«Απάτητα βουνά», αλλά «σπαρμένες» θάλασσες(?)

Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν ο Υπουργός και ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ.κ. Κ. Σκρέκας και Γ. Αμυράς, για την παρουσίαση της πρωτοβουλίας «Απάτητα Βουνά», σχετικά με την προστασία των παρθένων ορεινών περιοχών της χώρας.

Στον αντίποδα ωστόσο, με ταχύτατους ρυθμούς προωθείται η διαμόρφωση θεσμικού πλαισίου, για την εγκατάσταση υπεράκτιων (off shore) αιολικών πάρκων, που κρίνεται πως θα καλύψει ένα μεγάλο μέρος του στόχου της χώρας για παραγωγή ενέργειας μέσω ΑΠΕ, ενώ η λύση αυτή έχει γίνει αποδεκτή – με επιφύλαξη της αναδιαμόρφωσης του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις ΑΠΕ – από την Περιφέρεια και την Περιφερειακή Ένωση Δήμων Νοτίου Αιγαίου.

Παρουσίαση της πρωτοβουλίας «Απάτητα Βουνά»

Σύμφωνα με την ενημέρωση που παρείχαν σε σχετική συνέντευξη Τύπου, ο Υπουργός και Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, «η Ελλάδα γίνεται η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που δημιουργεί ειδικό καθεστώς προστασίας για σημαντικούς ορεινούς όγκους. Η πρώτη χώρα που απαγορεύει την κατασκευή οποιαδήποτε τεχνικής επιφάνειας σε βουνά της χώρας και τα θέτει σε καθεστώς υψηλής προστασίας».

Στόχος της κυβέρνησης, όπως δηλώθηκε, είναι το φυσικό περιβάλλον της χώρας και τα ελληνικά βουνά, να παραδοθούν αναλλοίωτα στις επόμενες γενιές και να αποδειχθούν σημαντικά καταφύγια βιοποικιλότητας.

Στην κατεύθυνση αυτή θεσμοθετούνται οι Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ), οι οποίες αφορούν σε τμήματα γης, που έχουν έκταση άνω του ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου και να απέχουν πάνω από ένα χιλιόμετρο από τον πλησιέστερο δρόμο. Στις περιοχές αυτές απαγορεύεται η διάνοιξη δρόμων και η δημιουργία τεχνητών επιφανειών.

Συνεπώς, «παγώνει» και η όποια υπό έγκριση επένδυση για ΑΠΕ στα βουνά αυτά. Όπως τόνισε ο υφυπουργός, «δεν θα μπορούν να γίνουν αιολικά πάρκα σε αυτά τα βουνά, σε αυτές τις εκτάσεις. Καμία τεχνητή επιφάνεια, καμία διάνοιξη δρόμου».

Υπό προστασία και απόλυτη προστασία το 30% των θαλάσσιων ζωνών

Σε δημοσιογραφική ερώτηση, σχετικά με το αν θα πρέπει να αναμένεται αντίστοιχη πρωτοβουλία για απάτητα νησιά και θάλασσες, ο κ. Αμυράς απάντησε, πως «εργαζόμαστε σκληρά πάνω σε αυτό με τα συναρμόδια υπουργεία, καθώς θα τεθούν υπό προστασία περίπου το 30% των θαλασσίων ζωνών της χώρας. Το 1/3 εξ αυτών, το 10% δηλαδή συνολικά ή το 1/3 από το 30% θα μπει σε καθεστώς απόλυτης προστασίας. Δεν θα επιτρέπεται δηλαδή καμία δραστηριότητα. Ένα είναι αυτό, για το οποίο και δουλεύουμε εδώ και αρκετό καιρό. Και βεβαίως μία άλλη πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, έτσι όπως ο Υπουργός βεβαίως δίνει τις κατευθύνσεις, είναι η κήρυξη ή αν θέλετε η τοποθέτηση σε ιδιαίτερα αυστηρό καθεστώς προστασίας ορισμένων παραλιών της χώρας». Αναλύοντας, εξήγησε ότι πρόκειται για «παραλίες που θα μπουν σε τέτοιο πλαίσιο προστασίας, ώστε ούτε δρόμοι να μπουν στις παραλίες αυτές, ούτε εγκαταστάσεις, ούτε beach bars, ούτε οργανωμένες καταστάσεις».

Όπως διευκρίνισε η συγκεκριμένη πρωτοβουλία «τρέχει» ήδη και το ΥΠΕΝ βρίσκεται σε επικοινωνία με την επιστημονική κοινότητα και τις υπηρεσίες, προκειμένου να παρουσιαστεί και αυτή, αλλά σε δεύτερο χρόνο.

«Σπαρμένες» – με ανεμογεννήτριες – θάλασσες(;)

Υψηλά στη λίστα προτεραιοτήτων του ΥΠΕΝ βρίσκεται η προώθηση των υπεράκτιων (offshore) αιολικών πάρκων.

Μάλιστα μόλις πρόσφατα, σε τοποθέτησή του στη Βουλή, με αφορμή τη συζήτηση επί του κρατικού προϋπολογισμού, ο Υπουργός, κ. Σκρέκας, σημείωσε, πως «η πράσινη μετάβαση και η στρατηγική της χώρας το 2030, το 70% της ηλεκτροπαραγωγής πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δηλαδή από ήλιο και από αέρα. Τι σημαίνει; Σημαίνει ότι θα απεξαρτηθούμε κατά 70% από τα εισαγόμενα καύσιμα, γιατί το 70% θα προέρχεται από τον ήλιο που διαθέτουμε. Δόξα τω Θεώ, άπλετο άνεμο επίσης διαθέτει η χώρα μας, κυρίως βέβαια σε υπεράκτιες περιοχές, για αυτό και προωθούμε και τα υπεράκτια αιολικά».

Όπως είχε ενημερώσει εντός του 2021 η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών κ. Αλεξάνδρα Σδούκου, σε ειδική εκδήλωση για τα υπεράκτια αιολικά, «η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της ΕΕ εκπονεί μελέτη για τις προοπτικές των υπεράκτιων ΑΠΕ και του υπεράκτιου δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας στη Μεσόγειο, η οποία προβλέπει για την Ελλάδα δυναμικότητα πλωτών αιολικών πάρκων 840 TWh/χρόνο, που μεταφράζεται σε ισχύ 2 GW στο σύστημα» και αυτό έως το 2030.

Μάλιστα το Υπουργείο «θέλει» να φέρει το σχετικό ρυθμιστικό πλαίσιο νωρίς μέσα στο 2022, καθώς λαμβάνεται υπόψιν, ότι έως ότου οι όποιες δομές εγκριθούν να αρχίσουν να παράγουν ρεύμα, θα έχουν παρέλθει τουλάχιστον έξι ή ίσως επτά χρόνια.

Ένας ακόμη λόγος που η κυβέρνηση αναμένεται να επιταχύνει τις διαδικασίες διαμόρφωσης σχετικού θεσμικού πλαισίου, είναι και το επενδυτικό ενδιαφέρον, το οποίο φαίνεται να γιγαντώνεται, τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όσο και συγκεκριμένα για τη χώρα μας. Μόλις τον Δεκέμβριο του 2021, λιγότερο δηλαδή από ένα μήνα πριν, αντιπροσωπεία της ιδιαίτερα «δυνατής» στον κλάδο νορβηγικής κοινοπραξίας «Norwegian Offshore Wind» συναντήθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου με τον σύμβουλο του πρωθυπουργού, κ. Α. Πατέλη, αλλά και υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΕΝ και εκπροσώπους ελληνικών ομίλων που δραστηριοποιούνται στις ΑΠΕ, με τους Νορβηγούς να εκδηλώνουν έντονο ενδιαφέρον για τα υπεράκτια αιολικά πάρκα στη χώρα μας. Επίσης, η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και ενός ακόμη νορβηγικού κολοσσού, της Equinor (πρώην Stat Oil), που έχει πρωτοστατήσει στην αγορά των υπεράκτιων αιολικών σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Κύριος λόγος που οι διεθνείς όμιλοι ενδιαφέρονται για τη χώρα μας, φυσικά είναι το ιδιαίτερα πλούσιο αιολικό δυναμικό της, αλλά και τα εκατοντάδες νησιά της.

Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες σχετικά με τη διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για τα off shore αιολικά, που δεν θα αργήσει να τεθεί σε διαβούλευση, στόχος είναι ο πρώτος διαγωνισμός για υπεράκτιο αιολικό να ολοκληρωθεί εντός του 2026.

Φυσικά το εντονότερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι θαλάσσιες περιοχές του Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένων των Κυκλάδων. Μάλιστα σύμφωνα με τη ΣΜΠΕ η οποία βαίνει προς ολοκλήρωση, εκτιμήσεις θέλουν το Αιγαίο να «χωρά» θαλάσσια αιολικά έως 50GW, συνολικά.

Όπως φαίνεται από τις μέχρι στιγμής πληροφορίες, το σχέδιο νόμου θα περιλαμβάνει ως βασικούς άξονές του, τη χωροταξική ρύθμιση και τη διαδικασία επιλογής θαλάσσιων οικοπέδων, την επιλογή του μοντέλου ανάπτυξης, τον ορισμό ενός κεντρικού φορέα διαχείρισης, τη διαδικασία σύνδεσης και τον καθορισμό της ενίσχυσης.

Ο αρμόδιος Υπουργός, έχει αναφέρει στο παρελθόν, ότι η νομοθετική πρωτοβουλία θα δίνει την ευθύνη στο κράτος να ορίζει την επιλογή των περιοχών ανάπτυξης, οι οποίες θα παραχωρούνται σε επενδυτές με ανταγωνιστικές διαδικασίες, ενώ θα διατηρεί και τον έλεγχο της ισχύος που θα δημοπρατείται.

Πιο συγκεκριμένα, για τη χωροθέτηση των υπεράκτιων αιολικών η πολιτεία θα καθορίζει θαλάσσια «οικόπεδα», εντός των οποίων θα δίνεται η δυνατότητα εγκατάστασης θαλάσσιων ΑΣΠΗΕ, με βασικό κριτήριο, η ανάπτυξη των αιολικών να μην έρχεται σε σύγκρουση με υφιστάμενες οικονομικές δραστηριότητες, όπως η αλιεία, η ναυσιπλοΐα, ο τουρισμός κ.α. Θα ακολουθεί η εκδήλωση ενδιαφέροντος από επενδυτές, η εξέταση του αιολικού δυναμικού, η προκήρυξη διαγωνισμού και η επιλογή των αναδόχων, με βάση την μικρότερη τιμή πώλησης του ηλεκτρικού ρεύματος.

Επιπλέον, απαιτείται και η δημιουργία κεντρικών κόμβων διασύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ, στην ευρύτερη θαλάσσια ζώνη που θα καθοριστεί για εγκατάσταση υπεράκτιων αιολικών, προκειμένου να γίνεται η διασύνδεσή τους με το δίκτυο.

Υπενθυμίζεται, πως η επιλογή των υπεράκτιων αιολικών έχει βρει σύμφωνη την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και την ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου, που στην κοινή συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου και της ΠΕΔ του Νοεμβρίου (2021), είχε διαμορφωθεί ψήφισμα, στο οποίο οι φορείς του Ν. Αιγαίου ζητούν, μεταξύ άλλων, την αναστολή εκτέλεσης των αδειών που έχουν ήδη εκδοθεί για χερσαίους ΑΣΠΗΕ και τη δυνατότητα μετατροπής τους σε off shore, με σχετική πρόβλεψη στο νέο χωροταξικό σχεδιασμό που εκπονείται από το ΥΠΕΝ, με τους δύο αυτούς φορείς να τίθενται υπέρ των υπεράκτιων αιολικών.