Εικονικό Μουσείο «Αρχείου Κουνάδη»

Μία νέα πολιτιστική οντότητα με βιώσιμα αποτελέσματα φιλοδοξεί να δημιουργήσει το Εικονικό Μουσείο του Αρχείου Κουνάδη, ένα καινοτόμο έργο με την υπογραφή του Αρχείου Κουνάδη και του Εργαστηρίου Σχεδίασης Διαδραστικών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στη Σύρο.

Το έργο θα είναι προσβάσιμο στο κοινό στα τέλη Ιουνίου, ενώ τα εγκαίνια του Μουσείου, το οποίο υλοποιήθηκε με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, θα πραγματοποιηθούν το προσεχές φθινόπωρο.

Στόχος του είναι η προώθηση των πλούσιων πολιτιστικών τεκμηρίων του «Αρχείου Κουνάδη» σε ένα ευρύ κοινό και ειδικότερα, η διάχυση πληροφοριών με αποδέκτες ερευνητές, ακαδημαϊκούς, φοιτητές αλλά και ανεξάρτητους χρήστες, που ενδιαφέρονται για την ελληνική ιστορία και τη μουσική.

Για να επιτύχει το στόχο του, το Εικονικό Μουσείο του Αρχείου Κουνάδη έχει τεκμηριώσει ψηφιακά περισσότερα από 6.000 αντικείμενα συλλογής και αναπτύχθηκε ακολουθώντας τις βέλτιστες πρακτικές για την ψηφιακή κληρονομιά και τα Εικονικά Μουσεία. Έχοντας υπόψη τις προκλήσεις βιωσιμότητας που αντιμετωπίζουν παρόμοιες ψηφιακές συλλογές, το έργο δεν περιορίζεται στην ψηφιοποίηση / τεκμηρίωση, αλλά επεκτείνεται σε μια ψηφιακή εμπειρία για τους επισκέπτες (με συλλογές, εκθέσεις, εικονικές περιηγήσεις, ιστορίες κ.ά.), ερευνητική πύλη για τη διάδοση και τον εμπλουτισμό των δεδομένων, εκπαιδευτική πύλη για δασκάλους/καθηγητές, ψηφιακή βιβλιοθήκη για δημιουργική επαναχρησιμοποίηση, πρόγραμμα υποτροφιών για περαιτέρω ανάπτυξη και, τέλος, στρατηγική προβολής για την οικοδόμηση ενός ισχυρού δικτύου υποστήριξης.

Βασικές φάσεις ανάπτυξης του Εικονικού Μουσείου

Α. Ψηφιοποίηση. 2.820 ηχογραφήματα (1.400 δίσκοι 78 στροφών), 2.211 έντυπες και χειρόγραφες παρτιτούρες, 40 συνεντεύξεις, 154 φωτογραφίες, 622 καρτ-ποστάλ, 40 μηχανήματα αναπαραγωγής του ήχου και 20 μουσικά όργανα

Β. Σχεδιασμός και ανάπτυξη του Εικονικού Μουσείου. Περιλαμβάνει: αναζήτηση με συνδυασμό μεταδεδομένων, ελεύθερη περιήγηση, περιήγηση σε ιστορίες (μετανάστευση, ιστορία της Ελλάδας κ.ά.), θεματικές κατηγορίες (ανάλογα με το είδος της μουσικής), παιχνίδια βασισμένα στο περιεχόμενο του μουσείου, εικονική περιήγηση 360 (VR) στο χώρο που στεγάζεται το Αρχείο Κουνάδη, εκπαιδευτική πύλη για δασκάλους και καθηγητές.

Γ. Προώθηση και Προβολή του Εικονικού Μουσείου. Παρουσίαση σε συνέδρια τοπικής και παγκόσμιας εμβέλειας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, 70 κουτιά με τίτλο Pop-Up Museum (θα αποσταλούν σε Εκπαιδευτικά Ιδρύματα) με περιεχόμενο (αντίγραφα) από το Μουσείο, προκειμένου να γίνει σύνδεση του πραγματικού χώρου με το εικονικό μουσείο, σχεδιασμός και ανάπτυξη ψηφιακού βιβλίου για κινητά και tablet με διαδραστικό περιεχόμενο.

Δ. Βιωσιμότητα. Δημιουργία οδηγού βιωσιμότητας για το Εικονικό Μουσείο και προκήρυξη τριών υποτροφιών για την ερευνητική απασχόληση στο Αρχείο Κουνάδη με στόχο τον εμπλουτισμό του Εικονικού Μουσείου με νέα δεδομένα.

Το Εικονικό Μουσείο του Αρχείου Κουνάδη επιδιώκει να αναπτύξει ένα νέο δίκτυο αλληλεπιδράσεων, ώστε να ξεπεραστούν τα χωρικά όρια του παραδοσιακού μουσείου. Το τελικό προϊόν δεν θα είναι απλώς ένα "Εικονικό Μουσείο", αλλά μια διεπαφή μεταξύ του in-situ Αρχείου Κουνάδη και των διαφόρων ατόμων (ή ομάδων ενδιαφερομένων) που θα συμβάλλουν στο στόχο της διατήρησης και περαιτέρω ανάπτυξης των Ψηφιακών Συλλογών του Εικονικού Μουσείου.

Η ομάδα υλοποίησης του έργου αποτελείται από το Αρχείο Κουνάδη με τους Παναγιώτη, Λεονάρδο και Ελίτα Κουνάδη, Νίκο Διονυσόπουλο, και από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου (Σύρος) με τους Παύλο Χατζηγρηγορίου (Μεταδιδακτορικός Ερευνητής), Βασιλική Νικολακοπούλου (υποψήφια Διδάκτωρ), Δανάη Καλλιαμπέτσου (υποψήφια Διδάκτωρ), Σπύρο Βοσινάκη (Αναπληρωτής Καθηγητής), Παναγιώτη Κουτσαμπάση (μόνιμος Επίκουρος Καθηγητής), Άννα Γαρδέλη (Υποψήφια Διδάκτωρ), Γιώργο Αναστασάκη (μεταδιδακτορικός ερευνητής), και Χαράλαμπο Αλιφιέρη (ΕΤΕΠ).

Τι είναι το Αρχείο Κουνάδη

Το «Αρχείο Κουνάδη» ιδρύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960 από τον Παναγιώτη Κουνάδη, πολιτικό μηχανικό, εθνομουσικολόγο, ερευνητή & μελετητή της ελληνικής μουσικής. Αποτελεί τον πλέον εμπεριστατωμένο και οργανωμένο φορέα που λειτουργεί ως Κέντρο Έρευνας & Μελέτης της Ελληνικής Δισκογραφίας των 78 στροφών.

Έχει ως βασικό στόχο τη συλλογή, έρευνα, καταγραφή, μελέτη, διάσωση και διάδοση των τραγουδιών και της μουσικής των Ελλήνων καθώς και οποιασδήποτε σχετικής πληροφορίας, εστιάζοντας, κυρίως, στο αστικό λαϊκό τραγούδι της περιόδου 1900-1960 (Ρεμπέτικο).

Αποτελείται από σπάνιο υλικό που καταγράφει ποικιλοτρόπως και σε διαφορετικά πεδία την περίοδο του 20ού αιώνα στον κυρίως ελλαδικό χώρο, με κεντρικό άξονα τη μουσική.

Μια ψηφιακή εμπειρία για τους χρήστες - επισκέπτες

Η περίπτωση του Εικονικού Μουσείου «Αρχείου Κουνάδη» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο πλαίσιο του 1ου Διεθνούς Συνεδρίου «Φερεκύδης» που διεξήχθη στη Σύρο, μέσα από την εισήγηση του Παύλου Χατζηγρηγορίου με θέμα «Ο Νεότερος Ελληνικός αστικός πολιτισμός μέσα από το ρεμπέτικο».

Στην παρούσα έρευνα, βασικός στόχος είναι ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη ενός «Εικονικού Μουσείου» βασισμένου στην πλούσια πολιτιστική κληρονομιά του «Αρχείου Κουνάδη» («ΑΚ» για συντομία), ώστε ένα ευρύτερο κοινό εντός και εκτός της χώρας, να μπορέσει να επωφεληθεί τόσο ερευνητικά όσο και δημιουργικά.

Το «ΑΚ» περιλαμβάνει μια από τις μεγαλύτερες δισκογραφικές συλλογές 78 στροφών, με θεματολογία από όλο το φάσμα της μουσικής των Ελλήνων, στην οποία ιδιαίτερη θέση κατέχει το ρεμπέτικο. Εμπλουτίζεται παράλληλα από πολλά άλλα τεκμήρια-όπως παρτιτούρες, ταχυδρομικά δελτάρια, φωτογραφίες, συνεντεύξεις, μουσικά όργανα, μηχανήματα αναπαραγωγής ήχου κ.ά.- συνθέτοντας έτσι ένα ιδιαίτερης ιστορικής αξίας αρχείο της σύγχρονης Ελλάδας.

Η ψηφιοποίηση περισσότερων από 6.000 αντικειμένων του «ΑΚ», σε εικόνα, ήχο και τρισδιάστατη απεικόνιση, με στόχο τη μεθοδική συγκρότηση ενός Εικονικού Μουσείου ευελπιστούμε ότι θα παρουσιάσει μία ολοκληρωμένη εικόνα του 20^ου αιώνα και των ιδιαίτερων κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών, ιστορικών, ανθρωπολογικών, και τεχνολογικών συνθηκών που επικρατούσαν στη χώρα μας, με κεντρικό άξονα τη μουσική και τα τραγούδια των Ελλήνων όπως αυτά αποτυπώθηκαν στη δισκογραφία των 78 στροφών και στα άλλα σχετικά τεκμήρια.

Οι δυνατότητες της Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς ως νέου ερευνητικού πεδίου, δεν περιορίζονται μόνο στη διατήρηση των πολιτιστικών αγαθών μέσα από τη ψηφιοποίηση και τεκμηρίωσή τους, αλλά συνενώνονται με αυτές άλλων πεδίων όπως της Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου-Υπολογιστή και της Εμπειρίας του Χρήστη, για να αναδείξουν και να παρουσιάσουν τα αγαθά αυτά και το πολιτιστικό μήνυμα που φέρουν, σύγχρονα και με τις απαιτήσεις των χρηστών.

Για το λόγο αυτό, η έρευνα αυτή δεν αρκείται στη δημιουργία ενός εικονικού μουσείου ως διεπαφή του ψηφιακού αρχείου, αλλά επεκτείνεται σε μια ψηφιακή εμπειρία του επισκέπτη χρησιμοποιώντας συλλογές, εκθέσεις, εικονικές περιηγήσεις, με έμφαση κυρίως σε διαδικτυακές εκπαιδευτικές δραστηριότητες, παιχνίδια, συνδυασμό ψηφιακών και απτικών εργαλείων, καθώς και στρατηγικών δράσεων με στόχο την ταχεία και αποτελεσματική διάχυση των αντικειμένων του εικονικού μουσείου τόσο σε εξειδικευμένους ερευνητές όσο και σε ένα ευρύ κοινό που θα έρθει για πρώτη φορά σε επαφή με το Αρχείο Κουνάδη.