Συμφωνώ, διαφωνώ, ανέχομαι

Διαρκώς κάτι θέλομε, όπως διαρκώς κάτι σκεφτόμαστε και συναισθανόμαστε. Το πρώτο που θέλομε μόλις μας κοπεί ο ομφάλιος λώρος που μας συνδέει με τη μητέρα μας, είναι αέρας. Διεγείρονται αντανακλαστικά οι αναπνευστικοί μύες μας, αέρας μπαίνει στους πνεύμονες και βγαίνει και καθώς περνά από τις φωνητικές χορδές μας, οι άλλοι ακούν το πρώτο κλάμα. Καθώς η διέγερση των αναπνευστικών μυών γίνεται σε έλλειψη αέρα τόση που δεν είναι αρκετή για να τη νοιώθουμε, και ο αέρας είναι άφθονος γύρω μας, δεν αισθανόμαστε έλλειψή του, εκτός αν αρρωστήσουμε και η νόσος δυσκολεύει τη δίοδο του αέρα (δύσπνοια). Το επόμενο πράγμα που θέλομε είναι να φάμε, όταν υπάρξει έλλειψη γλυκόζης στο αίμα μας. Ακολουθεί ο θηλασμός. Οι κινήσεις του στόματος, χωρίς την πράξη του ευχάριστου θηλασμού είναι το πρότυπο βρεφικό χαμόγελο. Καθώς μεγαλώνομε, πληθαίνουν τα ποικίλα "θέλω μας". Είναι δύο κυρίως κατηγορίες. Μία είναι "θέλομε" σαν απάντηση σε ένα εξωτερικό ερέθισμα. Κάποιο αίτιο μας τρυπάει ή μας καίει κλπ και θέλομε να απαλλαγούμε. Μαθαίνομε να κάνουμε τις κατάλληλες κινήσεις γι΄ αυτό το σκοπό. Ή κάποιο αίτιο μας κάνει να νοιώθουμε ευχάριστα, όπως ένα χάδι, και μαθαίνομε να αντιδρούμε με τρόπο που το ενισχύομε. Το άλλο είδος βούλησης γεννιέται χωρίς εξωτερικό ερέθισμα, π.χ. βούληση για αέρα, νερό, φαγητό, έρωτα, ούρηση, αποπάτηση κλπ. Σε νοητό επίπεδο, η βούληση που διαμορφώνεται από εξωγενή γνώση ονομάζεται προαίρεση· αυτόματα, όρεξη (Αριστοτέλης).

Ο κόσμος αποτελείται από απειροελάχιστα μικρά κομματάκια, τα άτομα, όπως τα ονόμασε ο Δημόκριτος. Σήμερα η ελάχιστη ύλη που έχει αποδειχτεί πως υπάρχει, είναι ένα κομματάκι ενέργειας που ονομάζεται quantum. Το κβάντο είναι αδιαίρετο. Παρά το ότι ο κόσμος είναι επομένως κβαντωμένος, η ατέλεια των αισθήσεών μας που (ευτυχώς;) υπάρχει, μας κάνει να τον νοιώθουμε συνεχή. Ένα συνεχές όμως δεν μπορούμε να το αξιολογήσουμε εύκολα. Γι΄ αυτό με αρκετά αυθαίρετο τρόπο το διαιρούμε σε διακριτές κατηγορίες. Το φάσμα των χρωμάτων στο ουράνιο τόξο είναι συνεχές. Εμείς όμως λέμε πως είναι έξι χρώματα: ερυθρό, πορτοκαλί, κίτρινο, πράσινο, κυανό, ιώδες. Το ίδιο αυθαίρετα μπορούμε να διακρίνουμε στο "θέλω" μας ποικίλες φάσεις. Η αυτόματη βούλησή μας εξελίσσεται σαν μια ταλάντωση του τύπου της χάλασης (Van der Pol). Αυτή είναι μια ασύμμετρη ταλάντωση με δύο οριακές τιμές, τους ουδούς (=κατώφλια) που χωρίζουν τις κύριες φάσεις της. Ένας νοητός ουδός είναι το "θέλω να", που σηματοδοτεί τη διέγερση αισθητών αντιδράσεων, κίνησης και/ή έκκρισης. Π.χ. θέλω να φάω και κάνω κινήσεις και εκκρίσεις που οδηγούν στη λήψη τροφής. Όταν ικανοποιηθεί το θέλω μας, μεταπίπτει στον άλλον ουδό, το "θέλω να μη". Μόλις έχω χορτάσει θέλω να μη φάω άλλο και σταματώ. Αυτή είναι η ανερέθιστη περίοδος που από απόλυτη αρχικά μεταπίπτει βαθμιαία στη σχετική ανερέθιστη περίοδο, την "δεν θέλω να". Σ΄ αυτήν δεν ξεκινώ αυτόματα τις αισθητές ανταποκρίσεις μου, αλλά είναι μια διεγέρσιμη φάση και ένα νόστιμο έδεσμα μπορεί να μου ανοίξει την όρεξη πρόωρα και να μεταπέσω στη φάση "θέλω να", πριν περάσει κάποιος προδιαγεγραμμένος χρόνος. Αν δεν υπάρξει εξωγενές ερέθισμα, με μόνη την πάροδο του χρόνου, φθάνω στον ουδό "θέλω να" και η βουλητική ταλάντωση επαναλαμβάνεται. Η φάση της σχετικής ανερέθιστης περιόδου, με το "δεν θέλω να" είναι η μακρότερη, διότι αυτοπεριορίζεται από αρνητικές αναδράσεις, ενώ η φάση της αισθητής πράξης μετά το "θέλω να" είναι βραχεία, καθώς διέπεται από θετικές αναδράσεις σα φαύλος κύκλος. "Τρώγοντας έρχεται η όρεξη". Η σχετική ανερέθιστη περίοδος, το "δεν θέλω να", είναι συνεχής μετάβαση από το "θέλω να μη" στο "θέλω να". Το ερώτημα όμως είναι: "ξέρομε τι θέλομε;" "Ασφαλώς ξέρω, θέλω να κάνω ό,τι θέλω", μου απάντησε κάποιος σε σχετική ερώτησή μου. "Μα ακριβώς αυτό σε ρώτησα: ΄Τι θέλεις να κάνεις; Και δεν μου απάντησες". Διότι, αν δεν ξέρεις τι θέλεις, είσαι, όχι ελεύθερος, αλλά, αντίθετα, έρμαιο στη βούληση των άλλων.

Σε κοινωνικό επίπεδο ισχύουν ανάλογες φάσεις του θέλω της κοινωνίας. Το πλήθος, αν και κβαντωμένο, αποτελούμενο από έναν αριθμό αδιαίρετων ατόμων, μοιάζει να είναι συνεχές. Όποτε πραγματικά λειτουργεί σαν ένα ενιαίο αδιαίρετο συνεχές, μιλάμε για όχλο. Αν λειτουργεί κβαντωμένα, με διαβούλευση μεταξύ των μελών του, για δήμο. Μπροστά σε μια πολιτική πρόταση οι πολίτες μπορούν να συμφωνούν, να διαφωνούν ή να ανέχονται. Όπως στα άτομα, έτσι και στην κοινωνία η βούλησή της ταλαντώνεται. Μετά από μια φάση νηστείας ή λιτότητας με ανάπτυξη ακολουθεί η άλλη φάση της θυσίας με κατανάλωση και πάλι εξαρχής. Μετά την οξεία φάση της θυσίας υπάρχει ανερέθιστη περίοδος, η "περίοδος χάριτος", που ακολουθεί για λίγο μετά την εκλογή μιας νέας πολιτικής κατάστασης. Στη συνέχεια, η κυβέρνηση κυβερνά και στις αποφάσεις της άλλοι συμφωνούν, άλλοι διαφωνούν και άλλοι ανέχονται. Το φάσμα από τη συμφωνία ως τη διαφωνία είναι συνεχές. Κάποιοι συμφωνούν με μερικές κυβερνητικές αποφάσεις, διαφωνούν με άλλες. Τώρα προκύπτει ο ρόλος των κομμάτων. Όλοι που ανήκουν στο κόμμα της κυβέρνησης συμφωνούν με όλες τις αποφάσεις της, όλοι που αντιστοιχούν στην αντιπολίτευση διαφωνούν. Αυτή η ψηφιοποίηση όμως της λαϊκής βούλησης είναι αφύσικη, αφού η βούληση του πλήθους δεν είναι ψηφιοποιημένη, κβαντωμένη. Στη δημοκρατία (που δεν υπάρχει πουθενά σήμερα, υπήρξε μόνο στην Ελληνική αρχαιότητα), οι εξουσίες είναι ανεξάρτητες: Κυβέρνηση, βουλή, δικαιοσύνη. Η κυβέρνηση επιλέγει προβλήματα και προτείνει λύσεις, ώστε να συνειδητοποιούν οι πολίτες ποιο είναι το θέλω τους, θετικό ή αρνητικό. Πιο εύκολα επιλέγεται μία από πολλαπλές προτεινόμενες επιλογές παρά επινοείται μια πρωτότυπη λύση. Η βουλή όμως, επιλεγμένη με κλήρωση, όχι με εκλογή, αποφασίζει με πλειοψηφία αν συμφωνεί ή διαφωνεί. Μπορεί επίσης να διατυπώσει, με πρόταση κάποιου βουλευτή, λύση εναλλακτική από εκείνη της κυβέρνησης ή και να πιέσει την κυβέρνηση να εξετάσει λύσεις σε άλλα προβλήματα που, κατά την άποψή της, η εκτελεστική εξουσία παραμελεί. Η κυβέρνηση είναι αναγκαστικά κβαντωμένη, συγκροτημένη ομάδα, με συγκεκριμένες προτάσεις. Η βουλή όμως, μη αποτελούμενη από κόμματα, συμβολίζει δειγματικά το συνεχές της βούλησης των πολιτών. Η κυβέρνηση, όταν δεν προκύπτει από τη βουλή (π.χ. ΗΠΑ) δεν έχει δεδομένη την έγκριση της βουλής στις προτάσεις της και δυσκολεύεται να υλοποιήσει τα όποια σχέδιά της, αλλά, αν είναι κληρωμένη, ούτε και η άρνησή της είναι δεδομένη, όπως θα ήταν αν είχε προκύψει η βουλή από εκλογές. Έτσι μπορεί να κυβερνά το πρώτο κόμμα, έστω και χωρίς την απόλυτη πλειοψηφία.