Έπαυλη Τσιροπινά

«Αυτό που έγινε εδώ πριν έναν αιώνα… δεν έγινε πουθενά αλλού. Στη Σύρο ξαναγεννήθηκε η Ελλάδα…» είπε κάποτε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Αυτή η φράση τα συνοψίζει όλα. Εδώ, στο βραχονήσι των 85 τετραγωνικών χιλιομέτρων άνθισε ένας πολιτισμός, όμοιος με αυτόν των μεγάλων Ευρωπαϊκών πόλεων.

«…. η δημιουργία και η πρόοδος της Ερμουπόλεως οφείλεται και εις τον λιμένα της, αλλά και εις τους βιομηχανικούς κλάδους οι οποίοι ανεπτύχθησαν μεγάλως εις την πόλιν και κατέστησαν ταύτην το πρώτον βιομηχανικόν κέντρον του Ελληνικού Κράτους. Οι τέσσερις πρωτοπόροι βιομηχανικοί κλάδοι ήσαν η βυρσοδεψία, η ξυλοναυπηγική, η αλευροποιία και η μηχανουργική…» 1

Εμμανουήλ Σαλούστρος - Κωνσταντίνος Τσιροπινάς

«Το πρώτον μικρόν εργοστάσιον βυρσοδεψίας εις την Ερμούπολιν ιδρύθη από τον Χίον Παναγιώτην Καλουτάν, κατά το έτος 1829. Το μεγαλύτερον βυρσοδεψίον, αλλά και μακροβιώτερον της περιόδου ακμής της πόλεως ήτο το εργοστάσιον του Εμμανουήλ Σαλούστρου. Ο Σαλούστρος ήτο Κρής καταφυγών εις την Ερμούπολιν το 1824. Ποιάς δυναμικότητος ήτο το αρχικόν εργοστάσιόν του, δεν είναι γνωστόν. Μέχρι το 1939, ότε διεσώζετο το μεγάλον εργοστάσιον, η υπέρθυρος επιγραφή επί καλλιτεχνικού τριγώνου μαρμάρου, η ευρισκόμενη άνωθεν της κεντρικής εισόδου του εργοστασίου επί της οδού Ποσειδωνίας, ανέγραφε: Εργοστάσιον Εμμ. Σαλούστρου - 1834 -

Το εργοστάσιον αυτό καταλαμβάνων έκτασιν 5 στρεμμάτων και ακάλυπτον έκτασιν ενός έτι στρέμματος, επεξηργάζετο κατά την περίοδον της ακμής του περί τας 40.000 βουδοδέρματα ετησίως και επραγματοποίει κατ’ έτος κύκλον εργασιών 3.000.000 χρυσών δραχμών!! Ήτο η μεγαλύτερη μονάδα του τόπου. Ο Σαλούστρος μη αποκτήσας άρρενα τέκνα, ενύμφευσε την μοναδική θυγατέρα του με τον υπάλληλον του εργοστασίου του, τον Χίον Κωνστ. Τριροπινάν, άνδρα μεγάλης ικανότητας και ευφυίας, τον οποίον μετά τον γάμον του κατέστησε και συνεταίρον του. Ο Τσιροπινάς έδωσε μεγάλην ώθησιν εις τας εργασίας του εργοστασίου ιδία μετά τον θάνατον του Εμμ. Σαλούστρου το 1898.

Η ποιότης των δερμάτων του εργοστασίου ήτο εξαιρετική, εβραβεύθησαν δε εις τας εκθέσεις Παρισίων και Ολυμπίων. Τας εργασίας του εργοστασίου «Ε. Σαλούστρου - Κ. Τσιροπινά» μετά τον θάνατον του Τσιροπινά, συνέχισαν τα τέκνα Εμμανουήλ και Αντώνιος μέχρι το 1936, οπότε έφυγαν εκ Σύρου και εγκαταστάθηκαν εις

Αθήνας…» 2.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΙΡΟΠΙΝΑΣ (1845 - 1914)

Ήταν γιος του Χίου εμπόρου Αντωνίου Τσιροπινά και της Ζηνοβίας Παρπαριά. Παντρεύτηκε την Καλλιόπη Σαλούστρου και διαδέχθηκε τον πεθερό του στο εργοστάσιο. Ήταν Δήμαρχος της Ερμούπολης (1887 - 1825). Ήταν από τους ιδιοκτήτες του Νεωρίου και παράλληλα ήταν τραπεζίτης και εφοπλιστής. Οι δύο γιοί του συνέχισαν τις επιχειρήσεις του. Είχε και δύο κόρες την Μαρία και την Ζεννή τις οποίες πάντρεψε με τους τραπεζίτες Εμμ. Λαδόπουλο και Θεμ. Αράγκη, προσφέροντας υπέρογκες για την εποχή προίκες: 500.000 δρχ. στην καθεμία.

Το βυρσοδεψείο των οικογενειών Σαλούστρου - Τσιροπινά έκλεισε το 1937. Ο υιός Αντώνιος Τσιροπινάς δώρισε το ακίνητο στον Δήμο Ερμούπολης. Το κτίριο κατεδαφίστηκε και στη θέση του, σήμερα, είναι το Ι.Κ.Α (Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων). Χαρακτηριστικό νεοκλασικό και πανέμορφο ήταν το σπίτι της οικογένειας στην Ερμούπολη (1883- 84) έργο του Γεωργίου Γρέκα. Το 1938 ο υιός Αντώνιος δώρισε και αυτό στον Δήμο. Εκεί στεγαζόταν η Νομαρχία Κυκλάδων και σήμερα φιλοξενούνται τα γραφεία της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.

Έπαυλη Τσιροπινά - Ντελλαγκράτσια

Αυτό το πανέμορφο ιστορικό, διατηρητέο μνημείο με ορατή την αρχοντιά της εποχής, κατασκευάστηκε το 1916 από αρχιτέκτονα που κάλεσε ο Εμμ. Τσιροπινάς από την Βουργουνδία (σύμφωνα με πληροφορίες). Είναι ένα αξιόλογο δείγμα μεγαλοαστικής θερινής κατοικίας των αρχών του 20ου αιώνα.

Αγοράστηκε από την οικογένεια Δάσκου το 1996 και το 2000 περιήλθε στην ιδιοκτησία του Δήμου. Σήμερα, είναι ένας πολιτιστικός χώρος που υποδέχεται διάφορες εκδηλώσεις.

Το Συμβούλιο της Τοπικής Κοινότητας Ποσειδωνίας αποδέχθηκε πρόταση του Προέδρου κ. Δημ. Νταλαχάνη, να αποκατασταθεί ο ανεμόμυλος στην Έπαυλη Τσιροπινά, που ήταν τοποθετημένος πάνω στο πηγάδι και λειτουργούσε την αντλία νερού. Αυτός ο ανεμόμυλος αποξηλώθηκε και βρίσκεται στο έδαφος στην πίσω πλευρά της έπαυλης, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει γίνει καμία προσπάθεια συντήρησης και αναστήλωσής του, καθώς αποτελεί κομμάτι της ιστορίας του χώρου και σημείο αναφοράς για τους κατοίκους και να ενταχθεί το έργο στο επιχειρησιακό πρόγραμμα. Αυτή την πρόταση του προέδρου αποδέχθηκαν και υπέγραψαν τα μέλη: Γ. Βαρθαλίτης και Ε. Γαδ. Παρών ήταν και ο κ. Πέτρος Ρούσσος. Μακάρι να γίνει η αποκατάσταση και η συντήρηση και η αναστήλωση του ανεμόμυλου.

Αξίζει να θυμίσουμε ότι αυτή η έπαυλη, με την μοναδική και καλαίσθητη αρχιτεκτονική, σε λίγους μήνες θα γιορτάζει 100 χρόνια ύπαρξης. Κατασκευάστηκε το 1916. διατηρείται πάρα πολύ καλά άριστα! είναι ένα… «κτίριο αντάξιο της καλαισθησίας, χάριτος αρχιτεκτονικής και μεγαλοπρέπειας της Ντελλαγκράτσιας» όπως γράφει το μικρό φυλλάδιο του Δήμου.

Έχει θαυμάσιους εσωτερικούς χώρους, τα παλαιά σαλόνια, την τραπεζαρία κα. με καταπληκτικές οροφογραφίες που αντλούν τα θέματά τους από τη φύση. Όπως γράφει η Ρόζα Φρέρη: «… οι οροφογραφίες και τα μοτίβα τους, μπορεί να έχουν αντιγράψει τον ίδιο τον κήπο του Μπάρμπα Αλέξη, του Χιώτη κηπουρού, που έδιωχνε κακήν κακώς τους ντόπιους σαν κρυφοκοίταζαν με θαυμασμό τον μερακλίδικο κήπο του, μη λάχει και του τον ματιάσουν και χάσει κάτι απ’ τα χρώματα και τις μυρουδιές του.»

Αναμένονται εκδηλώσεις εορτασμού των 100 χρόνων της έπαυλης.

Υ.Γ. 1 και 2 Ανδρέα Δρακάκη: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΡΜΟΥΠΟΛΕΩΣ (ΣΥΡΑΣ)