“Ανοίγει” συζήτηση για το στεγαστικό πρόβλημα των νησιών

Το οξύ στεγαστικό πρόβλημα που υπάρχει και καταγράφεται στα νησιά τα τελευταία χρόνια και αφορά στην τεράστια δυσκολία εξεύρεσης στέγης για το ανθρώπινο δυναμικό που μετακινείται από την ηπειρωτική χώρα προς το Νότιο Αιγαίο, προκειμένου να στελεχώσει υπηρεσίες του Δημοσίου ή και θέσεις στον ιδιωτικό τομέα, επιχειρεί να αντιμετωπίσει η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου, ανοίγοντας έναν αναλυτικό διάλογο και προτείνοντας ξεκάθαρη λύση.

Συγκεκριμένα, εξαιτίας του υψηλού κόστους των κατοικιών που δεν μπορούν να καλύψουν επ΄ ουδενί άνθρωποι που εργάζονται στο Δημόσιο αλλά και στον ιδιωτικό τομέα, καθώς η ανάπτυξη των νησιών έχει οδηγήσει στην εκτόξευση του απαιτούμενου ενοικίου, αλλά πρωτίστως και στην έλλειψη σπιτιών, η Περιφερειακή Αρχή προτείνει “τη θεσμοθέτηση ειδικής κατηγορίας χρήσεων γης με κύρια χρήση την κατοικία η οποία θα εφαρμόζεται σε ζώνες που θα χωροθετούνται κατά προτίμηση στη νησιωτική ενδοχώρα, ώστε να δίδεται η δυνατότητα πολεοδόμησής τους με αυξημένο συντελεστή δόμησης και με σύντομες διαδικασίες”.

Ειδικότερα, η πρόταση που εισηγήθηκε ο Περιφερειάρχης, Γιώργος Χατζημάρκος αναπτύσσεται σε δύο άξονες και σε συνέχεια των ανωτέρω, ο ίδιος στην τελευταία συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, την περασμένη Παρασκευή το μεσημέρι, πρότεινε ακόμη “μέσα από την κατάλληλη παροχή οικονομικών και θεσμικών κινήτρων, η στεγαστική υποδομή που θα δημιουργηθεί με χρηματοδότηση είτε από τον ιδιωτικό είτε από το δημόσιο τομέα ή τη συνέργειά τους, να διατίθεται κατά προτεραιότητα σε επιστημονικό, υπαλληλικό ή άλλο προσωπικό που μετακινείται από την ηπειρωτική χώρα για να εξυπηρετήσει τις αυξημένες ανάγκες των νησιών και να αποτελέσει κίνητρο για εγκατάστασή του στα νησιά”.

Η εν λόγω πρόταση θα προωθηθεί στους Δήμους των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου, αλλά και στην ΠΕΔ Ν. Αιγαίου, ώστε να λάβει την τελική μορφή της, για να κατατεθεί στα αρμόδια Υπουργεία και να προχωρήσει σε επίπεδο εφαρμογής.

Το σοβαρότατο πρόβλημα της εξεύρεσης στέγης χαρακτήρισε “βόμβα” στα θεμέλια των τοπικών κοινωνιών των νησιών ο Περιφερειάρχης, ο οποίος εξήγησε πως σε αυτόν τον κύκλο του δημόσιου διαλόγου θα κληθούν να συμμετάσχουν επίσης παραγωγικοί, επιστημονικοί και κοινωνικοί φορείς.

Απαγορευτική η εγκατάσταση στα νησιά για τον μέσο εργαζόμενο

Το σοβαρό θέμα εισηγήθηκε στο Περιφερειακό Συμβούλιο ο Γιώργος Χατζημάρκος, ο οποίος εξ αρχής εξήγησε ότι αυτό, αν δεν αντιμετωπισθεί, θα αποτελέσει μία “βόμβα” που θα εκραγεί το επόμενο διάστημα και θα προκαλέσει τεράστια ζημιά στα οικονομικά και κοινωνικά θεμέλια των νησιωτικών κοινωνιών. Ο Περιφερειάρχης τόνισε πως το συγκεκριμένο πρόβλημα της αδυναμίας εξεύρεσης στέγης (για εκπαιδευτικούς, πυροσβέστες, αστυνομικούς, λιμενικούς, ιατρούς, νοσηλευτές κ.α.) εντοπίζεται σε όλα τα νησιά και όχι μόνον στα νησιά που αποτελούν κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς, όπου εκεί αυτό χτυπά “κόκκινο”, σημειώνοντας ακόμη πως αυτό προκύπτει από τους σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης που έχουν γνωρίσει τόσο οι Κυκλάδες, όσο και τα Δωδεκάνησα.

Μάλιστα, διευκρίνισε πως η ανάπτυξη στα νησιά επιβεβαιώνεται και μέσα από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ κατά την τελευταία απογραφή, όπου εκεί διαπιστώνεται πως στο Ν. Αιγαίο υπάρχει αύξηση πληθυσμού, σε αντίθεση με όλες τις υπόλοιπες Περιφέρειες της χώρας.

“Είναι γνωστό ότι εδώ και αρκετά χρόνια σε πολλά νησιά της Περιφέρειάς μας υπάρχει πρόβλημα στην εξεύρεση στέγης για το ανθρώπινο δυναμικό που μετακινείται από την ενδοχώρα στα νησιά προκειμένου να στελεχώσει υποδομές του δημόσιου αλλά και του ιδιωτικού τομέα που στηρίζουν την ανάπτυξη, ορισμένες δε εξ΄αυτών εξαιρετικά κρίσιμης σημασίας” ανέφερε πρωτίστως ο Περιφερειάρχης, σημειώνοντας ακόμη πως, “Το πρόβλημα αυτό βαίνει κάθε έτος αυξανόμενο και αν συνδυαστεί με το αυξημένο κόστος μετακίνησης και διαβίωσης και την “εποχικότητα” της τοπικής οικονομίας, τότε καθιστά σχεδόν απαγορευτική την εξυπηρέτηση των αναγκών του κάθε νησιού, αφού για το μέσο εργαζόμενο καθίσταται σχεδόν απαγορευτική η εγκατάστασή του στο νησιωτικό μας σύμπλεγμα προκειμένου να εργαστεί και να προσφέρει τις απαιτούμενες υπηρεσίες”.

Στα παραπάνω πρόσθεσε, πως, “Το γεγονός αυτό κάθε άλλο παρά τους στόχους της “βιώσιμης ανάπτυξης” και τις “οικονομικής και κοινωνικής συνοχής” εξυπηρετεί”, καταλήγοντας πως, “Επομένως πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω ειδικών δράσεων στο πλαίσιο της “νησιωτικότητας” δίνοντας τα απαραίτητα θεσμικά κίνητρα”.

Ο Γιώργος Χατζημάρκος μάλιστα, υπενθύμισε ότι στο νησιωτικό σύμπλεγμα του Νοτίου Αιγαίου και ειδικότερα όσον αφορά το δομημένο περιβάλλον “επικρατεί η ανάπτυξη κατά μήκος της παράκτιας ζώνης, η διάσπαρτη δόμηση στην ενδοχώρα και η πυκνή δόμηση στους πυρήνες των οικισμών”. Ως εκ τούτου, υπογράμμισε πως, “Οργανωμένη δόμηση που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει διάφορους σκοπούς και σύγχρονες ανάγκες (όπως εν προκειμένω), δεν υπάρχει. Καθίσταται επομένως αδήριτη η αναγκαιότητα υλοποίησής της”.

Πρόταση: Προσδιορισμός χώρων στην ενδοχώρα για χρήση αμιγούς κατοικίας κατόπιν πολεοδόμησης

Σε συνέχεια των ανωτέρω και για τη διαχείριση και λύση του προβλήματος, ο Περιφερειάρχης τόνισε πως αυτό θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί αρχικά θεσμικά και συγκεκριμένα όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, “σε χωροταξικό – πολεοδομικό επίπεδο και στη συνέχεια με την παροχή των ανάλογων κινήτρων”.

Πιο αναλυτικά ανέπτυξε τα εξής: “Έτσι, στα διάφορα σχέδια χρήσεων γης (υφιστάμενα η μελλοντικά ΓΠΣ – ΣΧΟΟΑΠ – ΤΠΣ κλπ), ειδικά για τις νησιωτικές περιοχές θα μπορούσε να προσδιοριστούν χώροι στους οποίους να επιτρέπεται η δημιουργία οικιστικών περιοχών με αυξημένο Σ.Δ. και με χρήση αμιγούς κατοικίας, κατόπιν πολεοδόμησης. Οι χώροι αυτοί θα μπορούσαν να είναι δημόσιοι ή ιδιωτικοί και να χωροθετηθούν κατά προτίμηση στην ενδοχώρα έτσι ώστε το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα να ελαχιστοποιηθεί.”.

Διευκρίνισε μάλιστα πως μέσα από μια τέτοιου είδους οικιστική ανάπτυξη που δεν σχετίζεται με τη συνήθη τουριστική και με πρωτοβουλία είτε του Δημόσιου, είτε του ιδιωτικού τομέα είτε και των δυο ταυτόχρονα, “θα μπορούσε μεσοπρόθεσμα να δημιουργηθεί η κατάλληλη υποδομή για την εξυπηρέτηση των αναγκών που περιγράψαμε παραπάνω ειδικά για τις νησιωτικές περιοχές. Η ανάπτυξη αυτή δεν έρχεται σε αντίθεση με τις αρχές της “βιωσιμότητας” ή “αειφορίας”, ούτε με τα υφιστάμενα χωρικά πλαίσια αλλά αντίθετα τις εξυπηρετεί και επομένως είναι πλήρως υλοποιήσιμη αρκεί να θεσπιστούν οι αντίστοιχες προδιαγραφές ως ειδική κατηγορία χρήσεων γης – όρων δόμησης και να τύχουν της ανάλογης εφαρμογής είτε στα υπό ανάθεση Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια βάσει του νέου οικιστικού Νόμου είτε στην αναθεώρηση των υφιστάμενων”.

Εκτός των ανωτέρω, διευκρίνισε πως προϋπόθεση για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος είναι “η σύντμηση των χρόνων ολοκλήρωσης – θεσμοθέτησης του ρυθμιστικού σχεδιασμού και οι περιοχές που θα χωροθετηθούν προς το σκοπό αυτό να τύχουν άμεσης πολεοδόμησης κατά τα πρότυπα της ιδιωτικής πολεοδόμησης η άλλης ειδικού τύπου πολεοδόμησης. Θα μπορούσε επίσης μια τέτοια προοπτική να συμπεριληφθεί ρητά στο πεδίο εφαρμογής των “Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων” κατά το αρθ. 8 του Ν 4759/2020 (ΦΕΚ 245 /Α’ /9.12.2020) με την κατάλληλη νομοθετική ρύθμιση. Θα μπορούσε τέλος να προσδιοριστεί ως αυτοτελής ρύθμιση με ειδικό θεσμικό – πολεοδομικό καθεστώς στα πλαίσια της συνταγματικής πρόνοιας για τη “νησιωτικότητα””.

Κατοικίες που δεν θα πάνε για τουριστική χρήση

Από την πλευρά της μείζονος αντιπολίτευσης τοποθετήθηκε ο περιφερειακός σύμβουλος, Τζώρτζης Μακρυωνίτης. Ο ίδιος εξέφρασε τη συμφωνία της παράταξής του με την εισήγηση του Περιφερειάρχη, θέτοντας όμως επί τάπητος ορισμένους προβληματισμούς.

“Σίγουρα όπως το θέτει ο Περιφερειάρχης είναι ένα σοβαρό θέμα που πρέπει να λυθεί. Όμως οι προβληματισμοί που προέκυψαν σε εμένα και νομίζω και σε όλους τους συναδέλφους, από το περιεχόμενο της εισήγησης, είναι πώς αυτό που θα κάνουμε δεν θα καταστρατηγηθεί ως συνήθως.

Δηλαδή πώς δεν θα οδηγηθεί σε μία ιδιωτική πολεοδόμηση, πώς δεν θα κατασκευαστούν αμιγείς κατοικίες οι οποίες όμως δεν θα έχουν άλλη χρήση και όχι για την εξυπηρέτηση των υπαλλήλων, των ιατρών” παρατήρησε ο κ. Μακρυωνίτης, εξηγώντας παράλληλα πως, “Στο ξεκίνημα όλα αυτά θα πρέπει να τα σκεφτούμε και να τα θέσουμε επί τάπητος σωστά”.

Ο ίδιος μάλιστα έθιξε και το θέμα των υποδομών και του κορεσμού στα νησιά, φέρνοντας ως παράδειγμα τη Σαντορίνη και λέγοντας συγκεκριμένα πως “Δεν περισσεύει γη που περπατούν στη Σαντορίνη”. Σε συνέχεια των ανωτέρω, υποστήριξε πως, “Σίγουρα δεν μπορούμε να ζητάμε τη μείωση του τουρισμού, όμως αυτό που πρέπει να προσπαθήσουμε είναι να γίνει βιώσιμη αυτή η ανάπτυξη”. Κλείνοντας την τοποθέτησή του, επανέλαβε πως θα πρέπει να εξασφαλιστεί η αποκλειστική χρήση για υπαλλήλους και προσωπικό που καλύπτει θέσεις στο Δημόσιο (ιατρούς κ.α.), επισημαίνοντας μάλιστα πως για τη διαδικασία της πολεοδόμησης, “θεωρώ πως θα πρέπει να ανήκει στους Δήμους για να μην υπάρξουν παρατράγουδα”.

Δεν παρέλειψε να σημειώσει μάλιστα πως αυτές οι κατοικίες θα πρέπει να έχουν χαμηλή τιμή για να ενοικιάζονται.

Προβληματισμός για την εμπλοκή ιδιωτών

Από την πλευρά της Λαϊκής Συσπείρωσης Νοτίου Αιγαίου μίλησε η επικεφαλής, Μαρία Χατζηγιάννη, η οποία εξήγησε εξ αρχής πως το πρόβλημα της εύρεσης στέγης αφορά τους εργαζόμενους που δουλεύουν σε Δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, όμως αφορά και τους φοιτητές στα νησιά, αλλά δυστυχώς, ακόμη και τον ντόπιο πληθυσμό. Σύμφωνα με όσα ανέφερε, πολλά Σωματεία εργαζομένων όπως ενδεικτικά στη Σαντορίνη “έχουν αναδείξει αυτές τις ελλείψεις με παρεμβάσεις τους”. “Είναι σοβαρό ότι η περιοχή που φιλοξενεί αρκετά εκατομμύρια τουριστών τον χρόνο, δεν μπορεί να φιλοξενήσει τους εκπαιδευτικούς της, τους ιατρούς της, τους στρατιωτικούς της, την Αστυνομία, το Λιμενικό και τους εργαζόμενους του τουρισμού” πρόσθεσε η κα Χατζηγιάννη, λέγοντας ακόμη πως αυτή η ευθύνη για τη συγκεκριμένη κατάσταση “βαραίνει τους πολιτικά υπεύθυνους”.

Η ίδια αναγνωρίζοντας πως “υπάρχει κατεπείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης και λύσης του προβλήματος”, συμπλήρωσε πως, “το ζήτημα εδώ είναι ποιες προτεραιότητες τίθενται” ώστε να λυθεί το πρόβλημα “προς όφελος των εργαζομένων”.

Από την πλευρά της, εξήγησε πως η εμπλοκή ιδιωτών στην κατασκευή δημιουργεί ερωτηματικά για την περαιτέρω εκμετάλλευση αυτών των κατοικιών.

Καταλήγοντας στην πρότασή της, υποστήριξε μεταξύ άλλων πως, “Η κάλυψη όλων αυτών των αναγκών σήμερα μπορεί να γίνει και να εξασφαλιστεί για τους εργαζόμενους, εκπαιδευτικούς, ιατρούς κ.α. από την αξιοποίηση πρώτον των αποθεματικών των δύο καταργημένων Οργανισμών Εργατικής Κατοικίας και Εργατικής Εστίας με πάνω από 2,5 δις ευρώ. Αυτά μπορούν να επιστραφούν στους φορολογούμενους με τη μορφή στεγαστικής πολιτικής”.

Τέλος, πρότεινε αντί της επιδότησης μεγάλων τουριστικών επενδύσεων να δοθούν εκατομμύρια ευρώ για τη στήριξη στο κομμάτι της στέγασης ιατρών, εκπαιδευτικών κ.α.. Η ίδια καταψήφισε την πρόταση του Περιφερειάρχη.

Πρόβλημα και τα ακριβά ενοίκια

Λευκό ψήφισε στην πρόταση του Περιφερειάρχη ο επικεφαλής της παράταξης “Πνοή Δημιουργίας Νοτίου Αιγαίου”, Χαράλαμπος Κόκκινος, ο οποίος εξήγησε πως ναι μεν η προσέγγιση του θέματος είναι σωστή, ωστόσο, πρέπει πάση θυσία να αποτυπωθούν με σαφήνεια ορισμένα θέματα, τα οποία θα αποτελέσουν την ασφαλιστική δικλείδα σχετικά με τη χρήση αυτών των κατοικιών που θα δημιουργηθούν.

“Είναι σημαντικό το θέμα και θα ξεκινήσω από την εισήγηση. Το περιεχόμενό της αφήνει κάποια θέματα ανοικτά” σχολίασε αρχικά ο ίδιος, τονίζοντας πως “Το πρόβλημα δεν είναι μόνον ότι δεν βρίσκουν στέγη. Είναι και το θέμα των ακριβών ενοικίων που υπάρχουν”. Ως εκ τούτου, ο κ. Κόκκινος πρόσθεσε πως, “Είναι πολύ σημαντικό σε αυτήν εδώ την εισήγηση ή και ξεχωριστά να βάλουμε το θέμα των κινήτρων τα οποία αναγράφονται ως ένα σημείο”.

Από την πλευρά του, εξήγησε πως, “Θεωρώ δεδομένο ότι θα πρέπει να υπάρξει συζήτηση με όλους τους τοπικούς φορείς και φυσικά με τους Δήμους”, τονίζοντας πως, πρωτίστως πρέπει να υπάρξει σαφής καταγραφή των αναγκών σε κάθε νησί.

Ο κ. Κόκκινος εστιάζοντας στην ουσία του προβλήματος, υποστήριξε παρακάτω πως, “Θα πρέπει να προσέξουμε αν θα υπάρξει ασφαλιστική δικλείδα για το ποια θα είναι η αποστολή αυτών των κτιρίων που θα γίνουν, ώστε να μην πουν αύριο μεθαύριο ότι για παράδειγμα δεν έρχονται εκπαιδευτικοί να μείνουν, άρα τα χρησιμοποιούμε για άλλον λόγο”.

Ο ίδιος έκλεισε την τοποθέτησή του, λέγοντας τέλος πως πρέπει να υπάρξει πρόταση και από τους Δήμους για το ποιες περιοχές θα χρησιμοποιηθούν στα νησιά για την κατασκευή αυτών των κατοικιών.