Κονδύλια για την ανεργία και οδυνηρή πραγματικότητα

Του Φίλιππου Ζάχαρη (phil.zaharis@gmail.com)

Κονδύλια ύψους 300 εκ. ευρώ αναμένεται να διατεθούν μέχρι το τέλος του έτους για συγκεκριμένες δράσεις καταπολέμησης της ανεργίας. Αυτό αποφασίστηκε σε κυβερνητική σύσκεψη, που πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Οικονομικών, υπό τον υπουργό Γιάννη Στουρνάρα, με αντιπροσωπεία του ΠΑΣΟΚ, στο πλαίσιο του προγράμματος ανάσχεσης της ανεργίας, που έχει καταθέσει το ΠΑΣΟΚ. Συγκεκριμένα, θα εξεταστεί η δυνατότητα μεταφοράς πόρων από το ΕΚΤΠΑ (Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης) στο ΕΚΤ (Κοινωνικό Ταμείο), και δεύτερον, θα διοχετευθούν οι νέοι σε ηλικία άνεργοι σε παραγωγικούς κλάδους της οικονομίας, ενώ οι μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 55 ετών) θα απορροφηθούν σε δημόσια κοινωνική εργασία. Πρόκειται, όπως μας λένε, για το μοντέλο κοινωφελούς εργασίας που έχει δοκιμαστεί με επιτυχία σε πολλές άλλες χώρες και προβλέπει την έμμισθη απασχόληση σε δήμους, νοσοκομεία κ.λ.π. Τι γίνεται όμως πραγματικά με την ανεργία στην Ελλάδα; Κατά πόσο το τα κονδύλια αυτά επαρκούν για να καλύψουν τις τρέχουσες ανάγκες; Την εκτίναξη της ανεργίας στο 30% το 2013 προβλέπουν οι νέες επικαιροποιημένες εκτιμήσεις του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών ερευνών ΚΕΠΕ), την ίδια στιγμή που η Eurostat κατέγραφε ποσοστά ανεργίας της τάξης του 27%. Με λίγα λόγια, σε κάθε νοικοκυριό και από ένας ή και δύο άνεργοι, αν εξαιρέσουμε τους συνταξιούχους και τους υπερήλικες. Τα κονδύλια των 300 εκ δεν φτάνουν ούτε για δείγμα αν αναλογιστεί κανείς τις τρέχουσες ανάγκες. Είναι δε προς διερεύνηση για τι επιμέρους επιμορφωτικά προγράμματα μιλάμε και τι ποσό αναλογεί. Γιατί αν πρόκειται για τα συνήθη προγράμματα καταπολέμησης της ανεργίας και τα ψίχουλα που μοιράζονται, ούτε λόγος να γίνεται. Βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου οι ανάγκες έχουν πολλαπλασιαστεί και αυτό που αποκαλείται «κοινωνική εργασία» φαντάζει στα μάτια των ανέργων ως θεωρητική προσέγγιση του όλου προβλήματος. Ναι, τα κονδύλια για την ανεργία θα έπρεπε να διατίθενται σε διπλάσιους αριθμούς και σε καμία περίπτωση υπό προϋποθέσεις. Και δεν είναι μόνο οι άνεργοι που έχουν ανάγκη, αλλά οι άστεγοι και τα άτομα με αναπηρία, που στην χώρα αυτή μπαίνουν συνήθως σε δεύτερη μοίρα. Τα κονδύλια των 300 εκ. λοιπόν δεν φτάνουν ούτε για την στοιχειώδη κάλυψη των αναγκών των ευαίσθητων αυτών κοινωνικών κατηγοριών, εντός των οποίων από ένα σημείο και μετά μπορεί να βρεθεί ο καθένας. Οι άνεργοι είναι αυτοί που πληρώνουν το βαρύ τίμημα της κρίσης. Ένα ποσοστό της τάξης του 30%, που από μήνα σε μήνα θα είναι πραγματικότητα, αναμένεται να δημιουργήσει μεγάλες επιπλοκές στον κοινωνικοοικονομικό ιστό, με απρόβλεπτες συνέπειες για την χώρα, την οργάνωση και τις προοπτικές της. Και την ίδια στιγμή που ο πρωθυπουργός θα μιλά για ανάπτυξη, στρατιές ανέργων θα συνωστίζονται στα ταμεία ανεργίας, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη στην πράξη, με λίγα λόγια μια αξιοπρεπή δουλειά. Δεν ξέρω πως εννοεί ο κος Σαμαράς αυτή την ανάπτυξη και υπό ποιους όρους την επιθυμεί. Δεν ξέρω καν αν ο ίδιος πιστεύει στην αναπτυξιακή προοπτική μιας χώρας που εγκατέλειψε διαπαντός τις «ίδιες» δυνατότητες και αφέθηκε στα χέρια τρίτων αναφορικά με την υλοποίηση επενδυτικών εγχειρημάτων και οικονομικών δοσοληψιών. Αδυνατώ να πιστέψω πως και με ποιες προϋποθέσεις βλέπουν ανάπτυξη και υπό ποιες συνθήκες μιλούν για αυτή. Στην Ελλάδα, κάτι που θα έπρεπε να γίνει εδώ και δεκαετίες, ήταν η πριμοδότηση της Παιδείας και της εργασίας. Η εκπαίδευση, η ανύψωση του μορφωτικού επιπέδου, με ταυτόχρονη καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης αναφορικά με την κατανομή των διαθέσιμων κονδυλίων και πόρων, θα μπορούσαν να συμβάλλουν σε μια αξιοπρεπή διαβίωση που θα προείχε του όποιου νεοπλουτισμού και καιροσκοπισμού. Το παρελθόν όμως ήταν τελείως διαφορετικό και οι ευκαιρίες χάθηκαν οριστικά. Έμεινε μόνο η πίκρα από την διασπάθιση του δημόσιου χρήματος, αυτή και τα χρωστούμενα στους δανειστές που προδιαγράφουν το σκοτεινό μέλλον των επόμενων γενεών. Κονδύλια λοιπόν για τους ανέργους εκ των υστέρων και βεβιασμένα μέτρα προς κάλυψιν του τεράστιου αυτού κενού που οι κυβερνήσεις συντήρησαν επί χρόνια. Κονδύλια περισσότερο για το θεαθήναι και όχι για την κάλυψη της μαύρης τρύπας της ανεργίας που καλπάζει. Θα περάσει καιρός ακόμη μέχρι να συνειδητοποιήσουν πως οι υπολογισμοί έγιναν στο πόδι και χωρίς κανένα προγραμματισμό. Θα περάσουν χρόνια μέχρι να μπει τάξη στο ελληνικό χάος που πάσχει από ανοργανωσιά, αναλγησία και προχειρότητα. Οι κυβερνήσεις που θα διαχειριστούν την όλη κατάσταση δεν πρόκειται να αλλάξουν άρδην το τοπίο, γιατί αυτή ακριβώς η χώρα χωλαίνει εδώ και τουλάχιστον πέντε δεκαετίες. Θα μου πείτε πριν ήταν καλύτερα; Όχι φυσικά. Απλά η μεταπολεμικές γενιές λόγω ακριβώς του πολεμικού δράματος έπαιρναν αψήφιστα τις όποιες οικονομικές δυσκολίες. Ήταν η εποχή που μετρούσε η επιβίωση και μόνο και τα πράγματα ήταν πολύ απλούστερα. Τώρα όμως που τα δεδομένα είναι τελείως διαφορετικά, οι κοινωνικές παράμετροι έχουν και αυτές με την σειρά τους διαφοροποιηθεί. Κανείς από τους ως τώρα κυβερνώντες δεν προσπάθησε να αλλάξει την κατάσταση. Μόνο διάθεση κονδυλίων για την ανεργία διαφημίζουν, όταν τα νοικοκυριά έχουν να θρέψουν πλέον πολλά στόματα, ανεξαρτήτου ηλικίας. Όταν οι άνεργοι και οι άστεγοι αποτελούν την οδυνηρή πραγματικότητα μιας χώρας που κατ΄ευφημισμόν αποκαλείται ευρωπαϊκή.