Επιβολή τέλους στους τουρίστες της μιας ημέρας

Όλο και περισσότεροι δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί στην Ελλάδα και στον κόσμο αναζητούν τρόπους για να συγκρατήσουν τον αριθμό των επισκεπτών σε επίπεδα που δεν απειλούν τις υποδομές τους και δεν υποβαθμίζουν την αξία του τουριστικού προϊόντος τους.

Η Σύμη ζήτησε άδεια από το υπ. Εσωτερικών ώστε να επιβάλει τέλος 3 ευρώ στους επισκέπτες της μιας ημέρας. Το νησί δέχεται 300.000 επισκέπτες ετησίως που δεν διανυκτερεύουν, αλλά δοκιμάζουν τα όρια αντοχής των δημόσιων υποδομών. Κάτι ανάλογο κάνει η Βενετία, η οποία έχει επιβάλει φόρο για όσους επισκέπτες δεν έχουν κλείσει ξενοδοχείο στην πόλη. Εν τω μεταξύ, από τη Δευτέρα τίθεται σε ισχύ το τέλος αποβίβασης τουριστών από κρουαζιερόπλοια. Την περίοδο 1η Ιουνίου – 30 Σεπτεμβρίου ανέρχεται σε 20 ευρώ για Μύκονο και Σαντορίνη και για τους λοιπούς λιμένες σε 5 ευρώ.

«Εισιτήριο» σε ημερήσιους επισκέπτες ζητάει ο Δήμος Σύμης

Η τάση ελέγχου των μεγάλων τουριστικών ροών, που δεν έχουν ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία για τους προορισμούς καθώς προκαλούνται από ημερήσιους επισκέπτες, όπως επιβάτες κρουαζιέρας ή εκδρομείς από γειτονικούς προορισμούς, διευρύνεται και στην Ελλάδα. Μετά την επιβολή ειδικού τέλους αποβίβασης επιβατών κρουαζιέρας, που νομοθέτησε η κυβέρνηση προσδιορίζοντας στα 20 ευρώ το απαιτούμενο ποσό για την αποβίβαση στη Μύκονο και στη Σαντορίνη και λίγο χαμηλότερα σε άλλους προορισμούς, η Σύμη, ένα από τα πιο γραφικά νησιά των Δωδεκανήσων, ζητάει άδεια για επιβολή τέλους σε όλους τους ημερήσιους επισκέπτες.

Συγκεκριμένα επιδιώκει να εξασφαλίσει άδεια από τα συναρμόδια υπουργεία για την καθιέρωση ειδικού τέλους ύψους 3 ευρώ κατ’ άτομο για τους ημερήσιους επισκέπτες. Το νησί δέχεται καθημερινά από 1.000 έως και 5.000 περίπου ημερήσιους επισκέπτες, καθώς ο γραφικός οικισμός του λιμανιού και το μοναστήρι του Αρχαγγέλου στον Πάνορμο αποτελούν μαγνήτη για επισκέπτες από τη Ρόδο, άλλα κοντινά νησιά αλλά και την Τουρκία.

Οπως εξηγεί στην «Κ» ο δήμαρχος Σύμης Ελευθέριος Παπακαλοδούκας, «στόχος μας είναι να μην επιβαρύνουμε άλλο τους κατοίκους και την τοπική κοινωνία με τα έξοδα που απαιτούνται για την υποστήριξη των περισσότερων από 300.000 ετησίως ημερήσιων επισκεπτών του νησιού. Αυτή τη στιγμή όλοι οι υπάλληλοι του δήμου και ο στόλος των απορριμματοφόρων τρέχουν για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες που δημιουργούνται στο λιμάνι, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι στις γειτονιές του νησιού, που πληρώνουν δημοτικά τέλη, να μην απολαμβάνουν τις υπηρεσίες που πληρώνουν. Χρειάζεται να πάρουμε καινούργια απορριμματοφόρα, τα οποία βεβαίως καταναλώνουν καύσιμα. Και η ανάγκη αυτή προκύπτει από τις αυξημένες ροές των ημερήσιων επισκεπτών. Ασφαλώς και τις θέλουμε αυτές τις ροές, αλλά δεν μπορούμε να αυξήσουμε άλλο τα δημοτικά τέλη για τους κατοίκους».

Σύμφωνα με τον Δήμο Σύμης, το νησί προσελκύει υψηλές τουριστικές ροές, ειδικά κατά τους θερινούς μήνες. «Ο ημερήσιος μαζικός τουρισμός, παρά τα προφανή οφέλη για την τοπική οικονομία, δεν συνεισφέρει ανάλογα στα δημοτικά έσοδα, ενώ ταυτόχρονα προκαλεί υπερφόρτωση σε υποδομές (ύδρευση, αποχέτευση, απορρίμματα, κυκλοφοριακή συμφόρηση) και επιβαρύνει το πολιτιστικό απόθεμα και τον δημόσιο χώρο χωρίς να αφήνει ουσιαστικά έσοδα στον δήμο, καθώς οι επισκέπτες αυτοί δεν διανυκτερεύουν, άρα δεν αποδίδεται ούτε ο φόρος διαμονής», επισημαίνεται από την τοπική αυτοδιοίκηση του νησιού.

Οι Αρχές της Σύμης εκτιμούν ότι το μέτρο μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή είτε πιλοτικά μέσω υπουργικής απόφασης (π.χ. για νησιά με ιδιαιτερότητα), είτε με νομοθετική ρύθμιση ειδικού τέλους υπέρ ΟΤΑ, είτε ως τοπική κανονιστική απόφαση με συνεργασία των υπουργείων Εσωτερικών και Ναυτιλίας (καθώς αφορά λιμενική είσοδο).

Ανάλογα τέλη έχουν θεσμοθετηθεί για συγκεκριμένους προορισμούς, όπως οι Βαλεαρίδες Νήσοι στην Ισπανία αλλά και η Βενετία και άλλοι προορισμοί στην Ιταλία. Συχνά αναφέρεται ως Sustainable Tourism Tax, ενώ και στην Ελλάδα έχει επιβληθεί τέλος κλιματικής αλλαγής στους διαμένοντες στα ξενοδοχεία. Οχι όμως στους ημερήσιους επισκέπτες.

Για τον Δήμο Σύμης, τo νέο Τέλος Επισκέπτη (Visitor Fee) μπορεί να καταβάλλεται υποχρεωτικά από κάθε επισκέπτη που εισέρχεται στη Σύμη χωρίς διανυκτέρευση, μέσω ημερήσιας ακτοπλοϊκής γραμμής. Η είσπραξη θα πραγματοποιείται μέσω των ακτοπλοϊκών εταιρειών (εισιτήριο + τέλος) και μέσω πρακτορείων που διαχειρίζονται τις εκδρομές, και τα έσοδα θα εισπράττονται απευθείας από τον δήμο μέσω κωδικού εσόδων στον προϋπολογισμό και θα διατίθενται αποκλειστικά για την ενίσχυση της καθαριότητας, των υποδομών, της ανακύκλωσης, την προστασία των πολιτιστικών μνημείων και τη διαχείριση της επισκεψιμότητας.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν από τον Δήμο Σύμης, τα οφέλη από την επιβολή του τέλους για την τοπική αυτοδιοίκηση περιλαμβάνουν ένα νέο σταθερό έσοδο που θα ενισχύσει την τοπική αυτονομία και τις δυνατότητες του δήμου να ανταποκρίνεται στις αυξημένες ανάγκες του τουρισμού. Βασίζεται στην αρχή της δίκαιης αναδιανομής: όποιος επιβαρύνει, συνεισφέρει, σημειώνουν χαρακτηριστικά. Στόχος είναι η προώθηση της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης και ο έλεγχος της υπερτουριστικοποίησης, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται.

Ξεκινάει η επιβολή τέλους στην κρουαζιέρα

Από Δευτέρα 21 Ιουλίου ξεκινάει η επιβολή ειδικού τέλους επιβατών κρουαζιέρας. Πρόκειται για ένα μέτρο που αποσκοπεί αφενός στον έλεγχο των τουριστικών ροών σε πολύ δημοφιλείς προορισμούς, οι οποίοι ωστόσο δεν διαθέτουν τις υποδομές για να διαχειριστούν αυτά τα πλήθη, και αφετέρου στην εξασφάλιση πόρων για την ενίσχυση των υποδομών αλλά και την ανταποδοτικότητα στην τοπική κοινωνία.

Το ζήτημα έχει αναδειχθεί σε κεφαλαιώδους σημασίας για τη διατήρηση της αυθεντικότητας των προορισμών και κυρίως για τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας τους σε κρίσιμους τομείς, όπως είναι η ηλεκτροδότηση, η διαχείριση απορριμμάτων, η οδική κυκλοφορία και η προστασία του περιβάλλοντος. Είναι χαρακτηριστικό ότι νησιά όπως η Σαντορίνη και η Μύκονος δέχονται περισσότερους από 10.000 ημερήσιους επισκέπτες κρουαζιέρας, συχνά σχεδόν ταυτόχρονα, γεγονός που προκαλεί συμφόρηση σε οδικά δίκτυα και λιμενικές υποδομές και υπονομεύει την ποιότητα ζωής των κατοίκων αλλά και των υπηρεσιών στον συντεταγμένο τουρισμό.

Έτσι, από τη Δευτέρα θα ισχύσει το αυξημένο τέλος επιβατών κρουαζιέρας μετά την υπογραφή της κοινής υπουργικής απόφασης από τους υπουργούς Οικονομικών, Ναυτιλίας και Τουρισμού στις αρχές Ιουλίου. Το τέλος επιβάλλεται υπέρ του Δημοσίου σε αποβιβαζόμενους στους λιμένες της χώρας επιβάτες επαγγελματικών πλοίων αναψυχής που εκτελούν περιηγητικά ταξίδια (κρουαζιέρες), κατά το άρθρο 42 του ν. 4256/2014 (Α΄ 92).

Το τέλος διαφοροποιείται ανά περίοδο του έτους προκειμένου να δοθούν κίνητρα για πλόες σε περιόδους εκτός από τους μήνες αιχμής και ταυτόχρονα αντικίνητρα για περιόδους όπως ο Ιούλιος και ο Αύγουστος. Ανέρχεται για το διάστημα από την 1η Ιουνίου έως τις 30 Σεπτεμβρίου σε 20 ευρώ για τη Μύκονο και τη Σαντορίνη και για τους λοιπούς λιμένες σε 5 ευρώ. Για το διάστημα από την 1η έως τις 31 Οκτωβρίου και από την 1η Απριλίου έως τις 31 Μαΐου σε 12 ευρώ για τη Μύκονο και τη Σαντορίνη και 3 ευρώ για τα υπόλοιπα λιμάνια.

Για τη χειμερινή περίοδο, δηλαδή το διάστημα από την 1η Νοεμβρίου έως τις 31 Μαρτίου, το τέλος για τη Μύκονο και τη Σαντορίνη θα είναι 4 ευρώ και για τα υπόλοιπα λιμάνια 1 ευρώ. Το τέλος κρουαζιέρας θα επιβάλλεται ανά επιβάτη και ανά λιμένα.

Υπόχρεοι για την καταβολή του είναι η εταιρεία κρουαζιέρας και ο κατά τον χρόνο επιβολής του τέλους ναυτικός πράκτορας ή η ελληνική διαχειρίστρια εταιρεία, κατά περίπτωση, και οι νόμιμοι εκπρόσωποί τους. Οι ναυτικοί πράκτορες κατά την ημέρα απόπλου κρουαζιερόπλοιου από κάθε λιμένα της χώρας όπου αποβιβάστηκαν επιβάτες θα δηλώνουν τα απαραίτητα στοιχεία σε σχετική ηλεκτρονική εφαρμογή που έχει αναπτυχθεί και λειτουργεί κανονικά.

Η απόδοση του τέλους διενεργείται ανά ημερολογιακό τρίμηνο μέσω ηλεκτρονικού παραβόλου το οποίο εκδίδεται αποκλειστικά μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί μη καταβολή ή ανακριβής καταβολή του τέλους, οι υπόχρεοι θα λαμβάνουν αυστηρή προειδοποίηση και αν δεν συμμορφωθούν θα τους βεβαιώνεται το ποσό που έχει διαπιστωθεί πως δεν δήλωσαν, ενώ με απόφαση του υπουργού Ναυτιλίας, κατόπιν αιτιολογημένης εισήγησης της αρμόδιας λιμενικής αρχής, δύναται να απαγορευθεί η αποβίβαση επιβατών σε επόμενες προσεγγίσεις τού εν λόγω κρουαζιερόπλοιου.

Περιορισμοί και πρόστιμα κατά του υπερτουρισμού

Αυστηρότερους ταξιδιωτικούς κανονισμούς, τσουχτερά πρόστιμα και κώδικες «καλής συμπεριφοράς» εισάγουν δημοφιλείς προορισμοί στην Ευρώπη σε μια προσπάθεια να διαχειριστούν τον υπερτουρισμό και να προστατεύσουν τον πολιτισμό και το περιβάλλον τους. Με τον αριθμό των επισκεπτών να προβλέπεται να αγγίξει επίπεδα-ρεκόρ φέτος, πέντε χρόνια μετά το lockdown της πανδημίας, πολλά τουριστικά «hot spot» επιχειρούν να περιορίσουν τις ορδές επισκεπτών με απαγορεύσεις σε κρουαζιερόπλοια και βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις διακοπών, συστήματα κρατήσεων για δημοφιλή αξιοθέατα, αλλά και πρόστιμα για… σαγιονάρες, κατανάλωση αλκοόλ και «σέλφι» σε μνημεία. Οι νέες ρυθμίσεις κυμαίνονται από σχετικά ήπιες συστάσεις μέχρι χρηματικές ποινές που μπορεί να κοστίσουν ακριβά στους ταξιδιώτες.

Πολλά τουριστικά «hotspots» επιχειρούν να περιορίσουν τις ορδές επισκεπτών με απαγορεύσεις σε κρουαζιερόπλοια και βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις διακοπών, συστήματα κρατήσεων για δημοφιλή αξιοθέατα, αλλά και πρόστιμα για… σαγιονάρες, κατανάλωση αλκοόλ και «σέλφι» σε μνημεία. Στη φωτογραφία, τουρίστες συνωστίζονται στη Φοντάνα ντι Τρέβι στη Ρώμη. [A.P.]

Η Γαλλία, o πιο δημοφιλής προορισμός στον κόσμο για το 2024, εφαρμόζει ήδη ένα «φόρο διαμονής», αποφασίζοντας να αυξήσει τους συντελεστές του ως διοργανώτρια χώρα των Ολυμπιακών Αγώνων πέρυσι, γράφουν οι Times. Οι επισκέπτες αναμένεται πλέον να πληρώνουν 0,65 ευρώ ανά άτομο ανά διανυκτέρευση για την πιο βασική διαμονή, φτάνοντας τα 15,60 ευρώ ανά άτομο ανά διανυκτέρευση σε… παλάτια. Από το 2026, οι Κάννες –το γνωστό θέρετρο της γαλλικής Ριβιέρας– θα απαγορεύουν επίσης την είσοδο στα κρουαζιερόπλοια που μεταφέρουν πάνω από 1.000 άτομα. Από την 1η Ιουλίου η χώρα απαγορεύει το κάπνισμα σε παραλίες, πάρκα και έξω από σχολεία με πρόστιμο 114 ευρώ, ενώ η «Πόλη του Φωτός» απαγορεύει την κατανάλωση αλκοόλ σε δημόσιους χώρους.

Η Ισπανία που βρίσκεται αντιμέτωπη με την αυξανόμενη κρίση στέγασης, την οποία οι αρχές αποδίδουν εν μέρει στην εκτεταμένη χρήση πλατφορμών όπως η Airbnb, εφαρμόζει επίσης μια σειρά από μέτρα. Γενικά τέλη εισόδου για τους επισκέπτες δεν υπάρχουν, ωστόσο ορισμένες πόλεις ή περιοχές ενδέχεται να έχουν τουριστικό φόρο. Η χώρα απαγορεύει πλέον το κάπνισμα σε πολλές παραλίες, όπως η Κόστα ντελ Σολ, η Βαρκελώνη και οι Βαλεαρίδες Νήσοι, με πρόστιμα έως και 2.000 ευρώ, σύμφωνα με τη σχετική λίστα με τα πρόστιμα για τους τουρίστες στην Ευρώπη που δημοσιεύει το travelpulse.com. Στις παράκτιες πόλεις, η δημόσια ούρηση –ακόμη και στη θάλασσα– μπορεί να οδηγήσει επίσης σε πρόστιμα έως και 750 ευρώ, ενώ η «κράτηση» ξαπλώστρας χωρίς παρουσία τιμωρείται με πρόστιμο. Στα νυχτερινά κέντρα της Ιμπιζα και της Μαγιόρκα τέλος, η μη κόσμια συμπεριφορά επισύρει πρόστιμο ύψους 3.000 ευρώ.

Η Ιταλία αντιμετωπίζει το δικό της κύμα υπερτουρισμού. Στη Βενετία, οι επισκέπτες χωρίς κράτηση σε ξενοδοχείο πληρώνουν εισιτήριο εισόδου από το 2024, όταν ξεκίνησε πιλοτικά το πρόγραμμα. Κοστίζει 5 ευρώ ανά άτομο την ημέρα για τουρίστες άνω των 14 ετών, αλλά καταβάλλεται μόνο στις πιο πολυσύχναστες ημερομηνίες. Από το 2011 η «Γαληνοτάτη» χρεώνει στους επισκέπτες τουριστικό φόρο για τις πρώτες πέντε νύχτες της διαμονής τους. Το ποσό –μεταξύ 1 και 5 ευρώ ανά άτομο τη βραδιά– που καταβάλλεται κατά το check in, εξαρτάται από το πού μένει κανείς στην πόλη, το είδος του καταλύματος και την εποχή του χρόνου. Η Ρώμη χρεώνει ακόμη υψηλότερο τέλος, το οποίο ισχύει για τις πρώτες δέκα ημέρες της διαμονής στην πόλη. Ο «φόρος» διαμονής κυμαίνεται από 4 έως 10 ευρώ ανά άτομο τη βραδιά, ανάλογα με την κατηγορία του καταλύματος.

Οι τοπικές αρχές επιβάλλουν επίσης ευφάνταστους περιορισμούς, όπως το Πορτοφίνο, όπου το πολύωρο «στήσιμο» για σέλφι μπορεί να κοστίσει πλέον 275 ευρώ. Στο Σορέντο και τη Σαρδηνία, η κυκλοφορία με μαγιό στους δρόμους ή η συλλογή κοχυλιών από προστατευμένες παραλίες επισύρει πρόστιμα. Καθώς οι αντιδράσεις κατά του υπερτουρισμού αυξάνονται, το μήνυμα της Ευρώπης προς τους επισκέπτες είναι σαφές: σεβαστείτε τα μέρη που επισκέπτεστε ή αντιμετωπίστε τις συνέπειες. Στο στόχαστρο πανευρωπαϊκά βρίσκεται και η εξάπλωση των καταλυμάτων βραχυπρόθεσμης διαμονής που συμβάλλουν στην εκτίναξη των τιμών των ακινήτων, αποκλείοντας όλο και περισσότερο τους ντόπιους από την αγορά ακινήτων. Μεταξύ 2015 και 2023, οι τιμές των ακινήτων αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 48% στην Ε.Ε., σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat. Η Ευρώπη κατέγραψε πάνω από 747 εκατ. διεθνείς αφίξεις τουριστών το 2024, σημειώνοντας σημαντική αύξηση σε σχέση με τα 416 εκατ. που καταγράφηκαν το 2005.

Πηγή: kathimerini.gr