ΑΝΘΙΜΟΣ ΓΑΖΗΣ

“Συμπληρώνονται εφέτος 260 έτη από τη γέννηση και 190 χρόνια από το θάνατο μιας σημαντικής μορφής του 1821, του Αρχιμανδρίτη Άνθιμου Γαζή, που ευρέθη στην πρώτη γραμμή του πνευματικού πρώτα και του επαναστατικού κατόπιν αγώνα και ο οποίος χρημάτισε κατά τα τέλη βίου του Σχολάρχης στην Τήνο και αργότερα στην Ερμούπολη, όπου και πλήρωσε το κοινό χρέος στις 28 Νοεμβρίου/10 Δεκεμβρίου 1828 μετά από κλονισμό της υγείας του, και τάφηκε εδώ (στην Ερμούπολη) παραγκωνισμένος όπως και άλλοι αγωνιστές μετά τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης. Υπήρξε πληθωρική και πολύπλευρη μορφή που δραστηριοποιήθηκε τόσο στα προεπαναστατικά όσο και στα χρόνια του εθνικού ξεσηκωμού. Κληρικός, Δάσκαλος, εκδότης του πρώτου ελληνικού περιοδικού “Λόγιος Ερμής”, λεξικογράφος, συντάκτης του έργου “Λεξικόν ελληνικόν”, συγγραφεύς, από τα εξέχοντα μέλη της Φιλικής Εταιρείας, επαναστάτης, Αρεοπαγίτης. Με λίγα λόγια αναδείχθηκε σε άνθρωπο που αναμφισβήτητα ωφέλησε ποικιλοτρόπως την πατρίδα του. Ευρέθη σε κρίσιμη και αποφασιστική καμπή της ελληνικής ιστορίας.

Η πνευματική δραστηριότητά του τοποθετείται στο πλαίσιο του Ελληνικού Διαφωτισμού χωρίς όμως να παραβάλλεται με μορφές όπως ο Κοραής κ.α

Φρόντισε νέους Ελληνοπαίδες να σπουδάσουν. Συνέβαλε κατά μεγάλο μέρος στην ίδρυση Σχολείου στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τις Μηλιές του Πηλίου.

Πρόκειται για έναν πανέξυπνο Θεσσαλό, δραστήριο και αποφασιστικό που, αντί να συνεχίσει τα εκκλησιαστικά και διδακτικά του καθήκοντα, άδραξε τα όπλα και τέθηκε επικεφαλής των επαναστατημένων Θεσσαλομαγνητών που αντιτάχθηκαν στον κατακτητή.

Όπως έχει γραφεί, ευρίσκεται στην πρώτη γραμμή στην ιστορία των ανδρών του Αγώνα και προπάντων στην προπαρασκευή του, αλλά και μετά την σύσταση του Ελληνικού Κράτους συνέβαλε με τον τρόπο του στις εθνοσυνελεύσεις και σε διάφορες επιτροπές. Καθώς σε τρία χρόνια συμπληρώνονται δύο αιώνες από την κήρυξη της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, θεωρούμε επιβεβλημένο να αφιερώσουμε το έτος 2018 στον αγωνιστή αυτόν που πολλά προσέφερε στην πατρίδα μας και ο οποίος αναπαύεται επί εκατόν ενενήντα χρόνια στην Ερμούπολη”.

Αυτό το κείμενο είναι ένα αφιέρωμα στον Άνθιμο Γαζή από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σύρου κ. Δωρόθεο Β', ο οποίος θέλησε να μας γνωρίσει ή να μας θυμίσει την δραστηριότητα και την προσφορά του Έλληνα ιερέα Άνθιμου Γαζή ώστε η πατρίδα μας να ελευθερωθεί από τον Τουρκικό ζυγό και οι ελεύθεροι Έλληνες να επανέλθουν στην ανύψωση του πνευματικού επιπέδου που προϋπήρχε στο ελεύθερο ελληνικό κράτος.

Η ζωή και το έργο του Πνευματικού και αγωνιστή κληρικού.

Ο Άνθιμος Γαζής γεννήθηκε το 1758 στις Μηλιές του Πηλίου σε μια πολυμελή και φτωχή οικογένεια. Το όνομά του ήταν Παναγιώτης Γκάζαλης. Το Άνθιμος είναι το όνομα που έλαβε κατά την χειροτονία του σε Διάκονο το 1774 στις Μηλιές και το Γαζής είναι μετατροπή του πρώτου επιθέτου για να είναι πιο κατανοητό.

Σπούδασε αρχικά στη Βιέννη, εργάστηκε ως δάσκαλος στην Κωνσταντινούπολη και επανήλθε στη Βιέννη όπου εξελέγη προϊστάμενος του Ιερού Ναού Αγ. Γεωργίου της Ελληνικής κοινότητας. Εργάσθηκε πολύ αρκετό καιρό και εξέδωσε αρκετά θρησκευτικά αλλά και γεωγραφικά κ.α. συγγράμματα σημαντικά και σπουδαία....

Το 1817 έφυγε από τη Βιέννη και επισκέφθηκε την Οδησσό. Εκεί φρόντισε να αποκτήσει χρήματα, ώστε επιστρέφοντας στην Ελλάδα να ιδρύσει Σχολείο στις Μηλιές του Πηλίου. Φρόντισε, επίσης, να στείλει εκεί όλη του τη βιβλιοθήκη με περίπου δέκα χιλιάδες τόμους, που ένα μέρος τους υπάρχει ακόμη και σήμερα στη βιβλιοθήκη του χωριού. Εργάσθηκε με επιτυχία ως ιερεύς και ως δάσκαλος και... ήταν εκείνος που κήρυξε την Επανάσταση στις Μηλιές τη 1η Μαΐου 1821 και ενίσχυσε το ηθικό των άλλων Ελλήνων κατά τις πρώτες ώρες του Αγώνα.

Ο Άνθιμος Γαζής στην Ερμούπολη

Μετά την δημιουργία του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους ο Αρχιμανδρίτης Άνθιμος Γαζής αγωνίστηκε με ενθουσιασμό υπέρ της νέας Ελλάδας. Πικραμένος όμως από τον παραμερισμό του από τον Ιωάννη Καποδίστρια, έφθασε για ένα διάστημα στην Τήνο ως Σχολάρχης και κατέληξε στην Ερμούπολη σε όχι καλή οικονομική κατάσταση...

Ο Αρχιμανδρίτης αγωνιστής της ελευθερίας της Ελλάδος απεβίωσε στην Ερμούπολη, στα σπιτάλια του Μητροπολιτικού Ναού της Μεταμορφώσεως, στις 28 Νοεμβρίου ή 10 Δεκεμβρίου του 1828. Ο θάνατός του προκάλεσε συγκίνηση πολλών Ευρωπαίων που τον σέβονταν ως σοφό δάσκαλο και τον τιμούσαν ως αγωνιστή. Ευρωπαϊκή εφημερίδα είχε γράψει μεταξύ άλλων: “... ο Άνθιμος Γαζής ήταν το αστέρι του Ελληνικού Έθνους, ο πνευματικός αρχηγός του, το κέντρο της προόδου και όλων των δεσμών μεταξύ Γαλλίας, Γερμανίας, Βουκουρεστίου και Ελλάδος.” (έγραψε η Λίτσα Χατζηφώτη).

Ο Άνθιμος Γαζής και η εποχή μας (Γράφει ο Πρωτοπρ. Εμμανουήλ Συρίγος)

Ακόμα και σήμερα, 190 χρόνια απ' την κοίμησή του, η μορφή του “Ελληνολάτρη λόγιου” και “απτόητου πολεμιστή της Επανάστασης του 1821” Αρχιμανδρίτη Άνθιμου Γαζή συνεχίζει να εμπνέει, να σαγηνεύει και να μας δείχνει το δρόμο. Το δρόμο που εμείς οι νεοέλληνες θα πρέπει να ακολουθήσουμε, αν θέλουμε ως Έθνος να επιζήσουμε και να μην αφομοιωθούμε από κάποιους νέους επίδοξους “κατακτητές”, τους οπαδούς της παγκοσμιοποίησης.

“Ο Άνθιμος Γαζής δεν είναι ο τύπος του σοφού που ζει απομονωμένος με τα βιβλία και τις πνευματικές του ανησυχίες στο σπουδαστήριό του. Ότι γράφει έχει σκοπό να ωφελήσει το Γένος του, ν' ανοίξει το δρόμο της λευτεριάς. Αισθάνεται υπερήφανος που με τη βοήθεια του Θεού μπορεί να προσφέρει στους σκλαβωμένους αδελφούς του”.