«Μία παρακαταθήκη διαφύλαξης του προορισμού»

Στον Πρωθυπουργό παραδόθηκε η πρότυπη μελέτη για τη φέρουσα ικανότητα της Θήρας, από δύο νέους επιστήμονες – στελέχη της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ).

Ο Δρ. Μιλτιάδης Λάζογλου, Πολεοδόμος-Χωροτάκτης και υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Πολιτικής της ΕΛΛΕΤ και η Βασιλική Πουγκακιώτη, Υπεύθυνη Συμβουλίου Ενέργειας ΕΛΛΕΤ παρέδωσαν στον Πρωθυπουργό τα αποτελέσματα της μελέτης, που εκπονήθηκε σε συνεργασία με το Σπουδαστήριο Πολεοδομικών Ερευνών του Ε.Μ.Π και αποτελεί έργο μιας ευρύτερης επιστημονικής ομάδας που εργάστηκε συστηματικά για δυόμιση χρόνια και περιλαμβάνουν:

Α) την ολοκληρωμένη Καταγραφή κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών δεδομένων για τον υπολογισμό της Φέρουσας Ικανότητας του Δήμου Θήρας, που υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Σπουδαστήριο Πολεοδομικών Ερευνών του Ε.Μ.Π.

Β) τις Προτάσεις της ΕΛΛΕΤ – έναν δεκάλογο για το μέλλον του νησιού, με τίτλο “Θήρα και αειφορία: ανάπτυξη με σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα του τόπου” .

Πρόκειται για μια πρωτοποριακή δουλειά, σημαντικό εργαλείο για την δημιουργία σχεδίων διαχείρισης προορισμών της χώρας μας με κεντρικό άξονα την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, του συγκριτικού πλεονεκτήματος του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.

Η μελέτη αυτή διερευνά το μέγιστο ανεκτό όριο επιβαρύνσεων/φορτίσεων που μπορεί να δεχθεί το νησί πέραν των οποίων παύει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στο περιβάλλον, στην οικονομία και στην κοινωνία της με αποτέλεσμα να ασκούνται αρνητικές πιέσεις στους μονίμους κατοίκους και επισκέπτες, με την ΕΛΛΕΤ να επισημαίνει, πως πρόκειται για μια παρακαταθήκη που μπορεί να διαφυλάξει ουσιαστικά την μεγάλη επιτυχία του προορισμού Σαντορίνη.

Όπως δήλωσε ο Πρωθυπουργός, κ. Κυριάκος  Μητσοτάκης, «η φέρουσα ικανότητα αποτελεί εργαλείο αναβάθμισης του τουριστικού μας προϊόντος» και ζήτησε την εκπόνηση αντίστοιχων μελετών και για άλλα νησιά των Κυκλάδων καθώς και για περιοχές με έντονη τουριστική κίνηση ώστε σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση να υλοποιηθούν οι κατάλληλες πολιτικές που θα διασφαλίζουν την αειφορία και την ανάπτυξη με σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα κάθε τόπου.

Φάση Α ́: Καταγραφή δεδομένων

Ο Δήμος Θήρας αντιλαμβανόμενος τις σταδιακά αυξανόμενες πιέσεις που δέχεται το φυσικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον του νησιού κατά τις τελευταίες δεκαετίες λόγω των ραγδαία αυξανόμενων τουριστικών ροών και των τουριστικών πυκνοτήτων και με στόχο τη στροφή του σε ένα νέο πρότυπο βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης, ανέθεσε, μέσω αναδόχου, στην ΕΛΛΕΤ το έργο με τίτλο «Καταγραφή κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών δεδομένων για τον υπολογισμό της Φέρουσας Ικανότητας του Δήμου Θήρας».

Ξεκινώντας την μελέτη προσδιορισμού της Φέρουσας Ικανότητας με την αμέριστη στήριξη της προηγούμενης δημοτικής αρχής και συνεχίζοντας με την αγαστή συνεργασία της παρούσας δημοτικής αρχής της Σαντορίνης, η ΕΛΛΕΤ προχώρησε στην καταγραφή οικονομικών, περιβαλλοντικών, πολιτιστικών και κοινωνικών στοιχείων του νησιού. Πρόκειται για ένα σημαντικό εγχείρημα που ξεκίνησε με βάση:

1. τις αυξανόμενες πιέσεις που δέχεται το φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον του νησιού τα τελευταία χρόνια λόγω της αδυναμίας διαχείρισης της όλο και αυξανόμενης τουριστικής ανάπτυξης
2. την έλλειψη συστηματικής καταγραφής στοιχείων σε κρίσιμες παραμέτρους (όπως π.χ. ο μόνιμος πληθυσμός, η δόμηση, τα δίκτυα, ο πρωτογενής τομέας, κλπ) και
3. την έλλειψη σε κρίσιμες υποδομές.

Ομάδα μελετητών της ΕΛΛΕΤ σε στενή συνεργασία με τη Δημοτική Αρχή και ειδικά με το Δήμαρχο Σαντορίνης κο Αντώνη Σιγάλα, ολοκλήρωσαν μια επιστημονικά ορθή καταγραφή στοιχείων, η οποία θα βοηθήσει στην παρουσίαση της πραγματικής κατάστασης των προβλημάτων αλλά και ευκαιριών που παρουσιάζονται συνολικά στη Σαντορίνη. Στόχος της προσπάθειας αυτής ήταν η προώθηση της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης, αξιοποιώντας τα μοναδικά συγκριτικά πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι νησιωτικοί προορισμοί μας, με σεβασμό όμως στην τοπική κοινωνία, στο φυσικό τους περιβάλλον και στην ιδιαίτερα ευαίσθητη πολιτιστική τους κληρονομιά.

Φάση Β ́: Ένας δεκάλογος για την αειφόρο ανάπτυξη του Δήμου Θήρας

Μετά την παράδοση της «Καταγραφής» στον Δήμο Θήρας και σε εκπλήρωση της υποχρέωσης που ανέλαβε η ΕΛΛΕΤ απέναντί στον Πρωθυπουργό, μια αναμορφωμένη Ομάδα μελέτης προετοίμασε την επίσης επισυναπτόμενη έκθεση: «Θήρα και Αειφορία: Ανάπτυξη με σεβασμό στην Φέρουσα Ικανότητα του τόπου».

Η νέα αυτή ομάδα πέρα από την «Καταγραφή Δεδομένων» βασίσθηκε επίσης σεπεραιτέρω έρευνα των δεδομένων, καθώς και των θεσμικών και τεχνικών δυνατοτήτων και βέλτιστων περιβαλλοντικών πρακτικών, ώστε να τεκμηριωθούν οι προτάσεις που διατυπώνονται, στους 10 τομείς που αξιολογούνται ως οι κρισιμότεροι για την αειφόρο ανάπτυξη της Θήρας.

Ακολούθως παρατίθενται οι δέκα τομείς επί των οποίων η ΕΛΛΕΤ διαρθρώνει τις προτάσεις της:

• Ενέργεια στρατηγικές κατευθύνσεις και υποδομές,
• Προς μια βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων,
• Ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων και κυκλική οικονομία,
• Προστασία γεωργικής γης: Αμπελώνας Θήρας και Θηρασιάς,
• Ανάδειξη -διαχείριση τοπίου και προστασία φύσης και βιοποικιλότητας,
• Τουριστική (υπερ)ανάπτυξη και υποδομή /ανωδομή,
• Πολιτιστική υποδομή/ ανωδομή,
• Οικιστική ανάπτυξη, σχεδιασμός οικισμών και παραδοσιακή αρχιτεκτονική,
• Προς ένα πρότυπο βιώσιμων μεταφορών στην Σαντορίνη,
• Θηρασιά ως εναλλακτικό πρότυπο ανάπτυξης.

Για την επεξεργασία των προτάσεων αυτών, έγινε επίσης μια σειρά επτά εκτεταμένων τηλεδιασκέψεων με τα μέλη της Τοπικής Επιτροπής Θήρας της ΕΛΛΕΤ. Οι βασικές παρεμβάσεις στη Θήρα και στη Θηρασιά αφορούν αφ’ ενός τις απαραίτητες επενδύσεις σε υποδομές που εναρμονίζονται με το πρότυπο βιώσιμης ανάπτυξης και που καθυστέρησαν κατά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και αφ’ ετέρου στην μελλοντική τήρηση της νομιμότητας του καθεστώτος δόμησης μέσω αυξημένων ελέγχων επιπέδου περιβαλλοντικής επιθεώρησης. Κάθε περαιτέρω αποδοχή της αυθαίρετης δόμησης υπονομεύει το μέλλον του Δήμου καθώς και τις δυνατότητές του να προσφέρει στην εθνική οικονομία όσα προσέφερε κατά την τελευταία δεκαετία.

Η μελέτη υλοποιήθηκε με την ευγενική χορηγία των Θανάση και Μαρίνας Μαρτίνου.