Νέα περιφερειακή προσέγγιση

Το υγροποιημένο φυσικό αέριο, που πλέον θεωρείται το καύσιμο του μέλλοντος για τη ναυτιλία, προοριζόταν να συνδέσει το όνομα του με το νησί της Σύρου, αλλά και το Αιγαίο γενικότερα, με την πρόταση της Περιφέρειας για δημιουργία βάσης ανεφοδιασμού πλοίων στη Σύρο να επανέρχεται στην επικαιρότητα, ξεκινώντας η νέα Περιφερειακή Αρχή εκ νέου τη διαβούλευση επί του θέματος.

Η προώθηση του σχεδιασμού της Περιφέρειας για χρήση της «πράσινης ενέργειας» στην ακτοπλοΐα, ταυτοχρόνως με την εκμετάλλευση της υπάρχουσας ναυπηγικής μονάδας του Νεωρίου, θέλησε να βάλει την αυτοδιοίκηση δυναμικά στο παιχνίδι των πολιτικο-επιχειρηματικών εξελίξεων, με την πρόταση της για το καύσιμο LNG να εμφανίζεται ως μοχλός ανάπτυξης για τη Σύρο.

Η σημασία και το μέγεθος της δυναμικής που αναπτύσσεται γύρω από το υγροποιημένο φυσικό αέριο ως η νέα μορφή καυσίμου των πλοίων, γίνεται εμφανής όχι μόνο από την εφαρμογή ανάλογων πολιτικών σε ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και από το έκδηλο ενδιαφέρον του διορισμένου από τη Γερμανίδα Καγκελάριο, Άνγκελα Μέρκελ ως εντεταλμένου της Ελληνογερμανικής Συνέλευσης, Χανς-Γιόαχιμ Φούχτελ, που επικρότησε την τότε Περιφερειακή πρωτοβουλία. 

Η πρόταση της Περιφέρειας

Από τον Μάρτιο του 2014 η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, υπέβαλε στα ευρωπαϊκά όργανα την πρόταση της, με τον τίτλο «Σχέδιο Ανάπτυξης Καυσίμου LNG στην Ανατολική Μεσόγειο», στο πλαίσιο της πρόσκλησης του Ευρωπαϊκού Προγράμματος ΤΕΝ-Τ, με ειδικό τίτλο «Sustainable Maritime Transport with LNG between Greek mainland and islands in the Archipelagos (ARCHIPELAGO-LNG)». 

Η πρόταση της Περιφέρειας στόχευε στο να παρακινήσει τις ελληνικές αρχές να θέσουν κατευθυντήριες γραμμές-προτάσεις: α) για τη δημιουργία υποδομών ανεφοδιασμού (bunkering) LNG, β) για τις απαιτούμενες μετασκευές μετατροπής των μηχανών πλοίων σε χρήσης καυσίμου LNG στα ελληνικά ναυπηγεία και γ) για τις αναγκαίες νομοθετικές ρυθμίσεις που θα επιτρέψουν την υλοποίηση των ανωτέρω δράσεων και γενικότερα της χρήσης του καυσίμου LNG από τη ναυτιλία στο Ελληνικό Αρχιπέλαγος.

Όπως εξ αρχής είχε σημειωθεί, πρόκειται για πρόταση που βασίζεται στις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης και ειδικότερα στην ανάπτυξη αειφόρων θαλασσίων μεταφορών στον Ελλαδικό χώρο, ανταποκρίνεται στους στόχους του Επιχειρησιακού Σχεδίου της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου και προτάσει επιτακτική, ειδικά το τελευταίο διάστημα λαμβάνοντας υπόψη τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και του κόστους των καυσίμων στην ελληνική ακτοπλοΐα και κατ’ επέκταση στη σύνδεση των νησιών μεταξύ τους και με την ηπειρωτική χώρα.

Η υποβληθείσα πρόταση έλαβε τελικά την προέγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, χωρίς όμως μέχρι σήμερα να υπάρξει πιο ολοκληρωμένη αντιμετώπιση, αφού δεν έχει παγιωθεί ούτε καν η χρηματοδότηση της μελέτης, η οποία θα καθορίζει τις τεχνικές αλλά και νομικές παραμέτρους του εγχειρήματος.

Συγκεκριμένα η πρόταση εστίαζε στα θετικά που θα απέφερε η υλοποίηση της τα οποία σχετίζονται με την αντιμετώπιση των σημαντικότατων προβλημάτων ακτοπλοϊκής σύνδεσης των νησιών με την ηπειρωτική χώρα και μεταξύ τους, απόρροια του υψηλού κόστους των καυσίμων τα τελευταία χρόνια.

Την υλοποίηση του Στρατηγικού Σχεδιασμού και Επιχειρησιακού Σχεδίου της Περιφέρειας για τις ακτοπλοϊκές συνδέσεις, την καινοτομία και πρωτοπορία της σε θέματα εφαρμογής νέων τεχνολογιών.

Την αρμοδιότητα βάσει Καλλικράτη που ασκείται από την Περιφέρεια για την ακτοπλοΐα. 

Τη μείωση του Περιβαλλοντικού αποτυπώματος σε ό,τι αφορά τις εκπομπές ρύπων (ΝΟΧ, SOX, CO2) του ναυτιλιακού κλάδου που αποτελούν πλεόν απαίτηση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής πολιτικής και πολιτών.

Τις δεσμεύσεις της χώρας σε ότι αφορά τους στόχους για το 2020, συνάρτηση των Ευρωπαϊκών στόχων.

Τη βελτίωση της ποιότητας ζωής ως απαίτηση και προϋπόθεση για τους νησιώτες και τους επισκέπτες των νησιών.

Την προϋπόθεση ανάπτυξης που εξασφαλίζει η υλοποίηση της πρότασης στους παρακάτω τομείς: Ναυπηγοεπισκευαστικό Τομέα – ΝΕΩΡΙΟ Σύρου, τουριστικό τομέα -βελτίωση προσβασιμότητας όλο το χρόνο, βελτίωση της εικόνας προς τη κατεύθυνση μίας «Πράσινης Περιφέρειας» και την υποστήριξη συνεργειών (π.χ. σε σχέση με τη δυνατότητα παραγωγής φθηνής και πράσινης ενέργειας για οικιακή χρήση).

Ενεργειακός ρόλος

Το υγροποιημένο φυσικό αέριο, τα τελευταία χρόνια κερδίζει έδαφος στη ναυτιλιακή βιομηχανία, η οποία στρέφεται προς αυτό ως εναλλακτική πηγή φτηνότερου καυσίμου, εξαιτίας της αλματώδους αύξησης των μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμενων καυσίμων, με παράλληλη ελάφρυνση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που αυτό προσφέρει.

Καθώς παρουσιάζεται ως καύσιμο του μέλλοντος για την ναυτιλία, με το αρμόδιο υπουργείο να υποστηρίζει σαφώς την όποια επενδυτική δραστηριότητα προς αυτό τον τομέα, αυτό θα λειτουργήσει φιλικά προς το περιβάλλον αλλά παράλληλα θα μειώσει και το λειτουργικό κόστος των πλοίων, αφού το μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμενο diesel MDO είναι κατά 40% ακριβότερο από το καύσιμο LNG.

Ήδη έχει κατατεθεί από ελληνική εταιρεία που δραστηριοποιείται στον τομέα της ενέργειας και προς την Τράπεζα Πειραιώς, η οποία κατέχει μεγάλο μέρος ακτοπλοϊκών μετοχών, να αναλάβει τον επενδυτικό συντονισμό της μετατροπής των πλοίων για χρήση καυσίμου LNG, ενώ εκ μέρους του υπουργείου εκφράστηκε η πρόθεση επιδότησης των σχετικών εργασιών. 

Σε παγκόσμιο επίπεδο ως υπερδύναμη στην αγορά ενέργειας και ειδικά στην εξαγωγή φυσικού αερίου, εξελίσσεται η Ρωσία , η οποία στρέφεται στο υγροποιημένο φυσικό αέριο LNG, γεγονός που αν συνδυαστεί με το πρόσφατο έκδηλο ενδιαφέρον των Ρώσων για το ναυπηγείο του Νεωρίου, θα πρέπει να εξεταστεί με πολύ μεγάλη προσοχή μία τέτοια προοπτική.

Να υπενθυμιστεί δε πως εκ μέρους του ειδικού συντονιστή για τα ελληνικά ναυπηγεία έχει κατατεθεί στα υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης πρόταση που αφορά στην δυνατότητα των ελληνικών ναυπηγείων να αναλάβουν την υλοποίηση των επιδοτούμενων προγραμμάτων αντικατάστασης των μηχανών πετρελαίου με μηχανές καυσίμου LNG.

Στην πρόταση του εισηγητή είχε γίνει αναφορά και στην επιχορήγηση της ναυπήγησης επιβατικών πλοίων, τα οποία θα εξυπηρετούν αποκλειστικά τις άγονες γραμμές.

Πέραν αυτού και με ένα ακόμα δεδομένο, ότι ήδη έχει εκδηλωθεί από εταιρεία του Κατάρ έντονο ενδιαφέρον για ανάληψη του έργου του υγροποιημένου αερίου στο σύνολο της χώρας, με λιμάνι αφετηρίας τον Πειραιά και με τεράστια δυναμική οικονομικών και επιχειρηματικών ωφελειών να λειτουργεί καταλυτικά σε κυβερνητικό επίπεδο, ερωτηματικά γεννά η εν λόγω περιφερειακή πρόταση.

Με ποιές προοπτικές αλλά και σε ποιά βάση θα μπορούσε να ασκηθεί από την αυτοδιοίκηση τέτοια ενεργειακή παρέμβαση, όταν οι ισορροπίες στον τομέα της ενέργειας είναι ιδιαιτέρως επισφαλής, λόγω του μεγέθους των κρατικών συμφερόντων.

Χωρίς συναίνεση

Ένας φιλόδοξος σχεδιασμός, για την είσοδο της Περιφέρειας σε αυτό τον πολλά υποσχόμενο τομέα, που όμως δεν παρουσίασε ολοκληρωμένα όλες τις παραμέτρους υλοποίησης, αλλά παρέμεινε σε μία αίολη αναφορά περί παραγωγής πράσινης ενέργειας και μείωσης του κόστους των καυσίμων των πλοίων.

Το νέο καύσιμο πλοίων LNG βρίσκει όλο και περισσότερους πλοιοκτήτες να το προσεγγίζουν και να προχωρούν στις ανάλογες μετατροπές των στόλων τους, τομέας που γεννά νέες ναυπηγοεπισκευαστικές δραστηριότητες και για το Νεώριο, όπως τις παρουσίαζε η Περιφέρεια στην πρόταση της. 

Άλλωστε το Νεώριο μετέχει και στο εταιρικό σχήμα, του οποίου επικεφαλής είναι η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου και λοιποί εταίροι η ΔΕΠΑ, δύο Ναυτιλιακές εταιρίες (PAC, ANEK), το Ελληνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (Ε.Κ.Ε.Τ.Α.) και η εταιρία Συμβούλων OSM ltd. Ταυτόχρονα διαθέτει την υποστήριξη των υπουργείων Μεταφορών και Περιβάλλοντος της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών και του Ελληνο-Νορβηγικού Νηογνώμονα. 

Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η απουσία δημοτικής εκπροσώπησης, σαν να μην αφορά την Δημοτική Αρχή μία τέτοιου βεληνεκούς ενεργειακή προοπτική για τον τόπο, με όλες τις επιβαρυντικές παραμέτρους που αυτή συνεπάγεται.  

Χωρίς να έχουν καθοριστεί στην υποβληθείσα πρόταση οι απαιτούμενες ενέργειες, οι προβλέψεις της μελέτης, ο αριθμός των δεξαμενών, η αναγκαίες εγκαταστάσεις, το οικονομικό κόστος, η εργατική απασχολησιμότητα, ο χρόνος υλοποίησης κ.λ.π., αποδεικνύεται πως πρόκειται μάλλον για μία διατύπωση ιδεών παρά για μία τεχνικά υλοποιήσιμη εφαρμογή.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως απουσιάζουν οι μελέτες που θα οδηγήσουν στην υλοποίηση του σχεδίου αυτού τόσο όσον αφορά στη λειτουργία LΝG σταθμών προμήθειας στα λιμάνια πύλες αλλά και στη νησιά, όπως και την δημιουργία σταθμών προμήθειας.

Σημείο άξιο επισήμανσης είναι και η απουσία έκφρασης των απόψεων της τοπικής κοινωνίας, στο εάν συναινεί ή όχι στην λειτουργία στο νησί βιομηχανικών εγκαταστάσεων υγροποιημένου αερίου, που σε συνδυασμό με την ήδη υπάρχουσα ναυπηγική υποδομή που διαθέτει θα το επιβαρύνει βιομηχανικά ακόμα περισσότερο, στερώντας του την όποια τουριστική προοπτική επιχειρείται να διεκδικήσει. 

Λόγω τις απουσίας των συγκεκριμένων τεχνικών στοιχείων, αλλά και της έλλειψης καταγραφής των απόψεων και θέσεων της τοπικής κοινωνίας για το όλο εγχείρημα, η πρόταση επανέρχεται εκ μέρους της Περιφέρειας, αυτή τη φορά σε διαβούλευση, προκειμένου να διερευνηθεί η δυνατότητα υποστήριξης και εξέλιξης της πορείας της.

Έτσι προγραμματίζει την πραγματοποίηση της εναρκτήρια εκδήλωσης του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «Βιώσιμες Θαλάσσιες Μεταφορές με Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο μεταξύ της Ελληνικής ηπειρωτικής χώρας και των νησιών στο Αρχιπέλαγος (Archipelago-LNG)», κατά την οποία θα παρουσιαστούν ο σκοπός, οι στόχοι και οι δράσεις του έργου από όλους τους εταίρους.

Στην διαβούλευση ζητείται από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου να υπάρξει ενεργός συμμετοχή, καθώς αυτή θα συμβάλλει σημαντικά στην ολοκλήρωση των στόχων του εν λόγω έργου, που είναι μεγάλης εθνικής σημασίας για την εναλλακτική πρόταση στις θαλάσσιες μεταφορές στο Αρχιπέλαγος.

<