σταθερές βάσεις και ότι θα είναι διατηρούμενη και σταθερή η εξελικτική πορεία μου στο μέλλον. Απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα θα προσπαθήσουμε να δώσουμε, μέσα από το διάλογο που οργανώσαμε ανάμεσα στα δύο νησιά, την Τήνο και τη Μύκονο, που λειτουργούν παράλληλα μέσα στο χρόνο ως φορείς τουρισμού από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα».

Η διαχρονική πορεία του τουρισμού της Μυκόνου

Ο Μυκονιάτης συγγραφέας, κ. Δημήτρης Ρουσουνέλος, μίλησε για το παρελθόν του τουρισμού της Μυκόνου και πώς αυτό οδήγησε σταδιακά στο σημερινό του μοντέλο, περιγράφοντας τις παθογένειες, αλλά και τις ανάγκες της κοινωνίας διαχρονικά.

Ο ίδιος, παραθέτοντας επίσης και αποσπάσματα εφημερίδων από τη δεκαετία του 1920 όταν ξεκίνησε η πρώτη οργανωμένη τουριστική δραστηριότητα στη Μύκονο έως και τη δεκαετία του 1990, όπου καταγράφονταν αφενός η ελπίδα της οικονομικής ανάπτυξης, μίας κοινωνίας που «κουβαλούσε» σύνδρομο πενίας, αλλά και οι προβληματισμοί, σε σχέση με τις αντοχές του νησιού, των υποδομών, την αλλαγή του τρόπου αντίληψης της τοπικής κοινωνίας σε σχέση με τον τουρισμό κλπ.

Η ιστορική του αναδρομή στον μυκονιάτικο τουρισμό ξεκίνησε από το 1928 όταν πραγματοποιήθηκαν τα πρώτα οργανωμένα ταξίδια από Αθήνα για Μύκονο, περνώντας στην κοσμοπολίτικη Μύκονο των δεκαετιών του ’50 και του ’60, όταν από τις παραλίες της Μυκόνου παρήλαυναν οι διασημότεροι του κόσμου, οι μεγαλύτεροι εφοπλιστές, επιχειρηματίες, αλλά και μεγάλες μορφές των γραμμάτων και της διανόησης.

Παράλληλα με την ανάπτυξη του τουρισμού αυτού, άμεσα είχαν κάνει την εμφάνισή τους τα πρώτα προβλήματα, τόσο σε περιβαλλοντικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο υποδομών, με τον ίδιο να αναφέρει χαρακτηριστικά τις μνήμες του από τις διακοπές νερού, που μπορεί να κρατούσαν ακόμη και μέρες.

Στη συνέχεια, και με την αναγνωρισιμότητα που χάρισαν τα «ηχηρά» ονόματα στη Μύκονο, το νησί προσέλκυσε επίσης και απλό κόσμο, όπως και την LGBTQI+ κοινότητα, η οποία με τη φιλοξενία της τοπικής κοινωνίας, βρήκε έναν τόπο ελευθερίας, όπως και η κοινότητα των «παιδιών των λουλουδιών».

Σήμερα, η Μύκονος ένας διεθνής προορισμός, με σύνδεση μέσω του Διεθνούς Αερολιμένα Μυκόνου, με σχεδόν όλο τον κόσμο, έχοντας δημιουργήσει εντυπώσεις που διίστανται, «άλλοι μας θαυμάζουν και άλλοι φεύγουν μακριά», ενώ παράλληλα, έχουν ανθίσει οι μεγάλες επενδύσεις με τις «ευλογίες» του κράτους, οι οποίες καταπατούν τόσο το φυσικό και παρθένο φυσικό περιβάλλον της Μυκόνου, έχοντας ως αποτέλεσμα την αγανάκτηση πλέον των μόνιμων κατοίκων.

Επιπλέον, λόγω της συνεχιζόμενης κρίσης, πολλοί κάτοικοι δεν κατάφεραν να κρατήσουν τις ιδιοκτησίες τους, με αποτέλεσμα να πουληθούν σε επιχειρηματικά συμφέροντα.

Στο τέλος της εισήγησής του, ο κ. Ρουσουνέλος έκλεισε με μία «συμβουλή» προς τους ανθρώπους της Τήνου, όσον αφορά στην τουριστική ανάπτυξη, πως προβληματική είναι η μονοκαλλιέργεια και πως η Τήνος οφείλει να διατηρήσει τον μοναδικό χαρακτήρα της και την ταυτότητά της, υπενθυμίζοντας, πως «όσο μεγαλώνει η πίτα δε σημαίνει πάντοτε ότι μεγαλώνει και το πιάτο».

Οι παθογένειες του τουρισμού και ένα βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης

Από την πλευρά του, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου, κ. Γιάννης Σπιλάνης, μίλησε για τους τρόπους βιώσιμης ανάπτυξης και τις εναλλακτικές που υπάρχουν στην κατεύθυνση αυτή.

Σύμφωνα με τον κ. Σπιλάνη, «η νοοτροπία που αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1990 και του 2000, μία λογική κέρδους, άλλαξε έννοια και περιεχόμενο στον τουρισμό. Πλέον, αυτό που ενδιαφέρει πολλούς είναι να χτίσουν, να πουλήσουν, να κερδίσουν και να φύγουν. Μετά όμως τι γίνεται; Αυτό, είναι μεγαλύτερος κίνδυνος απ’ αυτόν που ζούσαμε πριν. Διότι, όταν κανείς είναι ιδιοκτήτης γης και επιχείρησης, δεν θέλει το κεφάλαιό του να καταστραφεί, το φροντίζει. Όταν πλέον κανείς δεν έχει κανένα δεσμό με τον χώρο, αν τα πράγματα πάνε στραβά, μπορεί να φύγει πάρα πολύ εύκολα. Σχεδόν σαν κάποιος που πήγε στο καζίνο, πόνταρε, έχασε και φεύγει».

Όπως ανέφερε ο ίδιος επί σειρά ετών υπήρχαν προβληματισμοί για το αν αυτό το μοντέλο είναι βιώσιμο ή όχι και προφανώς αποδεικνύεται πως δεν είναι.  

Ο κ. Σπιλάνης ανέπτυξε τα θετικά στοιχεία του τουρισμού, τόσο γενικότερα, ως βιομηχανίας, όσο και ειδικά για τα νησιά των Κυκλάδων, καθώς επίσης και τις παθογένειες οι οποίες έχουν δημιουργηθεί από την υπερεκμετάλλευσή του και την έλλειψη κεντρικής στρατηγικής.

Στο πλαίσιο αυτό, τόνισε, πως οφείλει να προαχθεί ο εναλλακτικός τουρισμός, που θα αναδείξει τα μοναδικά στοιχεία των νησιών, που αποτέλεσαν αρχικά το θέλγητρο για τον πρώτο τουρισμό, όπως η ιστορία και ο πολιτισμός, η γαστρονομία, οι τέχνες και τα γράμματα, με τον ίδιο να περιγράφει ένα νέο μοντέλο, αυτό του τουρισμού ευζωίας, για το οποίο όπως τόνισε υπάρχει ζήτηση, ενώ θα διατηρήσει βιώσιμο τον προορισμό, ώστε να διατηρηθεί βιώσιμο και το τουριστικό προϊόν του και ο οποίος θα έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο και τη βαθιά γνώση, που αυτή τη στιγμή λείπει από τον ελληνικό τουριστικό κλάδο, ο οποίος είναι ο κλάδος με τη μικρότερη εκπαίδευση.

Τέλος, ανέλυσε τις καλές πρακτικές, οι οποίες υπάρχουν σε αντίστοιχα μέρη της χώρας.

Ακολούθησε διαλογική συζήτηση, με τη συμμετοχή του κοινού στο οποίο βρίσκονταν, πέραν από ενδιαφερόμενους πολίτες και άνθρωποι της αυτοδιοίκησης.