Πρόληψη και διαχείριση της καθημερινότητας

Το μείζονος σημασίας ζήτημα της ορθής διαχείρισης των στερεών αποβλήτων με φόντο και τη νέα προγραμματική περίοδο 2014 – 2020 αποτέλεσε την κεντρική θεματική των συμμετεχόντων στην 8η Πανελλήνια Σύνοδο των ΦΟΔΣΑ που πραγματοποιήθηκε το διήμερο 4 και 5 Ιουλίου στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων στο συγκρότημα των Λυκείων του Μάννα.

Πρόκειται για την ετήσια συνάντηση των Φορέων της χώρας η οποία διοργανώθηκε με επιτυχία στη Σύρο από το Δίκτυο Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων και τον ΦΟΔΣΑ του νησιού και στην οποία παρευρέθησαν αιρετοί εκπρόσωποι των Τοπικών και Περιφερειακών Αυτοδιοικήσεων, καθώς και μέλη των Φορέων προκειμένου να συζητήσουν και να ενημερωθούν για τα πλείστα ζητήματα που ταλανίζουν την Αυτοδιοίκηση σε επίπεδο διαχείρισης των απορριμμάτων.

Εκτός των προαναφερομένων, παρέστησαν ακόμη και ο γενικός γραμματέας συντονισμού και διαχείρισης αποβλήτων του υπουργείου Εσωτερικών, Δημήτρης Καλογερόπουλος, ο συνεργάτης του υπουργού ΠΕΚΑ, Βασίλης Λιόγκας που μίλησε και στην “Κοινή Γνώμη” αλλά και εκπρόσωποι της ΕΕΤΑΑ, του ΕΟΑΝ αλλά και ο διευθύνων σύμβουλος της WATT AE, Αθανάσιος Κατρής και ο πρόεδρος του Δικτύου Θεόδωρος Κάρδαρης.

Επελέγη επάξια για την πρωτιά των Συριανών

Οι συμμετέχοντες της Συνόδου είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν και να ανταλλάξουν απόψεις για την ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων ενόψει της νέας προγραμματικής περιόδου συζητώντας παράλληλα και για κάποια από τα σημαντικότερα εμπόδια όπως η ύπαρξη και η χωροθέτηση ΧΥΤΑ στα νησιά, η οικονομική πορεία των Φορέων, η στελέχωσή τους με προσωπικό και μάλιστα με υπαλλήλους που έχουν την κατάλληλη επιστημονική κατάρτιση αλλά και η αποτελεσματική διαχείριση σε συνάρτηση με τις δυσκολίες που θέτει ο νησιώτικος χώρος. Συνολικά η διημερίδα διήρκησε σχεδόν δέκα ώρες, με του συμμετέχοντες τη δεύτερη ημέρα να ξεναγούνται στην πόλη.

Ο πρόεδρος του Δικτύου, Θεόδωρος Κάρδαρης ανέφερε πως, “Κάθε χρόνο γίνεται η ετήσια Συνοδός μας, για την οποία επιλέγουμε επαρχιακές πόλεις” εξηγώντας πως “Η Σύρος διεκδίκησε και πέτυχε επάξια να πραγματοποιηθεί εδώ η συνάντηση”, καθώς ήταν αποτέλεσμα επιβράβευσης για την πρωτιά που έχει στην ανακύκλωση. “Είναι μία επιβράβευση και μία επιβεβαίωση για τους Συριανούς καθώς σε αντιστοιχία πληθυσμού και σε συλλεγόμενα υλικά και αν συνυπολογίσουμε και τις ιδιαιτερότητες που μπορεί να έχει ένα νησί αφού βρίσκεται απομακρυσμένο από κέντρα διαλογής και πηγές που πωλούνται τα υλικά αυτά, είναι εκπληκτικό το αποτέλεσμα που έχει παρουσιάσει”, σχολίασε χαρακτηριστικά.

Υπαρκτά προβλήματα στα Κυκλαδονήσια

Στο πλαίσιο της Συνόδου ακολούθησαν οι χαιρετισμοί από μέλη της Τοπικής και Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης του νησιού και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, καθώς και του προέδρου του ΦΟΔΣΑ Σύρου, Στέφανου Βακόνδιου ενώ υπήρξε γόνιμη συζήτηση κατά την οποία αναφέρθηκαν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι φορείς ώστε να διαμορφωθεί κάποια λύση σε επίπεδο διαχείρισης απορριμμάτων. “Κύριο και σημαντικότερο ζήτημα είναι να μην υπάρχουν ΧΑΔΑ στα νησιά “ τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Κάρδαρης ώστε “να μην έχουμε φαινόμενα όπως αυτά της Μυκόνου, που αποτελούν αρνητικό παράδειγμα” πρόσθεσε, επισημαίνοντας στη συνέχεια, ότι προβλήματα διαχείρισης “αντιμετωπίζουμε σχεδόν σε όλα τα νησιά των Κυκλάδων”.

Σκοπός, όπως έγινε κατανοητό είναι σε όσα νησιά υπάρχουν ΧΥΤΑ να μπορέσουν να διατηρηθούν αλλά και να παραταθεί ο χρόνος ζωής τους. Αυτό μάλιστα είναι εφικτό με συγκεκριμένους τρόπους, όπως η αξιοποίηση προγραμμάτων που βάση τους έχουν την πρόληψη. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η Σύρος, όπου λειτουργεί από το 2009 σύστημα ανακύκλωσης μέσω του ΕΠΠΕΡΑΑ και το οποίο βοηθά σημαντικά στην προστασία του ΧΥΤΑ. Ένας ακόμη τρόπος είναι η προώθηση της κομποστοποίησης των απορριμμάτων, που δύναται να προσθέσει χρόνο στην περαιτέρω ζωή των ΧΥΤΑ.

Πάντως, αξίζει να υπογραμμισθεί, πως μικρός αριθμός των νησιών του νομού έχει ενταχθεί σε δράσεις σαν εκείνες της Σύρου, ενώ σε πολλά εξ αυτών, θλιβερό γεγονός αποτελεί ότι δεν έχουν χωροθετηθεί μέχρι σήμερα οι ΧΥΤΑ. Ωστόσο, έγινε γνωστό πως, την παρούσα χρονική στιγμή δεκαπέντε νησιά της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου είναι ενταγμένα για δημιουργία ΧΥΤΑ ή ακόμη και για αναβάθμιση των υποδομών τους, κάτι που παρέχει μία αισιόδοξη – μελλοντικά βέβαια – προοπτική.

Μεγάλο στοίχημα για την Ελλάδα

Στην ετήσια Σύνοδο των ΦΟΔΣΑ εκπροσώπησε τον υπουργό ΠΕΚΑ, Γιάννη Μανιάτη, ο συνεργάτης του Βασίλειος Λιόγκας, ο οποίος ανέπτυξε τους άξονες για τις επόμενες κινήσεις στη διαχείριση των αποβλήτων στο νέο πλαίσιο του σχεδιασμού του αρμόδιου υπουργείου.

Για “θεαματική αλλαγή στη χώρα μας” σε επίπεδο διαχείρισης των παραγόμενων απορριμμάτων έκανε λόγο ο ίδιος, εξηγώντας πως αυτή έγκειται στον τρόπο και στη στρατηγική διαχείρισης των αποβλήτων. Μετά τις αλλαγές της σχετικής νομοθεσίας το 2008 και το 2012, ο κ. Λιόγκας αναφέρθηκε στην ανάγκη “εκσυγχρονισμού της διαχείρισης των αποβλήτων” που η κεντρική ιδέα της θα είναι ότι τα απόβλητα μπορούν να γίνουν πόρος και ως εκ τούτου εν δυνάμει πηγή οφέλους για τις κοινωνικές ανάγκες με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και της δημόσιας υγείας.

Ο κ. Λιόγκας, κατέστησε δε σαφές, ότι πρέπει να υπάρξει συνολικά μία ανάγκη ιεράρχησης των μεθόδων διαχείρισης, αντιστρέφοντας τη σημερινή. Κτήμα όλων (φορέων, αυτοδιοίκησης, υπουργείου και πολιτών) πρέπει να γίνει η σκέψη ότι προέχει η πρόληψη και η μείωση παραγωγής αποβλήτων, η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση, η ανάκτηση υλικών και ενέργειας από τα απόβλητα και τελευταίο “σκαλί” στην ιεράρχηση είναι η διάθεση στους πόρους υγειονομικής ταφής.

“Η πραγματικότητα στην Ελλάδα είναι ακριβώς η αντίθετη” δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Λιόγκος, υπογραμμίζοντας ότι πρόθεση του υπουργείου είναι “να αλλάξει τη συγκεκριμένη ρότα εκπονώντας το νέο ΕΣΠΑ διαχείρισης αποβλήτων”.

“Η Ελλάδα σε επίπεδο θεσμικού πλαισίου συγκριτικά και με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές πόλεις, έχει προσαρμοσθεί και έχει εναρμονισθεί, ωστόσο στην εφαρμογή της συγκεκριμένης νομοθεσίας στην πράξη έχει να κερδίσει ένα μεγάλο στοίχημα” πρόσθεσε παρακάτω.

“Ό,τι βήματα γίνουν για την αναβάθμιση και υψηλότερη ποιότητα της ανακύκλωσης είναι καλό” δήλωσε συγκεκριμένα, αναφέροντας ως παράδειγμα την πρωτεύουσα των Κυκλάδων, την οποία χαρακτήρισε “πρωτοπόρο της ανακύκλωσης” και γι αυτό όπως συμπλήρωσε “πέρυσι την βραβεύσαμε”.

Η Αυτοδιοίκηση να επικοινωνεί τα προβλήματα

Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε από την πλευρά του υπουργείου όσον αφορά στο ρόλο της Αυτοδιοίκησης μέσω και των ΦΟΔΣΑ για την ομαλή και αποτελεσματική διαχείριση των στερεών αποβλήτων. “Το υπουργείο έχει έναν επιτελικό συντονιστικό χαρακτήρα καθώς έχει να χρησιμοποιήσει ως βασικά “εργαλεία” τους φορείς και την Τοπική Αυτοδιοίκηση” ανέφερε ο κ. Λιόγκας, εξηγώντας ότι με βάση τη νομοθεσία η Αυτοδιοίκηση είναι εξ ολοκλήρου υπεύθυνη για το σχεδιασμό της διαχείρισης, για την υλοποίηση και διαχείριση των έργων. “Η Μύκονος ή η Σύρος και η Περιφέρεια είναι υπεύθυνοι να επικοινωνήσουν τις ανάγκες τους προς το υπουργείο”, υπογράμμισε.

Σήμερα, ενόψει του νέου ΕΣΠΑ, ανακοινώθηκε ότι θα διατεθούν 700.000.000 εκατομμύρια ευρώ, που είναι ένα ποσό για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων. Σχετικά με το ερώτημα αν η στρατηγική του υπουργείου είναι εφαρμόσιμη στις νησιωτικές περιοχές, ο κ. Λιόγκας, σημείωσε, ότι, κατά την προσωπική πεποίθησή του, “σε νησιά όπως η Σύρος που έχουν την παιδεία στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων και σε νησιά που αναπτύσσουν Τουρισμό με κουλτούρα μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος της μηδενικής παραγωγής αποβλήτων πλην ενός μικρού αδρανούς υπολείμματος”. Στη συγκεκριμένη κατεύθυνση πολύτιμα βήματα είναι η ανακύκλωση και η κομποστοποίηση σε όλες τις μορφές της όπως η οικιακή αλλά και η δημοτική.

Σοβαρό ζήτημα στο οποίο κλήθηκε ο συνεργάτης του υπουργού ΠΕΚΑ να απαντήσει είναι και το θέμα της στελέχωσης των Φορέων με προσωπικό ώστε να μπορούν να λειτουργούν. Συνηγόρησε στη θέση πως, το προσωπικό “παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματικότητα του Φορέα”, λέγοντας ταυτόχρονα, ότι, “δεν είναι δυνατόν ένας ΦΟΔΣΑ να βασίζεται στην εθελοντική εργασία του προέδρου ή του αντιπροέδρου. Χρειάζονται ισχυροί Φορείς εύρωστοι οικονομικά, στελεχωμένοι καλά και με την απαιτούμενη κατάρτιση και αφομοίωση της πολιτικής που εφαρμόζεται. Αυτό είναι το ζητούμενο” πρόσθεσε στη συνέχεια, σημειώνοντας ότι αυτό, δεν εξαρτάται αποκλειστικά από το υπουργείο Περιβάλλοντος αλλά και από το υπουργείο Εσωτερικών και το υπουργείο Ανάπτυξης.

“Σκόπελος” το χωροταξικό

Στο ίδιο πλαίσιο, χαρακτηριστικές υπήρξαν οι δηλώσεις των αντιπεριφερειαρχών Γιώργου Πουσσαίου και Τζώρτζη Μακρυωνίτη, με τον πρώτο να υπογραμμίζει, ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε στάδιο προσαρμογής στα νέα ευρωπαϊκά δεδομένα και να παραδέχεται όμως πως η ορθή και αποτελεσματική διαχείριση των στερεών αποβλήτων στο νησιώτικο χώρο είναι δύσκολη υπόθεση. Σκόπελος μάλιστα, όπως συμπλήρωσε στη λύση του προβλήματος είναι η έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού ενώ ολοκληρώνοντας τα λεγόμενά του, ανέφερε πως θα πρέπει η Αυτοδιοίκηση με την Πολιτεία να εξετάσουν “τολμηρές και πρωτοπόρες λύσεις” όπως για τα νησιά, “τη διαχείριση απορριμμάτων η οποία θα μπορούσε να γίνεται με πλωτό μέσο για τα μη ανακυκλώσιμα υλικά της κομποστοποίησης”.

Συγκεκριμένος υπήρξε σε όσα ανέφερε και ο κ. Μακρυωνίτης, ο οποίος έδωσε έμφαση στην ανάγκη να υπάρξει ειδική μέριμνα για τον ευαίσθητο νησιώτικο χώρο “αφού η ισχύουσα νομοθεσία δεν βοηθά την Περιφέρεια”. Καταλήγοντας, μάλιστα, τόνισε ότι απαιτείται σε κάθε περίπτωση και η ενεργή συμμετοχή των πολιτών στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, η οποία προϋποθέτει την πρόληψη και την ευαισθητοποίησή τους για να μειωθεί ο όγκος παραγωγής απορριμάτων.