Γνωριμία με τη Σύρο

Το σημερινό άρθρο είναι αφιερωμένο στους “μικρούς εθελοντές ξεναγούς!” Είναι μια ομάδα νέων που θέλησε να γνωρίσει την ιστορία της Σύρου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Αξίζουν συγχαρητήρια στα παιδιά της Σύρου που όχι μόνο θέλησαν να γνωρίσουν την τόσο ενδιαφέρουσα ιστορία του νησιού μας, αλλά κατόρθωσαν, με άριστο τρόπο να την μεταφέρουν σε Έλληνες και ξένους επισκέπτες του νησιού μας. Είναι σημαντικό ότι πολλοί επιστήμονες, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών θαύμασαν και έγραψαν άριστα σχόλια για τα παιδιά μας.

Οδοιπορικό στη Σύρο

Βαθιά πίσω στο μακρινό παρελθόν, μετά το τέλος της μακραίωνης παλαιολιθικής εποχής, συναντούμε τις πρώτες ρίζες του ανθρώπου του Αιγαίου, του Κυκλαδίτη (ιδιαίτερα)που κάπου....στα μέσα της 7ης χιλιετίας π.Χ. κάνει την πιο ειρηνική επανάσταση που γνώρισε ποτέ το ανθρώπινο γένος.

Την ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ! Το πέρασμα, δηλαδή, του ανθρώπου από το στάδιο του πλάνητα κυνηγού – τροφοσυλλέκτη, στο στάδιο του καλλιεργητή – κτηνοτρόφου, με την εγκατάσταση του σε μόνιμο οικισμό.

ΚΥΚΛΑΔΕΣ: Είναι μια χαρούμενη συμφωνία σε λευκό και γαλάζιο μέσα στο Αιγαίο, το Ελληνικό Αρχιπέλαγος.

Παντού στο Αιγαίο....Αλμύρα και φως! Και θάλασσα! Κανένας λαός δεν έζησε τόσο πολύ με τη θάλασσα, για τη θάλασσα, από τη θάλασσα...όσο οι Έλληνες και ιδιαίτερα οι Κυκλαδίτες.

Οι δομές της οικονομίας είναι ιδιαίτερα σημαδεμένες από την ανάπτυξη της ναυτιλίας, χιλιάδες χρόνια πίσω.

Οι επαφές των Κυκλαδιτών με ξένους κόσμους και λαούς τους βοήθησαν να δεχθούν νέες ιδέες και να οδηγηθούν σε νέες επινοήσεις και νέες δραστηριότητες.

Την 3η χιλιετία π.Χ. οι Κυκλαδίτες είναι μια ισχυρή ναυτική δύναμη. Στον Κυκλαδικό χώρο αναπτύσσεται ένας από τους πέντε μεγάλους πολιτισμούς του κόσμου, που για χίλια διακόσια περίπου χρόνια δημιουργεί και πλάθει μια δική του πολιτιστική φυσιογνωμία. Οι ειδικοί σ' όλο τον κόσμο αποδείχθηκαν τις θέσεις του σπουδαίου Έλληνα αρχαιολόγου Χρήστου Τσούντα, ο οποίος ονόμασε την εποχή 2.800 – 2.000 π. Χ “Πολιτισμό Κέρου – Σύρου”. Είναι τα δυο νησιά που πρόσφεραν (κατά τις ανασκαφές που έγιναν τον 19ο αιώνα), τα σπουδαιότερα ευρήματα σε τέχνη.

Στο τέλος του 19ου αιώνα ο Χρήστος Τσούντας κάνει ανασκαφές στη Σύρο και φέρνει στο φως το καλλίτερο και το πιο χαρισματικό δείγμα οργανωμένου, πλούσιου και πολυάνθρωπου οικισμού κοντά στη θάλασσα, με τεχνητή και φυσική οχύρωση, στην κορυφή του λόφου Καστρί στην περιοχή Χαλανδριανή.

Η κ. Μαρίζα Μαρθάρη, όταν ήταν προϊσταμένη της Κ.Α. Εφορείας Αρχαιοτήτων, ερευνώντας τον αρχαιολογικό χώρο το 1998 έγραψε στον πρόλογο των θαυμάσιων κειμένων της:

ΣΥΡΟΣ – ΧΑΛΑΝΔΡΙΑΝΗ – ΚΑΣΤΡΙ

“Στη Χαλανδριανή είχε κάποτε το βασίλειό της μια βασιλοπούλα που την έλεγαν Ανδριανή, έγινε όμως χαλασμός κόσμου και χάλασε ο τόπος από νεροποντές. Από τότε η βασιλοπούλα ονομάστηκε Χαλ – ανδριανή και με το όνομα αυτό έμεινε γνωστή και η περιοχή όπου είχε το βασίλειό της”. Και συνεχίζει η κ. Μαρθάρη “το οροπέδιο της Χαλανδριανής και το γειτονικό του ύψωμα Καστρί στην Απάνω Μεριά είναι τόποι θρύλων και παραδόσεων, όπως μου διηγήθηκε κ κ. Δημήτρης Αλτουβάς κάτοικος της Χαλανδριανής... Ο σημαντικός αυτός αρχαιολογικός χώρος ασκεί ως σήμερα γοητεία στους Συριανούς, οι οποίοι τον αγαπούν και τον σέβονται...”

Ομηρική Συρίη

Ευτυχώς για τη Σύρο, ο Όμηρος έδωσε πολύτιμους στίχους που παρουσιάζουν το νησί της Σύρου, όπως το διηγείται ο Εύμαιος. Όταν ο Οδυσσέας επιστρέφει στην Ιθάκη, συναντά τον χοιροβοσκό του τον Εύμαιο ο οποίος του διηγείται πως βρέθηκε στην Ιθάκη. Σε ελεύθερη μετάφραση, ο Εύμαιος λέει στον Οδυσσέα: “Υπάρχει μια νήσος Συρίη, αν την έχεις ακούσει, πιο ψηλά από την Ορτυγία (Δήλος) προς τα δυτικά της. Και δεν είναι μόνο πολυάνθρωπος, αλλά είναι ευδαίμων, έχει καλή και άφθονη βοσκή... παράγει πολύ κρασί (οινοπληθής) και στάρι (πολύπυρος)... Στο νησί αυτό υπάρχουν δύο πόλεις, τα πάντα δε σ' αυτές είναι εξ' ίσου μοιρασμένα. Και στις δύο πόλεις αυτές βασιλιάς είναι ο πατέρας μου ο Κτήσιος, γιος του Ορμένου που έμοιαζε με τους αθάνατους....” Οδύσσεια Ο στ. 403 – 485

Ακολουθεί η διήγηση του Αύμαιου στον Οδυσσέα πως τον άρπαξαν από τη Σύρο Φοίνικες ναυτικοί.

Ανασκαφές του Χρ. Τσούντα.

Εκτός από την Προϊστορική Ακρόπολη Καστρί, ο αρχαιολόγος Χρ. Τσούντας ανέσκαψε πλήθος τάφων (περίπου 600) στην περιοχή Χαλανδριανή και έφερε στο φως πλούσια, περίτεχνα κτερίσματα* που δίνουν μια εικόνα της καλής οικονομικής κατάστασης των κατοίκων. Τα περίφημα γνωστά Συριανά “κάτοπτρα” θεωρήθηκαν αξιόλογα ευρήματα με μια υπέροχη χαρακτή διακόσμηση με σπείρες και πολύκωπα πλοία. Για τη χρήση τους διατυπώθηκαν διάφορες ερμηνείες όπως ότι ήταν σκεύη για την μεταφορά αλατιού και άλλα...

Τα Ειδώλια, αφιερώματα των Κυκλαδιτών στους νεκρούς τους είναι όλα από άφθαρτο, κάτασπρο Παριανό μάρμαρο. Αποτελούν τη μεγαλύτερη και πολυτιμότερη προσφορά του Κυκλαδικού πολιτισμού στην Τέχνη. Πανέμορφα είναι τα λίγα ανδρικά ειδώλια, όπως ο αυλητής, ο αρπιστής κ.α. Η γυναίκα στην Κυκλαδική πλαστική είναι λεπτή και ανάλαφρη. Το φούσκωμα της κοιλιάς δηλώνει την μεγαλειώδη ώρα της κύησης. Είναι η γυναικεία θεότητα που παραλληλίζεται με τη μητέρα Γη.

Το τέλος του Κυκλαδικού πολιτισμού είναι γύρω στο 1900 π.Χ. περίπου. Έσβησε, αφήνοντας πίσω του δείγματα μοναδικής τέχνης.

Η Σύρος, όπως και τα περισσότερα Κυκλαδονήσια αναδύεται από τη θάλασσα με μορφή γυμνών και απότομων βράχων. Και το όνομά της, Σουρ ή Οσούρα σημαίνει βραχώδης. Ο Όμηρος την αποκαλεί Συρίη.

Υ.Γ Κτερίσματα – κτέρισμα: είναι ονομασία αντικειμένων που τοποθετούσαν στον τάφο γιατί ήταν αγαπημένα του νεκρού.

Κτερίζω: σημαίνει δωρίζω, φροντίζω.