Ο “Ζορμπάς” πήρε τους «Δρόμους του Αρχάγγελου»

Με τριήμερο εθνικό πένθος αποχαιρετά η Ελλάδα τον μεγάλο μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος απεβίωσε σε ηλικία 96 ετών.

Για τον αποχαιρετισμό του κόσμου στον μεγάλο συνθέτη, η σορός του θα εκτεθεί σε τριήμερο λαϊκό προσκύνημα, από την ερχόμενη Τρίτη έως και την Πέμπτη, στην Μητρόπολη Αθηνών όπου και την Πέμπτη, στις 15.00 θα ψαλθεί η νεκρώσιμος ακολουθία.

Ο βάρδος της δημοκρατίας, πρωτοείδε το φως στις 29 Ιουλίου 1925 στη Χίο, από πατέρα Κρητικό και μητέρα Μικρασιάτισσα.

Από εκεί και πέρα τα χρόνια του γεμίζουν από αγώνες, υψηλά φρονήματα και πολλή δημιουργία.

Στα 17 του χρόνια δίνει το πρώτο του μουσικό στίγμα με το έργο του Κασσιανή, το οποίο παρουσιάζει στην Τρίπολη, ενώ παράλληλα γίνεται μέλος της αντίστασης στην κατοχική Ελλάδα, με την πρώτη του σύλληψη το 1943 από τους Ιταλούς.

Οργανώνεται στο ΕΑΜ και συμμετέχει στα Δεκεμβριανά, όπου και τραυματίζεται, με τον εμφύλιο να τον βρίσκει κυνηγημένο, καθώς οι διώξεις του δεν έχουν σταματημό, με πρώτο τόπο εξορίας την Ικαρία και στη συνέχεια τη Μακρόνησο.

Παρά τα βασανιστήρια, που κλονίζουν από νωρίς την υγεία του, η μουσική του παιδεία βρίσκει νέους ορίζοντες στο Conservatoire του Παρισιού, όπου μεταβαίνει με υποτροφία το 1954 και έως το 1960 που επιστρέφει στην Ελλάδα έχει ήδη συνθέσει έργα για μπαλέτο και κινηματογράφο, όπως και συμφωνικά έργα που τον οδηγούν στο Χρυσό Μετάλλιο Σύνθεσης στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας της Μόσχας (1957).

Με την επιστροφή του το 1960 δίνει τα πρώτα δείγμα γραφής στο λαϊκό τραγούδι, φέρνοντας την σύγχρονη ποίηση στις πλατιές μάζες, με τον “Επιτάφιο” του Γιάννη Ρίτσου, ενώ ανάλογα κορυφαίες είναι και οι συνθετικές του αποδόσεις σε ποιητικά έργα των Ο. Ελύτη, Γ. Σεφέρη, Π. Νερούδα, Σαπφώ, Δ. Σολωμού, Αν. Κάλβου, Κ. Καβάφη, Κ. Καρυωτάκη, Μ. Πολυδούρη, Τ. Λειβαδίτη, Μ. Αναγνωστάκη, Ν. Καββαδία, Μ. Ελευθερίου, Ν. Γκάτσου.

Την ίδια εποχή ιδρύει την Μικρή Συμφωνική Ορχήστρα Αθηνών, με πλήθος συναυλιών συμφωνικών έργων σε όλη την Ελλάδα.

Ισχυροποιείται παράλληλα και η πολιτική του δράση, με δυναμική παρουσία στα πολιτικά δρώμενα της χώρας, όπως η δημιουργία της Νεολαίας Λαμπράκη το 1963, με τον θάνατο το Γρ. Λαμπράκη, της οποίας ηγείται, όπως και η εκλογή του ως βουλευτής της ΕΔΑ.

Είναι όμως και η εποχή, που γράφει την μουσική για τον “Ζορμπά”, που γίνεται το σήμα κατατεθέν της ελληνικής μουσικής σε όλο τον κόσμο.

Με την εκδήλωση του Απριλιανού πραξικοπήματος του 1967, δηλώνει την ανάγκη αντίστασης κατά της στρατιωτικής χούντας, ιδρύοντας την αντιστασιακή οργάνωση ΠΑΜ, οπότε και περνά στην παρανομία και συλλαμβάνεται τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, με συνέπεια να περάσει από τα κρατητήρια της Μπουμπουλίνας, να ακολουθήσει η απομόνωση, η μεταγωγή του στις φυλακές Αβέρωφ, η απεργία πείνας, να μπει σχεδόν ημιθανής στο νοσοκομείο και να καταλήξει σε κατ΄ οίκον περιορισμό και τέλος η εκτόπιση με την οικογένεια του στη Ζάτουνα Αρκαδίας, ενώ η συνέχεια της ιστορίας τον οδηγεί ως το στρατόπεδο του Ωρωπού, όπου και φτάνει ένα βήμα πριν τον θάνατο, με διεθνείς προσωπικότητες από όλο τον κόσμο όπως ο Dmitri Shostakovich, ο Laurence Olivier, ο Yves Montand, ο Arthur Miller κ.α. να κινητοποιούνται για την αποφυλάκιση του, την οποία και πετυχαίνουν το 1970.

Χωρίς να σταματήσει όλο αυτό το διάστημα να συνθέτει, καταφέρνει και διοχετεύει τα τραγούδια του στο εξωτερικό όπου ηχογραφούνται και φτάνουν να λειτουργούν ως στοιχείο αντίστασης.

Με την αποφυλάκιση του καταφεύγει στο Παρίσι από όπου ξεκινά περιοδείες σε όλο τον κόσμο δίνοντας συναυλίες, που με τις πολιτικές του επαφές με διεθνείς προσωπικότητες και ξένους πολιτικούς ηγέτες, λειτουργούν όλα με κοινή στόχευση την πτώση της χούντας.

Το 1972 αναλαμβάνει άτυπα τον ρόλο του διαμεσολαβητή στις σχέσεις Ισραηλινών-Παλαιστινίων, με τον ρόλο του αυτό να τον ακολουθεί και πολλά χρόνια αργότερα, αφού ήδη το έργο του “Μαουτχάουζεν” θεωρείται ως δεύτερος εθνικός ύμνος της χώρας, ενώ 10 χρόνια αργότερα συνθέτει τον εθνικό ύμνο της Παλαιστίνης και τιμητικά, στη συμφωνία των δύο κρατών το 1994 στο Όσλο εκτελούνται τα έργα του ως αναγνώριση του ρόλου του.

Αντίστοιχο ρόλο είχε διαδραματίσει και σε άλλες χώρες όπως ο Λίβανος, η Συρία, Η Αλγερία, η Αίγυπτος, ενώ πολλοί λαοί που βίωναν την καταπίεση ολοκληρωτικών καθεστώτων, όπως οι Πορτογάλοι, οι Ισπανοί, οι Κούρδοι, οι Χιλιανοί, οι Ιρανοί, έκαναν “σημαία” την μουσική του.

Το 1974, με την μεταπολίτευση, επιστρέφει στην Ελλάδα και ξεκινά τις συναυλίες, χωρίς να αφήνει τα κοινά, όταν το 1976 ιδρύει το Κίνημα ¨Πολιτισμός της Ειρήνης¨.

Το 1981 εκλέγεται και πάλι βουλευτής και παραμένει έως το 1986 όπου και παραιτείται.

Το 1983 του απονέμεται το βραβείο Λένιν για την ειρήνη.

Τρία χρόνια αργότερα, γίνεται πρόεδρος των επιτροπών ελληνοτουρκικής φιλίας, τις οποίες επί χρόνια επιδίωκε, δίνοντας παράλληλα και συναυλίες στην Τουρκία, όπως και σε όλη την Ευρώπη, με αφορμή την έκρηξη του Τσέρνομπιλ, μεταφέροντας το μήνυμα κατά της ατομικής ενέργειας.

Το 1989 επανεκλέγεται βουλευτής και το 1990 γίνεται Υπουργός Επικρατείας έως το 1992, που παραιτείται.

Το 2000 είναι υποψήφιος για το Νόμπελ Ειρήνης, με το σύνολο του πολιτικού και πνευματικού κόσμου της χώρας, αλλά και της Κύπρου, όπως και πολλών διεθνών προσωπικοτήτων να στηρίζουν την υποψηφιότητα του.

Αυτός ο κορυφαίος συνθέτης, άφησε τεράστια μουσική παρακαταθήκη, εκτός από τα λαϊκά του έργα και του κύκλους τραγουδιών και με έργα όπερας, ορατόρια, συμφωνικά, για μπαλέτο, για θέατρο και κινηματογράφο.

Τώρα πλέον πήρε τους “δρόμους του Αρχάγγελου”, καθώς όπως κι ο ίδιος είχε πει “Μήπως, στο κάτω κάτω, είμαστε εμείς που διαλέγουμε τα μονοπάτια της ζωής; Όλο και κάποιος Αρχάγγελος μάς οδηγεί με τις αόρατες φτερούγες του’’.