Μια τιμή που οφείλεται

Η απόδοση τιμής στον Μάρκο Βαμβακάρη, από τη γενέτειρα του τη Σύρο, έρχεται ως πράξη αναγνώρισης στον άνθρωπο που χάραξε τον δρόμο της ρεμπέτικης μουσικής, της λαϊκής ρίζας αυτού του λαού και αυτού του τόπου.

Μία τιμή, που έστω και με καθυστέρηση πολλών χρόνων, έρχεται να αποδώσει τα πρεπούμενα στον πατριάρχη του ρεμπέτικου, που τόσο ο τρόπος ζωής του όσο και η έκφραση του έργου του, δεν αφήνουν περιθώρια μεμψιμοιρίας, διχαστικών λογικών και φτηνού ζυγιάσματος ούτε της αξίας του ούτε της πολιτιστικής παρακαταθήκης που άφησε.

Το Δημοτικό Συμβούλιο Σύρου-Ερμούπολης, στη συνεδρίαση της Δευτέρας, 18 Δεκεμβρίου, καλείται να λάβει την τελική απόφαση αποδοχής ή μη της πρότασης του ενός εκ των υιών του Μάρκου, Βασίλη Βαμβακάρη, για την τοποθέτηση αγάλματος του πατέρα του στο λιμάνι της Ερμούπολης, με ανάληψη εκ μέρους του όλου του κόστους, με χρονικό ορίζοντας υλοποίησης έως τον Αύγουστο του 2018.

Χαρακτηριστικές και ταυτόσημες για την τιμή στον Μάρκο και οι απόψεις που εκφράζει ο Δ. Βαρθαλίτης, στο δίτομο έργο του, στο οποίο βιογραφεί, μέσω μαρτυριών, των Μάρκο Βαμακάρη.

Για τον Βαμβακάρη και την τιμή που πρέπει να του αποδοθεί, καταθέτουν στην «Κοινή Γνώμη» τις απόψεις τους άνθρωποι, με ιδιαίτερους δεσμούς με τη Σύρο, που ανήκουν στον μουσικό χώρο και όχι μόνο, με αποδεδειγμένο τον ρόλο που έχουν διαδραματίσει στο μουσικό γίγνεσθαι του νησιού.

Ομόφωνα θετική απόφαση της Δημοτικής Κοινότητας Ερμούπολης

Της απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου, η οποία αναμένεται, έχει προηγηθεί η ομόφωνα θετική απόφαση της Δημοτικής Κοινότητας Ερμούπολης, η οποία ελήφθη στη συνεδρίαση της, στις 12 Δεκεμβρίου 2017, σχετικά με την αποδοχή της πρότασης του Βασίλη Βαμβακάρη για την τοποθέτηση αγάλματος Μάρκου στην Ερμούπολη και συγκεκριμένα στην πλατεία Παπάγου.

Στην εισήγηση της προέδρου της Δημοτικής Κοινότητας, μεταξύ άλλων αναφέρθηκε ότι «είναι σημαντικό για όλους εμάς τους Συριανούς να αποτίσουμε ελάχιστο φόρο τιμής σε έναν άνθρωπο που τίμησε όσο λίγοι την ιδιαίτερη πατρίδα του τη Σύρο».

Σε έγγραφο του ιδιαίτερου γραφείου του Δήμαρχου προς την Δημοτική Κοινότητα, ο Μάρκος Βαμβακάρης χαρακτηρίζεται ως «εμβληματικός και αγαπημένος σε όλους», «μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες που γέννησε η Σύρος».

Σημειώνεται δε ότι ο Μάρκος Βαμβακάρης αγαπούσε βαθιά το νησί του «ταξιδεύοντάς το μέσω των τραγουδιών του σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης», ενώ γίνεται αναφορά στο ότι  «εδραιώνεται στις καρδιές και τις συνειδήσεις όλων των Ελλήνων ως ο «Πατριάρχης του Ρεμπέτικου» και θεμελιωτής  της σύγχρονης ελληνικής λαϊκής μουσικής, κάνοντας γνωστό στο ευρύ κοινό το ρεμπέτικο τραγούδι και καθιερώνοντας την ορχήστρα με τα μπουζούκια και τους μπαγλαμάδες.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα γραμμόφωνα της εποχής άρχισαν να παίζουν στα σαλόνια εκτός από οπερέτες και τα βαριά ρεμπέτικα. Ο Μάρκος Βαμβακάρης είχε το χάρισμα να μετουσιώνει όλο το φάσμα των ανθρώπινων συναισθημάτων σε αριστουργήματα, που παραμένουν ακόμη και σήμερα επίκαιρα και σιγοψιθυρίζονται στα χείλη».

Κατόπιν όλων αυτών ελήφθη η απόφαση της ομόφωνης θετικής γνωμοδότησης «ως προς την αποδοχή της πρότασης του κ. Βασίλειου Βαμβακάρη για την τοποθέτηση αγάλματος Μάρκου Βαμβακάρη στην πλατεία Παπάγου στην Ερμούπολη, ώστε να αποτίσουμε ελάχιστο φόρο τιμής σε έναν άνθρωπο που τίμησε όσο λίγοι την ιδιαίτερη πατρίδα του τη Σύρο».

Στ. Ξαρχάκος: Χρέος της Σύρου να τιμήσει τον Μάρκο

Ο μαέστρος Σταύρος Ξαρχάκος, με βαθιές ρίζες στη Σύρο, με την υλοποίηση του οράματος του για την λαϊκή μουσική παιδεία δημιουργεί το μη κερδοσκοπικό «Εν Χορδαίς και Οργάνοις», με στόχευση την παροχή της πραγματικής σπουδής επάνω στον δρόμο του Πατριάρχη του ρεμπέτικου.

Στην τοποθέτηση του σχετικά με την επικείμενη απόφαση να τιμηθεί ο Μάρκος Βαμβακάρης, υποστήριξε ότι είναι χρέος της Σύρου να τιμήσει και να αγκαλιάσει τον Μ. Βαμβακάρη.

Όμως δεν μένει μόνο εκεί, καθώς δίνει μια περεταίρω ώθηση με το ότι η Σύρα οφείλει να προωθήσει και να στηρίξει την παιδεία της μελλοντικής της γενιάς στη ρίζα της λαϊκής μουσικής, όπως αφτιασίδωτη και γνήσια την εξέφρασε ο Μάρκος.

Πιστεύει ότι η προσφυγιά που έφτιαξε και διαμόρφωσε το λαμπρό μέλλον της Ερμούπολης, δεν απέχει σε ακούσματα, τα οποία μετεξέλιξε, όπως άλλωστε και όλη την ζωή της πόλης. Μπορεί οι ήχοι που συνόδευσαν τους πρόσφυγες που ήρθαν από την Χίο να μην σχετίζονται με το ρεμπέτικο, όμως σημειώνει ότι μεγαλοαστικές λαγνείες των επιγόνων, το μόνο που αποδεικνύουν είναι η άρνηση της ρίζας τους.

Μ. Ελευθερίου: Ο Βαμβακάρης διαχρονική αξία για την Ελλάδα

Θετική άποψη για την τιμή στον Μάρκο εκφράζει και ο Μάνος Ελευθερίου, ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά κεφάλαια όχι μόνο της Σύρου, αλλά της Ελλάδας ολόκληρης, ο οποίος σχολίασε ότι προτομή του Μάρκου πρέπει να γίνει οπωσδήποτε. Κρίνει δε ότι έπρεπε ήδη να έχει γίνει αυτό από χρόνια και να είχε στηθεί και μπροστά στη Δημοτική Βιβλιοθήκη, διότι είναι μεγάλη μορφή ο Βαμβακάρης, δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό.

Ειδικά στο ότι θα τιμηθεί και στην Ερμούπολη, ο κ. Ελευθερίου σημείωσε ότι ο Βαμβακάρης στην Ερμούπολη έμενε στα παιδικά του χρόνια και στη συνέχεια εκεί εργαζόταν. Δεν έμενε πάντα στην Άνω Σύρο. Είναι θέμα εάν ανέβαινε για να κοιμηθεί εκεί. Συνήθως πήγαινε στο Δανακό και έμενε, όπως αποκάλυψε στο βιβλίο του ο Βαρθαλίτης. Στην αυτοβιογραφία του, η Ερμούπολης είναι συνέχεια στις αναμνήσεις του.

Σχολιάζοντας δε την μουσική αξία του Μάρκου, ο Μ. Ελευθερίου αναφέρει ότι ο Βαμβακάρης είναι διαχρονική αξία για την Ελλάδα. Το ότι γίνονται κάποιες αναφορές τελευταία στον Βαμβακάρη, όπως το βιβλίο μου, το βιβλίο του Βαρθαλίτη, οι συναυλίες που γίνονται για τον Βαμβακάρη, είναι ένας φόρος τιμής σε μία ιδιοφυία του Ελληνικού τραγουδιού. Αν αποφασίσουμε ότι το ελληνικό τραγούδι είναι ένα είδος πολιτισμού, αναμφισβήτητα τον κύριο ρόλο τον έπαιξε ο Μάρκος Βαμβακάρης. Εάν το ελληνικό τραγούδι, όλα τα είδη τραγουδιού, εάν υποτεθεί ότι είναι κάτι από τον ελληνικό πολιτισμό, τότε ο Βαμβακάρης είναι από τους κύριους εκπροσώπους αυτού του πολιτισμού. Τον σέβονται και τον τιμούν τα μεγαλύτερα ονόματα της ελληνικής μουσικής. Ο Μάνος Χατζιδάκις ορκιζόταν στον Μάρκο Βαμβακάρη και ο Θεοδωράκης επανειλημμένα έχει μιλήσει με τα καλύτερα λόγια.

Ν. Κυπουργός: Πλούτος από τη συνύπαρξη δύο κόσμων

Ο σημαντικός σύγχρονος συνθέτης, με αδιάκοπη προσφορά στα καλλιτεχνικά δρώμενα όχι μόνο της Σύρου, αλλά της χώρας, ο Νίκος Κυπουργός, καταθέτοντας την άποψη του για την τιμή στον Μάρκο Βαμβακάρη, την υποστηρίζει απόλυτα, καθώς κρίνει ως αυτονόητο ότι του πρέπει τιμή από όλη την Ελλάδα, αλλά κατά μείζονα από την Σύρο που είναι η γενέτειρα του.

Επισημαίνοντας ότι όλοι πρέπει να ομονοούμε ότι υπάρχει χώρος για όλους, αναφέρει συγκεκριμένα ότι ο πλούτος που χαρακτηρίζει τόσο έντονα το νησί, οφείλεται ακριβώς στη συνύπαρξη δύο τόσο διαφορετικών κόσμων, που παράγουν και οι δύο υψηλό πολιτισμό. Υπάρχει ευτυχώς χώρος και για τους δύο.

Μ. Μητσιάς: Να είναι τιμή εμφανής σε όλους

Ένας ερμηνευτής, ο οποίος έχει επί σειρά δεκαετιών δημιουργήσει άρρηκτους δεσμούς με τη Σύρο, ο Μανώλης Μητσιάς επιβεβαιώνει ότι πρέπει η Σύρος, αυτό τον άνθρωπο που έχει γράψει ιστορία στον χώρο της λαϊκής μας μουσικής, να τον αγκαλιάσει. Σημείωσε δε με έμφαση, για όνομα του Θεού, αλλοίμονο εάν δεν το κάνει.

Υποστήριξε δε ότι ο Μάρκος όχι μόνο πρέπει να τιμηθεί, αλλά θα πρέπει αυτή η τιμή να είναι εμφανής σε όλους, καθώς υπήρξε ο πατριάρχης του ρεμπέτικου. Έχει υμνήσει τη Σύρο και την έχει διαφημίσει. Είναι μία τιμή που του οφειλόταν.

Σ. Νιώτης: Τιμή με σεβασμό και συνέπεια

Ένας από τους βασικούς υποστηρικτές της πολιτιστικής ζωής της Σύρου, με βαθείς και ισχυρούς δεσμούς με το νησί και ένας εξ αυτών που υποστήριξαν τη δημιουργία του «Εν Χορδαίς και Οργάνοις», ο Στέλιος Νιώτης, σχολιάζει ότι το κατά πόσον πρέπει να τιμηθεί, και να τιμάται, ο Μάρκος Βαμβακάρης είναι πέραν όποιας αμφισβήτησης.

Δύο σημεία είναι άξια αναφοράς, κατά τον κ. Νιώτη, αυτό της απαίτησης να τοποθετηθεί το άγαλμα στο κεντρικότερο σημείο του λιμανιού και η πρόταση να μεταφερθεί μέρος των οστών στη Σύρο με προϋπόθεση κατασκευής Μαυσωλείου. 

Δηλώνει ότι βρίσκω, επιεικώς, άκομψη την απαίτηση, σημειώνοντας ότι οι διοικούντες το Δήμο είναι μόνο σε θέση να επιλέξουν την πλέον κατάλληλη θέση λαμβάνοντας υπ' όψη τους, πολλούς και ποικίλους παράγοντες.

Σε ότι αφορά στη σκέψη μεταφοράς "μέρους των οστών" την κρίνει επιεικώς, ως υπέρμετρη, εξωφρενική και ως ακραία ασέβεια προς αυτόν που θέλουν να τιμήσουν, σημειώνοντας ότι η  πρόταση που θα μπορούσε να υιοθετηθεί είναι η μεταφορά των οστών και μόνο, με την παρατήρηση ότι τα περί μαυσωλείων κλπ δεν έχουν αντίκτυπο στη σεμνότητα του τιμωμένου.

Προτείνει δε, ο κ. Β. Βαμβακάρης θα μπορούσε να τιμήσει τον πατέρα του ακόμα καλύτερα εάν θεσμοθετούσε και μια σειρά υποτροφιών  στη μνήμη του.

Καταλήγει υπογραμμίζοντας ότι η Σύρα έχει τιμήσει, τιμά και θα συνεχίσει να τιμά τον Μάρκο Βαμβακάρη και το έργο του με σεβασμό και συνέπεια.

Γ. Ρούσσος: Συναίσθηση του ονόματος Βαμβακάρης

Ένας θεσμικός φορέας, που υπήρξε ένας εκ των δύο συνδιοργανωτών του φεστιβάλ ρεμπέτικου, που επί δύο συνεχόμενα χρόνια πραγματοποιείται στη Σύρο, ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Κυκλάδων, Γιάννης Ρούσσος, εξ αφορμής αυτής ακριβώς της πρωτοβουλίας του, σχολίασε ότι το φεστιβάλ έγινε τόσο για να τιμηθεί το μεγάλο όνομα και η αξία του Μάρκου Βαμβακάρη, όσο και για να αποκατασταθεί η σχέση του νησιού με την οικογένεια του.

Ο ίδιος παραδέχεται ότι από την πρώτη στιγμή της ενασχόλησης του με τη διοργάνωση του φεστιβάλ έγινε αντιληπτό το ότι κανείς δεν είχε συναισθανθεί το μέγεθος του ονόματος του Βαμβακάρη και του τι έχει υποχρέωση να κάνει η Σύρος απέναντι σε αυτό το όνομα.

Όπως κρίνει ο κ. Ρούσσος, πρέπει οπωσδήποτε να τιμηθεί ο Μάρκος Βαμβακάρης για αυτό που έχει προσφέρει. Για τον τρόπο που θα γίνει αυτό δήλωσε ότι ο ίδιος δεν είναι σε θέση να το αναλύσει, όμως σημείωσε ότι αυτός ο τρόπος δεν πρέπει ούτε να είναι υπερβολικός, ούτε όμως και να μην είναι αντάξιος της ιστορίας και της προσφοράς του Μάρκου. Κατέληξε δε σημειώνοντας ότι ούτε εμείς δεν έχουμε ακόμη καταλάβει την αξία του ονόματος του Βαμβακάρη και εξέφρασε την ελπίδα η Σύρος να σταθεί σωστά απέναντι στο κεφάλαιο που λέγεται Μάρκος Βαμβακάρης.