Ένα νοερό ταξίδι στον χρόνο και στον χώρο

Η έκθεση "Περίπλους Νήσων χάρτες και χαρακτικά 16ος – 19ος αιώνας", φιλοξενείται στους χώρους του ιστορικού κτηρίου της Ακαδημίας Εμπορικού Ναυτικού Σύρου.

Η έκθεση, η οποία αποτελείται από μια αντιπροσωπευτική επιλογή σπάνιων ναυτικών χαρτών, χαρακτικών και έντυπων πορτολάνων από τον 16ο έως τις αρχές του 19ου αιώνα, προερχόμενων από τη σημαντική χαρτογραφική συλλογή του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος, εγκαινιάστηκε το Σάββατο το βράδυ παρουσία του υφυπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Στέφανου Γκίκα, της προέδρου του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος, Αναστασίας Αναγνωστοπούλου – Παλούμπη, της διοικήτριας της ΑΕΝ Σύρου, Κωνσταντίνας Κορακά, των στελεχών της, αλλά και των αρχών του νησιού.

Ιστορικά στοιχεία της ναυσιπλοΐας

Μία μοναδική έκθεση, με ιστορικά στοιχεία της ναυσιπλοΐας, φιλοξενείται από το Σάββατο, στους μοναδικούς χώρους του ιστορικού κτηρίου της Σχολής Εμποροπλοιάρχων Σύρου.

Η έκθεση, που τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής, παρουσιάζει μια αντιπροσωπευτική επιλογή σπάνιων ναυτικών χαρτών, χαρακτικών και έντυπων πορτολάνων από τον 16ο έως τις αρχές του 19ου αιώνα, προερχόμενων από τη σημαντική χαρτογραφική συλλογή του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος.

Πρόκειται για τεκμήρια που έχουν όχι μόνο γεωγραφική, αλλά και πολιτιστική αξία. Απεικονίζουν με ακρίβεια και τεχνική αρτιότητα τα ελληνικά νησιά και μας προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για την ιστορική τους πορεία και για τις συνθήκες που διαμόρφωσαν τη μοναδική τους ταυτότητα. Παράλληλα, αποτελούν έργα τέχνης της εποχής τους, με εντυπωσιακές μικρογραφικές διακοσμήσεις, καλλιγραφικές επιγραφές, εμβλήματα και μυθολογικά μοτίβα στα περιθώριά τους, που τους δίνουν ιδιαίτερη αισθητική αξία. Μοντέλα πλοίων της εποχής, καθώς και από ορισμένα ναυτικά όργανα που χρησιμοποιούσαν οι καπετάνιοι για τον προσανατολισμό τους στη θάλασσα πλαισιώνουν τους χάρτες.

Στην έκθεση περιλαμβάνονται και έντυποι πορτολάνοι, ναυτιλιακά βοηθήματα, του 19ου αιώνα από τη συλλογή της Βιβλιοθήκης «Αθηνούλα Μαρτίνου» του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος. Ιδιαίτερη θέση κατέχει η σπάνια έκδοση του πορτολάνου του Δημητρίου Τάγια – του μοναδικού ελληνικού πορτολάνου – που τυπώθηκε για πρώτη φορά στη Βενετία τον 16ο αιώνα. Το έργο αυτό αποτελεί αυθεντική μαρτυρία της χρήσης πρακτικών οδηγιών πλοήγησης, οι οποίες βρίσκονταν στις ναυτικές κασέλες των ελληνικών καραβιών κατά την προεπαναστατική περίοδο.

Η έκθεση, η οποία πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, θα διαρκέσει έως τις 3 Αυγούστου, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα, σε μόνιμους κατοίκους, αλλά και επισκέπτες της Σύρου, να επισκεφθούν για πρώτη φορά το κτήριο της Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού Σύρου.

"Ανάδειξη της ιστορικής και γεωπολιτικής σημασίας του νησιωτικού μας χώρου"

Ανάμεσα τους υψηλούς προσκεκλημένους της έκθεσης "Περίπλους Νήσων χάρτες και χαρακτικά 16ος – 19ος αιώνας", ο οποίος έκοψε και την κορδέλα των εγκαινίων, ήταν και ο υφυπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Στέφανος Γκίκας.

Στη σύντομη τοποθέτησή του ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι "η συγκεκριμένη έκθεση, η οποία αποτελεί κομμάτι από τις συλλογές του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδας, φιλοξενείται στους ιστορικούς χώρους της ΑΕΝ Σύρου και γι' αυτό είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι", κάνοντας αναφορά στη συνέχεια για την ιστορική διαδρομή του Μουσείου το οποίο όπως είπε, από την ίδρυσή του το 1949, αποτελεί όχι μόνο έναν θεματοφύλακα της ναυτικής μας κληρονομιάς, αλλά και έναν χώρο έμπνευσης, μάθησης και σύνδεσης με το ένδοξο ναυτικό παρελθόν της χώρας.

"Με τις συλλογές του προσφέρει μία μοναδική ευκαιρία σε κάθε επισκέπτη να περιηγηθεί στα μονοπάτια της ελληνικής ναυτοσύνης, η οποία αποτελεί άλλωστε αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητάς μας. Ως Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής χαιρόμαστε πάντα να υποστηρίζουμε δράσεις, όπως η συγκεκριμένη, που έχουν ως στόχο την ανάδειξη της ιστορικής μας κληρονομιάς", τόνισε ο υφυπουργός.

Τέλος, φέρνοντας ως παράδειγμα την Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού της Σύρου και απευθυνόμενος προς την διοικήτρια της, Κωνσταντίνα Κορακά και υπογραμμίζοντας ότι "η ιστορική της διαδρομή συνδέεται με την πολυετή ναυτική παράδοση του νησιού και την ανάγκη για εκπαίδευση στελεχών του εμπορικού μας ναυτικού. Η ίδρυσή της αποτελεί καρπό πολυετών προσπαθειών και είμαστε υπερήφανοι πράγματι για την απρόσκοπτη λειτουργία της από το 1961, έχοντας πλέον εκπαιδεύσει γενιές ναυτικών που εκπροσωπούν επάξια τη χώρα μας, σε όλη την υφήλιο", προανήγγειλε την ανάληψη δράσεων εκ μέρους του Υπουργείου, ως προς την αναδιοργάνωση και ψηφιακή αναβάθμιση της ναυτικής εκπαίδευσης.

"Πολύ σύντομα, μετά την καλοκαιρινή περίοδο θα καταθέσουμε ένα νομοσχέδιο για τη ναυτική εκπαίδευση, καθώς δίνουμε τη βαρύτητα που αρμόζει στο "όχημα" που λέγεται ελληνική ναυτιλία", είπε χαρακτηριστικά ο κ. Γκίκας.

"Τα ελληνικά νησιά, σαν "βότσαλα σκορπισμένα" στις θαλάσσιες λεωφόρους "

Από την πλευρά της, η πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου, Αναστασία Αναγνωστοπούλου – Παλούμπη και μιλώντας για τα τεκμήρια που φιλοξενούνται στην έκθεση, σημείωσε μεταξύ άλλων ότι "από την αυγή της ναυσιπλοΐας και για πολλούς αιώνες, οι σημαντικότεροι και πιο πολυσύχναστοι θαλάσσιοι δρόμοι βρίσκονταν στη Μεσόγειο και περνούσαν από τα ελληνικά νησιά, που συνέδεαν τη Δύση με την Ανατολή. Από την αρχαιότητα έως την εμφάνιση των ποντοπόρων ατμόπλοιων, τα καράβια χρειάζονταν να σταματούν συχνά για ανεφοδιασμό ή για να προστατευτούν από την κακοκαιρία. Έτσι, ήταν απαραίτητοι οι ναυτικοί χάρτες και τα περιγραφικά κείμενα που έδιναν πληροφορίες για τα λιμάνια, τους προστατευμένους όρμους, τα επικίνδυνα περάσματα και τους ανέμους που θα συναντούσαν στη διαδρομή τους. Τα ελληνικά νησιά, σαν "βότσαλα σκορπισμένα" στις θαλάσσιες λεωφόρους της Μεσογείου, υπήρξαν σταθερά σημεία αναφοράς για ναυτικούς και χαρτογράφους της Δύσης. Τα πλοία των ευρωπαϊκών δυνάμεων διέσχιζαν καθημερινά τα νερά των Επτανήσων, της Κρήτης, της Εύβοιας, των Κυκλάδων, της Λέσβου, της Χίου, των Δωδεκανήσων και άλλων νησιών του Αιγαίου, μεταφέροντας πολεμιστές, εμπορεύματα, αποίκους, προσκυνητές, ερευνητές, περιηγητές και λόγιους. Τα νησιά αυτά λειτουργούσαν ως κομβικά σημεία στάσης και ανεφοδιασμού, τόσο σε καιρούς ειρήνης όσο και σε περιόδους πολέμου", υπογραμμίζοντας παράλληλα πως "με την έκθεση "Περίπλους Νήσων" σας προσκαλούμε σε ένα νοερό ταξίδι στον χρόνο και στον χώρο, για να ανακαλύψετε την επιστημονική, ιστορική και καλλιτεχνική αξία των ναυτικών χαρτών που αποτυπώνουν την ιστορία του ελληνικού νησιωτικού κόσμου".

"Μία σημαντική έκθεση σε ένα εμβληματικό κτήριο του 19ου αιώνα"

Χαιρετισμό απεύθυνε και ο δήμαρχος Σύρου - Ερμούπολης, Αλέξης Αθανασίου, ο οποίος εξήρε τη σημαντικότητα της συγκεκριμένης έκθεσης, η οποία μάλιστα, όπως σημείωσε, φιλοξενείται σε ένα εμβληματικό κτήριο της Ερμούπολης, του 19ου αιώνα.

"Η έκθεση "Περίπλους Νήσων", φιλοξενείται σε ένα εμβληματικό κτήριο του 19ου της τότε ναυκρατούσας Ερμούπολης. Η συγκεκριμένη έχει ένα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Άλλωστε το Ιστορικό Αρχείο, αλλά και της Καθολικής Επισκοπής της Άνω Σύρου, έχουν δείγματα τέτοιων χαρτών της τότε εποχής, του 14ου και 15ου αιώνα, όπου μέσα από αυτούς βλέπουμε, αυτό που είπε και η πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου, την ανάγκη δηλαδή του ανθρώπου για την καταγραφή και τη ιστορική αποτύπωση", υπογράμμισε ο κ. Αθανασίου.