Τις θέσεις και τις προτάσεις του Life DEBAG που υλοποιείται στη Σύρο, παρουσίασε ο επικεφαλής του προγράμματος, καθ. Γ. Παπαθεοδώρου ενώπιον μόνιμης επιτροπής της Βουλής

Από τη Σύρο στη Βουλή

Στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Προστασίας Περιβάλλοντος του ελληνικού Κοινοβουλίου, παρουσιάστηκαν και κατατέθηκαν οι θέσεις και προτάσεις του προγράμματος Life DEBAG, το οποίο εξελίσσεται με εφαλτήριο και τόπο μελέτης και άντλησης στοιχείων τη Σύρο.

Στη Βουλή των Ελλήνων και στη συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής για την προστασία του περιβάλλοντος, βρέθηκε στις 7 Δεκεμβρίου ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών και επικεφαλής του προγράμματος ολοκληρωμένης εκστρατείας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τη μείωση της πλαστικής σακούλας στο θαλάσσιο περιβάλλον, Life DEBΑG, κ. Γιώργος Παπαθεωδώρου, προκειμένου να καταθέσει τις θέσεις και τις προτάσεις του προγράμματος, βάσει των όσων στοιχείων συνελέγησαν στη Σύρο, κατά τη διάρκεια υλοποίησής του, όπως και των τριών, μέχρι στιγμής, διαβουλεύσεων με όλους τους άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενους με το θέμα φορείς στη χώρα.

Στα ύψη η χρήση πλαστικής σακούλας στην Ελλάδα

Σύμφωνα με την παρουσίαση του κ. Παπαθεωδώρου ενώπιον της Επιτροπής, οι λεπτές, ελαφριές, μίας-χρήσης πλαστικές σακούλες έχουν πλέον και μετά από την ομόφωνη γνώμη της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας ενοχοποιηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ όλο και σε περισσότερες χώρες έχει ξεκινήσει η εφαρμογή νομοθεσιών που στοχεύουν στη μείωση της χρήσης τους, όπως επιβολή χρέωσης, επιβολή τέλους ανά πλαστική σακούλα ή πλήρης κατάργησή τους με ιδιαίτερα σημαντικά αποτελέσματα.

Η κατάργηση της λεπτής πλαστικής σακούλας μίας χρήσης δεν είναι εύκολο να εφαρμοστεί άμεσα εξαιτίας, κυρίως, της ισχυρής εξάρτησης του καταναλωτή από αυτήν ως μέσο μεταφοράς. Για την αλλαγή της περιβαλλοντικής κουλτούρας του καταναλωτή, απαιτείται μία σειρά δράσεων/εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης. Σημαντική συνιστώσα αυτών των εκστρατειών είναι τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε Α’ βάθμια και Β’ βάθμια εκπαίδευση.

Η εναρμόνιση με τη σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία απαιτεί την εφαρμογή άμεσων και αποτελεσματικών μέτρων, πέραν προαναφερθέντων, καθώς στην Ελλάδα, η ετήσια κατανάλωση δεν είναι επί του παρόντος απόλυτα μετρήσιμη και εκτιμάται σε πάνω από 300 σακούλες κατ’άτομο κατ’ έτος, μια βάση εκκίνησης πολύ υψηλή αναφορικά με τους στόχους της Οδηγίας. Σημειώνεται ότι ακόμα και με τα στοιχεία της ΕΕ που εκτιμώνται ως χαμηλότερα της πραγματικής κατανάλωσης, η Ελλάδα κατέχει μία εκ των υψηλότερων θέσεων, σχεδόν 1,5 φορά υψηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο των 175 σακ/κατ. Με βάση αυτά τα στοιχεία, για να εναρμονιστεί η Ελλάδα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2015/720, πρέπει να οδηγηθεί σε πολύ υψηλά ποσοστά μείωσης της κατανάλωσης της λεπτής πλαστικής σακούλας, της τάξης του 63-75% έως το 2019, και του 84-90% έως το 2025.

Αποδεδειγμένα αποτελεσματική λύση

Η χρέωση της πλαστικής σακούλας μίας χρήσης, με τη μορφή ενός ανταποδοτικού τέλους, είναι ένα μέτρο το οποίο, όπου έχει εφαρμοστεί έχει αποδώσει άμεσα σημαντική μείωση της κατανάλωσης.

Το ύψος του τέλους προτείνεται να κυμαίνεται από 0,05€ έως 0,10€ ανά τεμάχιο πλαστικής σακούλας, με τους περισσότερους από τους εταίρους να προτείνουν την υψηλότερη τιμή (0,10€). Το προτεινόμενο εύρος τιμής του τέλους, αν και είναι ένα από τα χαμηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αναμένεται να οδηγήσει σε σημαντική μείωση της κατανάλωσης της λεπτής πλαστικής σακούλας. Σημειώνεται ότι με βάση τη διεθνή εμπειρία, η αποτελεσματικότητα του μέτρου του τέλους είναι ανάλογη του ύψους του. Προτείνεται το τέλος να διατηρηθεί χρονικά και πέραν της επίτευξης των στόχων της Οδηγίας, ενώ επιπλέον προτείνεται να διερευνηθεί η δυνατότητα μη επιβολής ΦΠΑ πάνω στο τέλος. Απαραίτητο είναι η επιβολή του τέλους να συνοδευτεί από μια ευρεία εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, ώστε να μην θεωρηθεί από τον καταναλωτή ως ένας επιπλέον φόρος.

Συνοδά και αντισταθμιστικά μέτρα

Η θεσμοθέτηση της εφαρμογής τέλους θα πρέπει να συνοδεύεται από δέσμη μέτρων τα οποία να βοηθούν στην αλλαγή της συμπεριφοράς του καταναλωτή. Προτείνονται τα ακόλουθα:

·         να τεθεί ανάλογο τέλος στις χάρτινες σακούλες μεταφοράς μιας χρήσης, οι οποίες επίσης παρουσιάζουν υψηλό ανθρακικό αποτύπωμα,

·         χρέωση της κομποστοποιήσιμης σακούλας με το μισό τέλος της λεπτής πλαστικής σακούλας λόγω του επιπλέον κόστος παραγωγής της

·         να υπάρχουν υποχρεωτικά σε όλα τα σημεία πώλησης του λιανεμπορίου εναλλακτικά μέσα μεταφοράς προϊόντων, τα οποία θα πωλούνται (πάνινες τσάντες, πλαστικές σακούλες πολλαπλών χρήσεων, διχτάκια),

·         να συμφωνηθούν εθελοντικές συμφωνίες για επιβράβευση των καταναλωτών που χρησιμοποιούν καθόλου ή πολύ λίγες σακούλες μεταφοράς μιας χρήσης,

·         να δοθούν συγκεκριμένα κίνητρα – αντικίνητρα για την ουσιαστική ενεργοποίηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προς την κατεύθυνση της μείωσης της κατανάλωσης της πλαστικής σακούλας

·         να προωθηθούν συγκεκριμένες πολιτικές ώστε να ενισχυθεί η Διαλογή στην Πηγή (ΔσΠ) των οργανικών υλικών, η οποία συμβάλει στη δραστική μείωση της χρήσης της πλαστικής σακούλας ως σακούλα συλλογής των οικιακών απορριμμάτων

·         στις περιπτώσεις που δεν μπορεί να αποφευχθεί η χρήση της πλαστικής σακούλας να δίνεται η δυνατότητα χρήσης κομποστοποιήσιμης σακούλας.

·         Να δοθούν αντικίνητρα για τις πλαστικές σακούλες, που εξαιρούνται από την Οδηγία (μικρότερες του πάχους των 15 μικρών και μεγαλύτερες των 50 μικρών)

Η επιβολή του τέλους επί της πλαστικής σακούλας θα πρέπει, σύμφωνα με τις θέσεις του LIFE DEBAG να είναι οριζόντια και να εφαρμοστεί στο σύνολο των σημείων λιανικής πώλησης. Η τελική διαχείριση του τέλους θα πρέπει να γίνει από φορέα που έχει τη διαχειριστική ικανότητα και τη θεσμική αρμοδιότητα έτσι ώστε αυτό να είναι ανταποδοτικό προς την κοινωνία, ενώ ο κύριος άξονας δραστηριοποίησης του να είναι η περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία. Το Πράσινο Ταμείο και ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ) θα μπορούσαν, να εξετασθούν ως υποψήφιοι φορείς διαχείρισης του τέλους, υπό τις προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν

Όλα τα μέτρα πολιτικής για τη δραστική μείωση της κατανάλωσης της πλαστικής σακούλας θα πρέπει να αξιολογηθούν από την πολιτεία και με βάση την ελαχιστοποίηση των πιθανών επιπτώσεών τους στη βιομηχανία πλαστικού και τη διασφάλιση των σχετιζόμενων θέσεων εργασίας. Προς αυτή την κατεύθυνση προτείνονται οι επόμενες δυνατότητες της βιομηχανίας για αύξηση της παραγωγής προϊόντων ή η επιδότηση της βιομηχανίας, όπως:

(α) η παραγωγή κομποστοποιήσιμων σακουλών,

(β) η παραγωγή πλαστικών ή κομποστοποιήσιμων σακουλών για την αποκομιδή των απορριμμάτων και την χωριστή διαλογή των οργανικών,

(γ) η παραγωγή πλαστικών σακουλών και τσαντών πολλών χρήσεων, και

(δ) η επιδότηση της βιομηχανίας από άλλες αναπτυξιακές χρηματοδοτήσεις για νέες παραγωγικές διαδικασίες (π.χ. παραγωγή και μεταποίηση κομποστοποιήσιμης πρώτης ύλης).

Παρακολούθηση των μέτρων

Η νομοθετική ρύθμιση για την εναρμόνιση με την Οδηγία 2015/720 θα πρέπει να συνοδεύεται από ένα εκτεταμένο και ορθά συγκροτημένο Εθνικό Πρόγραμμα παρακολούθησης της λεπτής πλαστικής σακούλας τόσο σε επίπεδο κατανάλωσης (π.χ. με καταγραφή της χρησιμοποιούμενης πρώτης ύλης) όσο και σε επίπεδο ρύπανσης των θαλασσίων και υδάτινων οικοσυστημάτων.

Σημειώνεται, ότι το κόστος υλοποίησης του Προγράμματος παρακολούθησης προτείνεται να καλυφθεί από την είσπραξη του τέλους. To Πρόγραμμα παρακολούθησης θα αναπτύξει συνέργειες με τα προγράμματα παρακολούθησης για τη συνεχή εκτίμηση της περιβαλλοντικής κατάστασης των θαλάσσιων υδάτων του άρθρου 11 του Ν. 3983/2011 και συγκεκριμένα για τον Περιγραφέα 10 (Descriptor 10) (Θαλάσσια απορρίμματα).

Η εφαρμογή του Προγράμματος παρακολούθησης θα εξάγει το σύνολο των απαιτούμενων στοιχείων για την αξιόπιστη αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των θεσμοθετημένων μέτρων. Βάσει των αποτελεσμάτων αυτής της αξιολόγησης θα εξεταστεί η πιθανή τροποποίηση ή/και βελτίωση των σχετικών μέτρων.

Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται να εξετασθεί η ενδεχόμενη πλήρης απαγόρευση της λεπτής πλαστικής σακούλας μίας χρήσης το 2020

Ετικέτες: