Νησιωτικότητα και ευρωπαϊκή ατζέντα

Την αξία της συνεργασίας και με το Επιμελητήριο Κυκλάδων όσον αφορά στη διαμόρφωση ατζέντας για την Ευρώπη, όπου και λαμβάνονται αποφάσεις και αναπτύσσεται πολιτική για τα νησιά, υπογραμμίζει ο γενικός γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, Μανώλης Κουτουλάκης, στη συνέντευξή του στην “Κοινή Γνώμη”.

Με αφορμή την προ ημερών παρουσία του στη Σύρο και στο πλαίσιο της συνεργασίας του με τον πρόεδρο του Επιμελητηρίου Κυκλάδων, Γιάννη Ρούσσο ενόψει της διοργάνωσης ενός συνεδρίου για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και την ανάγκη “ισχυροποίησής” τους σε επίπεδο πρόληψης, ο κ. Κουτουλάκης εξήγησε τους λόγους που καθίσταται αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε η παρουσία και εκπροσώπηση των νησιών στα ευρωπαϊκά κέντρα λήψης αποφάσεων. Κρίσιμες υποδομές των νησιών και λειτουργία των νησιωτικών επιχειρήσεων, τόνισε πως ως θέματα βρίσκονται σε προτεραιότητα στην ατζέντα της Γενικής Γραμματείας.

• Είχατε συνάντηση με τον πρόεδρο του Επιμελητηρίου Κυκλάδων, Γιάννη Ρούσσο. Ποιο είναι το θέμα της συγκεκριμένης συνεργασίας με φόντο τις ανάγκες των νησιωτικών επιχειρήσεων;

“Η συνάντηση δεν είναι μία επίσημη συνάντηση όπως συνήθως συναντούμε όλους τους φορείς. Αυτό θα γίνει σε επόμενο χρόνο. Με το Επιμελητήριο Κυκλάδων αυτό που έχουμε σήμερα ως αντικείμενο συνεργασίας έχει να κάνει κυρίως με την ευρωπαϊκή ατζέντα που δουλεύουμε εδώ και πάρα πολύ καιρό. Και είναι κάτι πολύ σημαντικό, γιατί αρχές Δεκεμβρίου, στην Αθήνα, ο INSULER, ο ευρωπαϊκός φορέας των νησιωτικών Επιμελητηρίων, όπου το Επιμελητήριο Κυκλάδων έχει ενεργότατη παρουσία, διοργανώνει ένα πάρα πολύ σημαντικό συνέδριο, το οποίο τελεί υπό την αιγίδα μας και αφορά τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και στο πως πλήττονται οι επιχειρήσεις. Νομίζω πως όλοι έχουμε γίνει κοινωνοί και παρακολουθούμε πώς μία φυσική καταστροφή μπορεί να επιφέρει σημαντικές ζημιές για την οικονομία και τις υποδομές μίας περιοχής. Επομένως αυτό το αντικείμενο επελέγη να είναι αντικείμενο συζήτησης και κυρίως να δούμε πώς το κράτος και με την κρατική αρωγή και με άλλα χρηματοδοτικά μέσα μπορεί να έρθει να αντιμετωπίσει όχι μόνο κατασταλτικά, μετά το γεγονός, αλλά κυρίως και προληπτικά. Να μπορούν οι επιχειρήσεις να αναπτύσσουν έναν δικό τους μηχανισμό εξασφάλισης, προστασίας από τέτοιες καταστροφές. Δυστυχώς ήρθαν για να μείνουν. Επομένως, πρέπει να μελετούμε και αυτά τα αντικείμενα.”.

• Πόσο σημαντική είναι η δουλειά που γίνεται από τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής όσον αφορά τη συνεργασία με τα νησιωτικά Επιμελητήρια κι εν προκειμένω με το Επιμελητήριο Κυκλάδων, για διεκδικήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο;

“Οι μεγάλες αλλαγές που μπορεί να συμβαίνουν στις Βρυξέλλες - επειδή θα συμβούν ούτως ή άλλως -, καλό είναι να μα βρίσκουν παρόντες. Κι αυτό που έχουμε καταφέρει 1,5 χρόνο τώρα είναι ακριβώς αυτό. Μετέχουμε όπου συζητιούνται θέματα.

Η νησιωτικότητα και η νησιωτική πολιτική της χώρας ήταν ένα αντικείμενο το οποίο δεν είχε περιεχόμενο. Αυτό το 2021 άλλαξε με την εισαγωγή του πρώτου νόμου πλαισίου για την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική των νησιωτικών χωρών. Είναι ένας νόμος που έγινε και κώδικας νησιωτικής πολιτικής. Είναι ο πρώτος σε ευρωπαϊκό επίπεδο που έχει αυτά τα ολοκληρωμένα χαρακτηριστικά. Πρώτον, όταν πριν από δύο χρόνια υπογράφαμε τη διακήρυξη της βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας στη Μάλτα, δεύτερον, το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο δημοσίευσε το δικό του ψήφισμα για την κατάσταση των νησιών και καλούσε τις κυβερνήσεις και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλάβουν πρωτοβουλίες. Εμείς ως χώρα ήδη εκείνη τη στιγμή νομοθετούσαμε για πρώτη φορά ολοκληρωμένο πλαίσιο.

Αυτό που πλέον κάνει η Γενική Γραμματεία δεν είναι απλώς να υλοποιεί εκχωρημένες πολιτικές από άλλα Υπουργεία - είτε αφορά στο νερό, είτε στην αρχιτεκτονική κληρονομιά ή ό,τι άλλο ιστορικά έμεινε στο παλιό Υπουργείο Αιγαίου -, αλλά αποφάσισε να δημιουργήσει ένα δικό της θεσμικό πλαίσιο, με μία εθνική στρατηγική και δικά της χρηματοδοτικά “εργαλεία”.

Για να είμαστε σε θέση να ερχόμαστε στη Σύρο, να πηγαίνουμε στην Ίο, να ταξιδεύουμε στη Χίο και στις Οινούσσες και να συζητώ ως κράτος και ως Υπουργείο Νησιωτικής Πολιτικής, ότι μπορούμε να επιλύουμε θέματα για την ολοκληρωμένη διαχείριση του νερού, για τις νησιωτικές λιμενικές υποδομές, για την υλοποίηση παρεμβάσεων για τη μείωση του ενεργειακού κόστους με υλοποίηση έργων ΑΠΕ στα νησιά, για να μπορείς να συζητάς και να είσαι αξιόπιστος συνομιλητής οφείλεις να έχει και τους πόρους για να τα υλοποιήσεις. Δηλαδή πέρα από το να τα λες ωραία, θα πρέπει και να τα κάνεις”.

• Αυτή η δουλειά τί προϋποθέτει και πώς εξασφαλίζεται;

“Αυτό περνά μέσα από μία βαριά τεχνοκρατική διαπραγματευτική διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει συζήτηση με τεχνοκράτες των Βρυξελλών και με τα άλλα Υπουργεία. Αυτό λοιπόν, το Υπουργείο αποφάσισε να μην το κάνει μόνο του, αποφάσισε να το κάνει κυρίως με δύο κύριους εταίρους, τον Insuler και τον Επιμελητηριακό Όμιλο Ανάπτυξης Ελληνικών Νησιών (ΕΟΑΕΝ), τους δύο φορείς που σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο εκπροσωπούν τα νησιωτικά Επιμελητήρια, όπου στις γενικές συνελεύσεις και συναντήσεις πλέον το Υπουργείο είναι πάντα παρών και συνδιαμορφώνει την ατζέντα και τις εξελίξεις. Ταυτόχρονα το δίκτυο των μικρών νησιών, όπου δουλεύουμε πάρα πολύ με τους δημάρχους των μικρών νησιών και είμαστε παρόντες να συζητήσουμε τις ανάγκες τους. Και κάτι επίσης πάρα πολύ σημαντικό αποτελεί η ενσωμάτωση και των Πανεπιστημίων (ενδεικτικά του Πανεπιστημίου Αιγαίου) που έχουν ασχοληθεί με τα θέματα ώστε να μπορέσουμε να τεκμηριώσουμε όλοι μαζί το γιατί η νησιωτικότητα, δεν είναι απλώς το τριήμερο του καλοκαιριού που θα πάνε διακοπές κάποιοι, αλλά νησιωτικότητα είναι η 12μηνη παρουσία των νησιωτών. Για να μπορέσουμε να διεκδικήσουμε πόρους που αυτή τη στιγμή, - αυτά που είπα παραπάνω – είναι περίπου 1 δισ. ευρώ για την επόμενη περίοδο. Άρα, δεν είναι αμελητέοι πόροι και αυτοί είναι ευρωπαϊκοί κατά βάση πόροι. Κρίσιμες υποδομές και λειτουργίες. Άρα, αντιλαμβανόμαστε ότι το να ορθώσεις ευρωπαϊκό λόγο προϋποθέτει κατάρτιση και συνεργασία”.

• Ειδικότερα για τις Κυκλάδες πώς επιτυγχάνεται αυτό;

“Το σημαντικό που έχει ενδιαφέρον για την κοινωνία των Κυκλάδων είναι ότι σε μεγάλο βαθμό αυτό έχει επιτευχθεί από την ενεργό δραστηριοποίηση της τοπικής αυτοδιοίκησης α΄ βαθμού και το Επιμελητήριο Κυκλάδων. Στο πρόσωπο του προέδρου Γιάννη Ρούσσου και στην ομάδα που έχει στηθεί έχουμε καταφέρει να χρησιμοποιούμε ως παράδειγμα τις εφαρμογές που γίνονται εδώ και μαζί και με τον πρόεδρο του Επιμελητηρίου να βρισκόμαστε όπου γίνονται οι εξελίξεις. Είτε στις Βαλεαρίδες νήσους όπου συνεδρίασε το Islands Commission του CPMR (Ένωση όλων των περιφερειών της Ευρώπης), είτε να βρεθούμε στα Gran Canaria που έγινε η γενική συνέλευση του INSULER για τα νησιωτικά Επιμελητήρια, είτε να βρεθούμε μαζί στις Βρυξέλλες για να παρουσιάσουμε το βαρόμετρο της νησιωτικής επιχειρηματικότητας. Ένα σημαντικό “εργαλείο” που αναπτύξαμε από κοινού με το Υπουργείο και τα νησιωτικά Επιμελητήρια για να τεκμηριώσουμε για πρώτη φορά ο νησιώτης επιχειρηματίας δεν έχει καμία σχέση με τον επιχειρηματία των πόλεων. Αυτό το αυτονόητο δεν είχαμε τρόπο να το μετρήσουμε. Αυτά που μπορεί να μην είναι κατανοητά για τον πολύ κόσμο είναι κατανοητά για τους μετέχοντες στις διαδικασίες των χρηματοδοτήσεων των προγραμμάτων. Η δουλειά που κάνουμε τώρα, ενδεχομένως να φανεί σε πέντε χρόνια. Αλλά σε πέντε χρόνια που θα συζητάμε και για το επόμενο ΕΣΠΑ, η νησιωτική επιχειρηματικότητα θα έχει το δικό της πρόγραμμα, θα έχει τις δικές της χρηματοδοτήσεις. Πρέπει να ξεχωρίσουμε αυτή τη συζήτηση. Και να πω πως για τα νησιά, αν δεν βρίσκεσαι στο πεδίο να συζητάς, τότε μάλλον θα εκπροσωπείς λάθος συμφέροντα.

Επειδή έρχεται και έτος ευρωεκλογών, πρέπει να γνωρίζουμε πως η Ευρώπη δεν είναι κάτι ξένο για εμάς. Εμείς είμαστε η Ευρώπη και αν δεν είμαστε εκεί να διαμορφώνουμε τις εξελίξεις, κάποιοι άλλοι θα τις διαμορφώσουν για εμάς. Αυτό αλλάζει και είμαστε παρόντες”.