Οι τουριστικές Κυκλάδες σε αναζήτηση προσωπικού

Το πρόβλημα της εύρεσης προσωπικού για την απρόσκοπτη λειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων και συγκεκριμένα των ξενοδοχείων και της εστίασης έρχεται επιτακτικά στο προσκήνιο και στο νομό Κυκλάδων, δεδομένης της έναρξης της τουριστικής σεζόν στα νησιά που “μαγνητίζουν” την υψηλή επισκεψιμότητα.

Πανδημία, δύσκολες και απαιτητικές συνθήκες εργασίας, ακριβή διαμονή, αλλά και έλλειψη εκπαίδευσης και επιμόρφωσης διαμορφώνουν ένα “τοπίο” δύσκολο σε επίπεδο διαχείρισης, πολύ περισσότερο δε, όταν ο λόγος γίνεται για τις επιχειρήσεις του τουρισμού στις Κυκλάδες, από τις οποίες τα έσοδα της χώρας ενισχύονται σημαντικά.

Μετρώντας πλέον αντίστροφα για την έναρξη του καλοκαιριού και με φόντο τις υψηλές πληρότητες και τις συνεχώς αυξανόμενες κρατήσεις στις επιχειρήσεις του νησιωτικού νομού που διαθέτει κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς, μίλησαν στην “Κοινή Γνώμη” ο πρόεδρος των ξενοδόχων Σαντορίνης, Αντώνης Ηλιόπουλος καθώς και ο πρόεδρος της ΠΟΕΣΕ στις Κυκλάδες, Γιάννης Παπαδόπουλος.

Ξενοδοχειακός κλάδος, Αντώνης Ηλιόπουλος

• Ποια είναι η κατάσταση αυτή την περίοδο στον ξενοδοχειακό κλάδο σχετικά με το πρόβλημα της εύρεσης προσωπικού. Γίνεται αρκετός λόγος πανελλαδικά για το θέμα και κυρίως το πρόβλημα συναντάται στα τουριστικά νησιά. Ποια είναι η κατάσταση σήμερα; Η σεζόν έχει ξεκινήσει...

“Υπάρχουν πολλά προβλήματα με την εύρεση προσωπικού. Πιστεύω ότι το 30% των εποχικών υπαλλήλων, δεν είναι διαθέσιμοι. Δηλαδή το 30% των θέσεων στα ξενοδοχεία, παραμένει προς επάνδρωση. Το πρόβλημα είναι ότι έχει μειωθεί πολύ ο αριθμός των απασχολούμενων στον τουριστικό κλάδο για διάφορους λόγους. Και η πανδημία έπαιξε ρόλο διότι πάρα πολλοί άλλαξαν επάγγελμα, την εποχή του lockdown και της μη λειτουργίας των ξενοδοχείων (2020, 2021) και η αβεβαιότητα που επικράτησε, έχει απομακρύνει – δυστυχώς – πάρα πολλά στελέχη από αυτόν τον τομέα. Επίσης, έχει επηρεάσει και το κομμάτι του επιδόματος που έδινε το κράτος, δηλαδή τα 534 ευρώ, γιατί έδωσε τη δυνατότητα σε κάποιους να θεωρήσουν ότι μπορούν να περιμένουν χωρίς να εργαστούν. Τώρα δεν ισχύει αυτό, αλλά η ζημιά έχει ήδη γίνει. Ακόμη, έφυγαν πάρα πολλά άτομα από τον κλάδο και πήγαν σε άλλους κλάδους ή και στο εξωτερικό που υπήρχε μία ζήτηση, εκεί όπου τα πράγματα δεν ήταν τόσο άσχημα.

Πέραν, αυτών των θεμάτων, στο κομμάτι του επισιτισμού και των μαγείρων, όσοι συμμετείχαν σε όλες τις εκπομπές – reality, ζητούν πάρα πολλά χρήματα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανταποκριθούν τα ξενοδοχεία σε πάρα πολύ υψηλές αμοιβές που ζητούν. Τα ξενοδοχεία δεν έχουν ακριβά εστιατόρια. Υπάρχει ακόμη μεγάλη ζήτηση καθώς φέτος λειτουργούν όλα τα ξενοδοχεία στη χώρα και έχουν γίνει και νέες μονάδες και βέβαια υπάρχουν θέσεις για κάλυψη. Επίσης, η Αθήνα έχει μεγάλη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια και άρα, ένα μεγάλο μέρος του προσωπικού δεν μετακινείται και μένει να δουλεύει εκεί που έχει και διαμονή.”.

• Υπάρχει πρόβλημα και με το κομμάτι της εκπαίδευσης προσωπικού;

“Ένας ακόμη λόγος είναι ότι δεν έχουμε τις απαραίτητες σχολές ώστε να προσελκύσουμε τα άτομα. Θα έπρεπε να έχουμε σχολές πανεπιστημιακού επιπέδου, σχολές που θα δίνουν τη δυνατότητα στα στελέχη αυτά που θα βγαίνουν να κάνουν καριέρα. Πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή, τα περισσότερα παιδιά και οι άνθρωποι που δουλεύουν στον τουρισμό, βλέπουν την κατάσταση τελείως περιστασιακά, μέχρι να βρουν κάτι που να τους ενδιαφέρει περισσότερο. Δηλαδή το κάνουν εξ ανάγκης. Σε αυτό έπαιξε ρόλο και η μείωση της ανεργίας. Δηλαδή, όταν η ανεργία ήταν στο 18-20% υπήρχαν άτομα που πήγαιναν στον τουρισμό ενώ είχαν σπουδάσει άλλο επάγγελμα. Δεν υπήρχαν διαθέσιμες θέσεις στον δικό τους τομέα και πήγαιναν για σεζόν σε κάποιες ξενοδοχειακές μονάδες για να πάρουν τα χρήματα. Τώρα που η ανεργία πήγε στο 11-12%, αυτοί πηγαίνουν στους κλάδους και στους τομείς που είχαν σπουδάσει ή που τους ενδιαφέρουν για να απασχοληθούν.”.

• Το πρόβλημα σήμερα είναι μεγάλο; Έχετε προτάσεις για τη διαχείριση της κατάστασης;

“Όλα αυτά μαζί συνθέτουν ένα πρόβλημα το οποίο δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτή τη στιγμή και αυτό που εμείς έχουμε προτείνει είναι να μπορέσουμε να απορροφήσουμε από τους μετανάστες και πρόσφυγες ένα ποσοστό. Μιλάμε για εκείνους που έχουν γνώση, εμπειρία και δυνατότητα να απασχοληθούν, ώστε να τους εντάξουμε. Επίσης, ζητάμε να επιτραπεί να ταξιδεύει και να έρχεται προς την Ελλάδα, εργατικό δυναμικό από Πακιστάν, Ινδία, Μπανγκλαντές ή από άλλες χώρες, για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα 3-4 μηνών, με πράσινη κάρτα, για να μπορέσουμε να επανδρώσουμε τις χαμηλές θέσεις (blue-collar).”.

• Γίνεται αρκετός λόγος και για το εξαιρετικά υψηλό κόστος διαμονής σε τουριστικά νησιά. Πώς θα μείνει ένας εργαζόμενος για σεζόν;

“Το κόστος διαμονής έχει εκτοξευθεί σε όλα τα νησιά και γι αυτό ευθύνεται το Airbnb. Παλαιότερα υπήρχαν διαμερίσματα, σπίτια και μπορούσε ένας εργαζόμενος να νοικιάσει σε νησί που θα δούλευε. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν διαθέσιμα σπίτια για να νοικιάσει κάποιος, διότι όλοι οι ιδιοκτήτες τα δίνουν στην Airbnb και τα εκμεταλλεύονται περιστασιακά για δυο – τρεις μήνες και σε αυτό το διάστημα, παίρνουν περισσότερα, χρήματα, από ότι θα έπαιρναν αν τα νοίκιαζαν 12 μήνες.

Και η ΠΟΞ και ο ΣΕΤΕ έχουν παρέμβει και ζητούν μία ρύθμιση σε αυτό το πλαίσιο, προκειμένου να νοικιάζονται τα σπίτια, αλλά να μη γίνεται αυτό υπό επιχειρηματική μορφή. Πλέον αυτό που κάνουν είναι μία επαγγελματική δραστηριότητα.

Επίσης, οι κανόνες που δεν τηρούνται από αυτά τα “καταλύματα” και ειδικά με τον κορωνοϊό ήταν τελείως εκτός νομοθεσίας και τελείως εκτός προδιαγραφών για να μπορέσει να υπάρχει η ασφάλεια και η υγιεινή στον συγκεκριμένο πελάτη. Το τρίτο θέμα είναι πως μέσα από το Airbnb υπάρχει τεράστια φοροδιαφυγή. Κανένας ιδιοκτήτης δεν δηλώνει τα έσοδά του. Και έχει και μία καμαριέρα με μαύρα λεφτά. Αυτά τα θέματα πρέπει να ρυθμιστούν άμεσα. Ο κλάδος μας ζητά όχι το κλείσιμό τους, αλλά να υπάρχει ένα πλαίσιο. Το πρόβλημα λοιπόν δημιουργείται και στους εργαζόμενους, με αυξημένο κόστος και στα ξενοδοχεία, γιατί δεν υπάρχει κόσμος να δουλέψει αν πρέπει να δίνει ένα τόσο υψηλό ενοίκιο. Ακόμη και τα ξενοδοχεία που θέλουν να καλύψουν τη διαμονή στους εργαζομένους τους, δημιουργείται πρόβλημα. Και στην περίπτωση της Σαντορίνης ισχύει αυτό, καθώς έχουμε εισαγόμενο προσωπικό.”.

• Ένας λόγος που αναδεικνύουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι ως αιτία για μη απασχόληση στον τουριστικό – ξενοδοχειακό κλάδο είναι τα εξοντωτικά ωράρια (12ωρα) χωρίς ρεπό και με χαμηλό μισθό. Τι απαντάτε γι αυτά;

“Πράγματι υπάρχουν – δυστυχώς – επιχειρήσεις που δεν σέβονται τα δικαιώματα των εργαζομένων. Δηλαδή το να δουλεύει κάποιος έξι μήνες χωρίς κανένα ρεπό είναι απάνθρωπο. Δεν μπορεί να συμβαίνει αυτό. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν κι εργαζόμενοι που το ζητούν για να πάρουν παραπάνω χρήματα. Δηλαδή μία καμαριέρα μπορεί να προτιμήσει, αντί να πάρει 900 ευρώ με ρεπό, να πάρει 1.200 ευρώ και να μην πάρει ρεπό. Κι αυτό επειδή θέλει να έχει παραπάνω χρήματα, παραπάνω απολαβές. Όμως, σίγουρα 12ωρα απαγορεύονται. Σίγουρα χωρίς ρεπό, η απασχόληση απαγορεύεται. Η εργατική νομοθεσία προβλέπει τα πάντα. Από εκεί και πέρα υπάρχει η Επιθεώρηση Εργασίας και μπορούν να απευθυνθούν οι εργαζόμενοι αν καταπατούνται τα δικαιώματά τους και προσωπικά είμαι υπέρ αυτού. Πρέπει να γίνει κατανοητό πως αν ένας εργαζόμενος δεν πάρει ρεπό και δουλέψει εξαντλητικά, δεν μπορεί να αποδώσει. Και θα βγει προς τον πελάτη άσχημη εικόνα.

Επίσης, στο κομμάτι της εκπαίδευσης θέλω να προσθέσω πως το κράτος θα έπρεπε να επιδοτεί την εκπαίδευση γιατί αυτό συνδέεται με το κομμάτι της εικόνας της χώρας προς τους επισκέπτες στο πεδίο του τουρισμού. Πρέπει να δημιουργήσουμε μία υποδομή εκπαίδευσης για να δημιουργήσουμε υψηλά επίπεδα παροχής υπηρεσιών. Δεν μπορεί μία σουίτα στην Καλντέρα της Σαντορίνης να κοστίζει 1.000 ευρώ και να μην έχει την απαιτούμενη ποιότητα στις υπηρεσίες.”.

• Τα μηνύματα για την καλοκαιρινή σεζόν είναι θετικά. Ποια είναι η δική σας εικόνα;

“Η σεζόν έχει πολύ καλά μηνύματα. Οι κρατήσεις παρουσιάζουν μία αυξητική τάση, παρότι ο πόλεμος στην Ουκρανία αρχικά επηρέασε και υπήρχε ανάσχεση κρατήσεων. Μετά από ένα χρονικό διάστημα, που τα πράγματα φάνηκε ότι δεν επηρεάζουν την Ελλάδα, πάμε καλύτερα. Τα μηνύματα είναι πολύ θετικά κι έχουμε αρκετά υψηλές πληρότητες ήδη για τους καλοκαιρινούς μήνες Ιούλιο – Αύγουστο και θεωρούμε ότι αυτή η σεζόν, αν τα πράγματα κυλήσουν όπως προβλέπεται ίσως να περάσει σε έσοδα τα νούμερα του 2019. Ωστόσο, το θέμα είναι τι μένει στο τέλος, γιατί με τη μεγάλη αύξηση, τον τριπλασιασμό και τετραπλασιασμό του κόστους των ξενοδοχείων – που είναι πολύ ενεργοβόρα – δεν ξέρουμε τι θα μείνει.”.

Υπεύθυνος ΠΟΕΣΕ στις Κυκλάδες, Γιάννης Παπαδόπουλος

• Το πρόβλημα της εύρεσης προσωπικού απασχολεί και τον κλάδο της εστίασης; Η σεζόν έχει ανοίξει επισήμως τουλάχιστον στα τουριστικά νησιά. Ποια είναι η εικόνα που έχετε για τη λειτουργία των επιχειρήσεων του κλάδου στις Κυκλάδες;

“Το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο στην εστίαση. Διότι η εστίαση είναι ένας χώρος υψηλής έντασης και πρέπει να έχει το απαραίτητο προσωπικό σε δεδομένες ώρες τις ημέρας ώστε να μπορέσει να ανταπεξέλθει. Υπάρχει μεγάλο πρόβλημα σε όλη την Ελλάδα στον χώρο της εστίασης για την επάνδρωση των επιχειρήσεων και υπάρχει πρόβλημα και στις Κυκλάδες. Για το νομό μας το πρόβλημα είναι στο θέμα της διαμονής.”.

• Ουσιαστικά μιλάτε για πανάκριβα ενοίκια σε τουριστικά νησιά, στα οποία δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν οι εποχικά εργαζόμενοι;

“Για να έρθει προσωπικό από άλλες περιοχές, θα πρέπει να πληρώσει ακριβά τη διαμονή. Αυτό οφείλεται στην ανάπτυξη του Airbnb. Είναι ένα τεράστιο πρόβλημα. Επίσης, λόγω της αδυναμίας εύρεσης προσωπικού δυστυχώς, παρατηρείται το φαινόμενο από κάποιους συναδέλφους να δίνουν διάφορα χρήματα ή με οποιονδήποτε τρόπο να προσπαθήσουν να προσελκύσουν προσωπικό από άτομα που έχουν προσληφθεί σε άλλες επιχειρήσεις. Έχουμε λοιπόν και το θέμα της μετακίνησης προσωπικού από επιχείρηση σε επιχείρηση που δημιουργεί ένα ξαφνικό πρόβλημα στις επιχειρήσεις του κλάδου. Όλα αυτά τα προβλήματα είναι μεγάλος βραχνάς της εστίασης αυτή τη στιγμή.”.

• Πόσο σημαντικό είναι και το κομμάτι της εκπαίδευσης του προσωπικού για μία συνολικά καλή εικόνα της χώρας και κατ΄ επέκταση του νησιωτικού νομού;

  “Η εκπαίδευση και η επιμόρφωση είναι ο βασικός μοχλός ανάπτυξης. Η ρίζα του κακού γενικότερα, όχι μόνον στο κομμάτι του προσωπικού, αλλά και στους εργοδότες είναι ότι υπάρχει έλλειψη συνείδησης, έλλειψη ετοιμότητας, συναδελφικότητας... Γίνονται προσπάθειες για εκπαίδευση και επιμόρφωση. Κάνει προσπάθειες και η Περιφέρεια και το Επιμελητήριο Κυκλάδων και οι φορείς κάνουν τεράστιες προσπάθειες, αλλά είναι τόσο μεγάλη η ανάγκη που έχει προκύψει που είναι πολύ δύσκολο να καλυφθεί μέσα σε ένα και δύο χρόνια. Και οι άνθρωποι που βγαίνουν από τις σχολές έχουν βρει δουλειά πριν καν ολοκληρώσουν. Και δεν επαρκούν.”.

• Το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού σήμερα για την “επάνδρωση” των επιχειρήσεων εστίασης, το συναντούσατε και προ πανδημίας ή πλέον έγινε εντονότερο;

“Από τη στιγμή που ήρθε η πανδημία, πολλοί εργαζόμενοι στην εστίαση άλλαξαν επαγγέλματα. Πήγαν σε άλλες δουλειές γιατί δεν ήταν δυνατόν να περιμένουν να πάρουν λεφτά από το καλοκαίρι του 2019, το καλοκαίρι του 2022. Ήταν πάρα πολύ δύσκολο αυτό. Προσπάθησαν όλοι να πάνε σε άλλες δουλειές προκειμένου να μπορέσουν να ζήσουν. Εκείνο που νομίζω πως πρέπει να γίνει άμεσα είναι να βρεθεί το πλαίσιο ούτως ώστε να δοθεί η δυνατότητα εργασίας σε αλλοδαπούς (Πακιστάν κ.α.) και μετανάστες αλλά και σε πρόσφυγες από την Ουκρανία. Αυτά όμως πρέπει να γίνουν άμεσα επειδή η ανάγκη είναι μεγάλη.”.

• Πλευρές των εργαζομένων κάνουν λόγο για εξαντλητικά ωράρια με χαμηλές αμοιβές. Τι απαντάτε;

“Στην εστίαση – και δεν μιλάω για τις αλυσίδες – τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι αμοιβές είναι υψηλές. Τώρα το ότι υπάρχει μεγάλη ένταση και ότι υπάρχουν αρκετές υπερωρίες και χωρίς ρεπό, αυτό ισχύει. Αλλά αυτό δεν είναι πρόθεση του εργοδότη. Οι εργοδότες θα ήθελαν να έχουν τη δυνατότητα να δίνουν ρεπό γιατί γνωρίζουν την αξία του ρεπό πολύ καλά, ώστε οι εργαζόμενοι να μπορούν να αποδίδουν καλύτερα. Όμως εδώ δεν μπορούμε να στελεχώσουμε τις βασικές θέσεις. Βέβαια, λέω ότι στην εστίαση όσο δουλεύει ο εργαζόμενος, πληρώνεται.”.

• Εκτιμάτε ότι η σεζόν θα κυλήσει θετικά κι αισιόδοξα;

“Λένε όλοι ότι θα πάμε καλά. Και αυτό επιθυμούμε στον κλάδο. Όμως για να πάμε καλά θα πρέπει να είμαστε σε θέση να ανταπεξέλθουμε σε όλες τις υπηρεσίες. Αυτή η χρονιά να μπορέσει να αποτελέσει έναν “μαγνήτη” για τις επόμενες. Είναι σημαντικό ο κόσμος που έρχεται εδώ να μπορέσει να εξυπηρετηθεί. Πρέπει να λειτουργήσουμε με τρόπο τέτοιον που θα αποτελέσει διαφήμιση και όχι δυσφήμιση.”.