Συνέργεια για την προάσπιση του Πολιτιστικού Τοπίου

Πρόταση, προς το Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων (World Monument Fund – WMF), για την προστασία και ανάδειξη του Πολιτιστικού Τοπίου των Κυκλάδων, κατέθεσαν από κοινού φορείς της Τήνου, της Άνδρου και της Κέας, με την υποστήριξη του Υπ. Πολιτισμού, της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου και άλλων εθνικών και διεθνών φορέων.

Με γνώμονα τη διαφύλαξη των παραδοσιακών τοπίων, που έχει διαμορφώσει η νησιωτική κουλτούρα και την προστασία τους από τη διείσδυση άλλου είδους πολιτιστικών προτύπων, που θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητά τους, φορείς από τα τρία Κυκλαδονήσια, έπειτα από πρωτοβουλία και πρόταση του λαογράφου και μηχανικού, κ. Γιώργου Σπέη, υπέβαλλαν αίτημα για την ένταξη του Πολιτιστικού Τοπίου των Κυκλάδων, στο διετές παρατηρητήριο του Παγκόσμιου Ταμείου για τα Μνημεία.

Δράσεις εκπαίδευσης και συντονισμού

Στο πλαίσιο του προγράμματος, αναμένεται η πραγματοποίηση ενεργειών, όπως εκπαιδευτικές δράσεις, για μαθητές και ενηλίκους, με στόχο την εμπέδωση της αξίας του πολιτιστικού τοπίου, με βιωματικές προσεγγίσεις, καθορισμός των χαρακτηριστικών του πολιτιστικού τοπίου, τόσο για το σύνολο των Κυκλάδων, όσο και για κάθε εμπλεκόμενο νησί ξεχωριστά, μία διαδικασία, που θα συμβάλλει και στη δημιουργία brand name, καθορισμός προφίλ, για τους επισκέπτες των νησιών και ειδικότερα των θεματικών τουριστών, ανταλλαγή καλών πρακτικών μεταξύ των νησιών, αξιοποίηση των αποτελεσμάτων και προς όφελος του πρωτογενή τομέα και του κλάδου της μεταποίησης, αξιοποίηση και συντονισμός των πληροφοριών και οργανισμών, όσον αφορά στις Κυκλάδες και το τοπίο.

Σε πρώτη φάση, η πρόταση περιλαμβάνει ένα μακροπρόθεσμο έργο, που σκοπό θα έχει τη δημιουργία συνείδησης στους πολίτες και τους επισκέπτες των νησιών, σε σχέση με την προστασία του τοπίου και τη βιώσιμη ανάπτυξη, στόχοι, οι οποίοι απαιτούν διαρκή και ενεργή ενασχόληση, ενώ σε επόμενα στάδια, οι δράσεις και ενέργειες που θα ακολουθήσουν στο πλαίσιο της υπαγωγής στο WMF, αναμένεται, με τη συνδρομή, αποδοχή και βοήθεια των εμπλεκόμενων φορέων, να εμπλουτιστούν ακόμη περισσότερο.

Αξίζει να σημειωθεί, πως την πρόταση υπέβαλλε το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ενώ προκειμένου να υπάρχει συντονιστής φορέας, συστάθηκε κοινοπραξία, που αποτελείται από έναν φορέα του κάθε νησιού, ήτοι, η Καΐρειος Βιβλιοθήκη, εκ μέρους της Άνδρου, ο Σύλλογος Φίλων της Κέας, και ο Σύλλογος Φίλων Πρασίνου, εκ μέρους της Τήνου.

Την πρόταση υποστηρίζουν το Υπουργείο Πολιτισμού, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, ο Δήμος Άνδρου, ο Δήμος Κέας, ο Δήμος Τήνου, το Επιμελητήριο Κυκλάδων, το ΚΠΕ Κορθίου, η Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσοβίου Πανεπιστημίου, το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς, η Διεθνής Οργάνωση για τους μύλους TIMS, το Eva Crane Trust του Ηνωμένου Βασιλείου, η International Terraced Landscapes Alliance, η Societe Scientifique Internationale pour l’etude Pluridisciplinaire de la Pierre Seche, και η ΑΥΛΑ (Κέντρο Έρευνας Παραστατικών Τεχνών)

Αντιμετώπιση χώρου και χρόνου στον τόπο

Στο ερώτημα “τι είναι το Πολιτιστικό Τοπίο” η απάντηση, σύμφωνα με τον λαογράφο, κ. Σπέη, έχει δοθεί από το γεωγράφο Carl Sauer, ήδη από το 1925. “Το πολιτιστικό τοπίο διαμορφώνεται μέσα από ένα φυσικό τοπίο, από μία πολιτιστική ομάδα. Ο πολιτισμός αποτελεί τον παράγοντα, η φύση το μέσο και το πολιτιστικό τοπίο είναι το αποτέλεσμα”, είχε γράψει πριν από περίπου 100 χρόνια ο Sauer.

Όπως τονίζει ο κ. Σπέης, ο οποίος ήταν και ένας από τους πρώτους υποστηρικτές της ιδέας, σε ανάρτησή του στο blog της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας για την προστασία της φυσικής και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Ελλάδας, Monumenta, “κατά τη δική μου άποψη, το πολιτιστικό τοπίο είναι μια καινούργια αντιμετώπιση του χώρου και του χρόνου σ’ ένα τόπο συνολικά. Σίγουρα όμως, το τοπίο είναι μια έννοια που ορίζεται με γνώμονα τον πολιτισμό του ανθρώπου και πώς αυτός διαφοροποιείται από τόπο σε τόπο και σε διαφορετική χρονική στιγμή. Ένας πολύ καλός τρόπος για κατανόηση της διαφορετικής αντιμετώπισης ενός τοπίου, είναι να δείξουμε συγκεκριμένα τοπία σε άτομα με διάφορες ηλικίες, από πολύ μικρά παιδιά, μέχρι ηλικιωμένους και με διαφορετική εκπαίδευση, ρωτώντας τι πραγματικά βλέπουν σε αυτό. Οι απαντήσεις θα δείξουν πραγματικά, ότι ο τρόπος, που βλέπουμε ένα τοπίο, έχει να κάνει με τη ματιά μας. Και η ματιά μας διαμορφώνεται από τις γνώσεις, την εμπειρία και την εκπαίδευσή μας”.