Χαρασσώνας.Το βουνό του Φοίνικα

Η θέα, η πρώτη εικόνα που χαρίζει στον επισκέπτη ο Χαρασσώνας – κυρίως όταν τον βλέπει ερχόμενος από Ντελλαγκράτσια- είναι μια εντυπωσιακή εικόνα με πανέμορφα σπίτια που έχουν κτιστεί τριγύρω του τα τελευταία χρόνια... και συνεχίζουν να κτίζονται γιατί ο Χαρασσώνας παρουσιάζει μια αριστουργηματική θέα στο λιμάνι του Φοίνικα.

Το όνομά του: Χαρασσώνας, το παίρνει πιθανόν από το ρήμα χαράσσω που σημαίνει σκίζω, (όπως αναφέρουν οι ιστορικοί). Στην κορυφή του βουνού, εδώ και αρκετά χρόνια υπάρχει ο μεγάλος Σταυρός που θαυμάζεται από όλους τους ανθρώπους για τη θέση του και για το μέγεθός του. Υπάρχουν άνθρωποι που αργά το βράδυ κάνουν το σταυρό τους όταν βλέπουν τον Σταυρό στον Χαρασσώνα. Στο ίδιο ύψος του βουνού, λίγο πιο πέρα από τον Σταυρό βρίσκεται η μεγάλη Σχιστή Πέτρα, ένας ογκόλιθος μαύρος και γυαλιστερός που θυμίζει μετεωρόλιθο. Κοντά στην κορυφή της Σχιστής (μαύρης) πέτρας, σε ύψος 300 μ. Υπάρχει τοποθεσία με το όνομα Αρακλειά, που όπως αναφέρουν οι αρχαιολόγοι, ίσως δηλώνει να υπήρχε ναός του Ηρακλή (με αλλαγή ονόματος) ή κάποιο ηρώον για άλλους θεούς. Οι αρχαίοι Έλληνες, όμως συνήθιζαν να λατρεύουν τον Ηρακλή χτίζοντας τους μικρούς ναούς σε βουνοκορφές! Είναι γνωστό ότι η Σύρος στην αρχαιότητα τιμούσε τον Ηρακλή, σύμφωνα με μια χαραγμένη επιγραφή, που είχαν ανακαλύψει, αρχαιολόγοι και αναφέρει : “ Πομπήν Ηρακλείων”. Δεν είναι γνωστό όμως σε ποιο σημείο του νησιού γινόταν η πομπή. Πάνω στο οροπέδιο, αλλά και στην πλαγιά του Χαρασσώνα έχουν βρεθεί πήλινα όστρακα – θραύσματα που έχουν πάνω τους χρωματισμένες εικόνες της αρχαίας εποχής που έχουν καταστραφεί αλλά και αρκετά κομμάτια μαύρου οψιανού*. Στα δυτικά του Χαρασσώνα, κοντά στ’ Ατσιγκανόκαστρο υπάρχει η βάση ενός τοίχου πάνω στους βράχους, που αποτελούσε ίσως υποστύλωμα επιχώματος όπου υπήρχαν οικοδομές. Έτσι ανέφεραν δύο αρχαιολόγοι που είχαν επισκεφθεί το νησί μερικά χρόνια πριν και θέλησαν να γνωρίσουν το βουνό του Χαρασσώνα. Δεν έγινε όμως ούτε μία έρευνα (γιατί οι αρχαιολόγοι φρόντιζαν μονίμως το Καστρί). Από την κορφή της Σχιστής Πέτρας στον Χαρασσώνα η θέα μαγεύει. Βλέπει και θαυμάζει κανείς τις Δυτικές Κυκλάδες να κολυμπούν μες το γαλάζιο του Αιγαίου: Τη Τζιά, τη Σέριφο, την Κύθνο, τη Σίφνο, αλλά και την Πάρο όταν φυσάει μαΐστρος.

Και το φως πολύ! Λένε πως αυτό το κομμάτι του Αιγαίου έχει τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια σ’ όλη τη Μεσόγειο. Αυτή τη διαπίστωση έκανε μια ομάδα ειδικών επιστημόνων πριν λίγα χρόνια. Κάτι, φαίνεται ότι ήξεραν οι αρχαίοι Έλληνες που θέλησαν να γεννηθεί εδώ κοντά στη Δήλο, ο θεός Απόλλων, που μαζί με όλες τις άλλες δραστηριότητές του, ήταν και ο θεός του φωτός.

Ο Χαρασσώνας καταλήγει στη θάλασσα.

Έχει συναντηθεί με λίγες ήπιες ακτές, όπως το Σουσούνι, το πουντί, τα Κόκκινα κ.α. Καταλήγει όμως σε απότομα άγρια βράχια και μικρά ακρωτήρια, όπως το Ατσιγκανόκαστρο, η φρεγάτα, οι Σαργόπλακες, η Παραθύρα, αλλά και η σκοτεινή σπηλιά τ’ Αη Στέφανου με το εκκλησάκι χωμένο στα βράχια. Δύσβατο το μονοπάτι ως εκεί. Οι κλίσεις του βουνού στ’ ανατολικά είναι ανελέητες. Κυλούσε το χώμα, έφυγε, χανόταν στη θάλασσα και το παρέσερναν τα νερά της βροχής. Για χρόνια πολλά οι Συριανοί αγρότες, όπως και οι άλλοι Κυκλαδίτες, έχτιζαν τοίχους με ξερολιθιά, στερέωναν το χώμα και έφτιαχναν τα χωράφια τους. “ Η κλίση βέβαια, όπως έλεγαν, έμεινε κλίση, που την ιππεύουν αναβαθμοί.” Ο Χαρασσώνας πάντα εκεί, ήρεμος, ήσυχος. Είναι πολλά τα γκρίζα βράχια και οι πέτρες που τον τυλίγουν και λιγοστό το χώμα που υπάρχει ακόμη. Πάνω σ’ αυτό το χώμα, το τόσο αδύνατο και λειψό σε συστατικά που οι βροχές σπάνια το θυμούνται, ποτισμένο με αλμύρα, σ’ αυτό το χώμα που συχνά θυμίζει αλεσμένη πέτρα, σ’ αυτό το χώμα που καίγεται απ’ τον ήλιο τον ανελέητο και στεγνώνει απ’ το δυνατό μελτέμι, σ’ αυτό το χώμα γίνεται το θαύμα της φύσης. Κάθε άνοιξη πλημμύρα τ’ αγριολούλουδα τα πανέμορφα, τα πολύχρωμα να μοσχομυρίζουν. Πρωταγωνιστούν οι ασπάλαθοι οι κίτρινοι, με τ’ αγκάθια τα κοφτερά. Πολλά τα σκίνα, οι αρευτιές και τα σκόρπια κοπάδια, πρόβατα και κατσίκια, που τρέχουν για φαγητό. Σου σπάει τη μύτη το θυμάρι και το φασκόμηλο κι η θρούμπη. Κι αν αγγίξεις το χαμομήλι... κουβαλάς τη μυρωδιά του ως το σπίτι σου. Περπατώντας μετά τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου, (φέτος δεν έχει ακόμα βροχές), όταν έφθανε κανείς ως τα Σταυριά και στην Πλαγιά μες την παγωνιά στις αρχές του χειμώνα, εκεί κοντά στης Μυλωνούς τα χωράφια... αλλά ακόμη σκαρφαλώνοντας και τους Ανοιξιάτικους μήνες πάνω στις βραχώδεις σχισμές, μπορούν να βρεθούν και να μαζευτούν μια μεγάλη ποικιλία από χόρτα που χαρίζουν την πιο ωραία και εύγευστη σαλάτα, όπως έλεγαν πολλές γυναίκες που τις άκουγα να τρέχουν να κόψουν τα αγαπημένα τους χόρτα.

“Χόρτα του βουνού, βραστά με λάδι, ίσως και με λεμόνι είναι ότι καλλίτερο! Αλλά και το χορτόζουμο είναι απαραίτητο και τονωτικό. Το γευόμαστε με περίσσια ευχαρίστηση,” μου είπαν κάποιες φίλες που έχουν σπίτια στον Φοίνικα και τους αρέσει να πηγαίνουν να μαζεύουν τα χόρτα.

Μάρκος Βαμβακάρης

Τραγούδησε τη Νότια περιοχή της Σύρου με τις ωραίες ακτές, τις αμμουδιές και τις τόσες ωραίες πεδιάδες. Με τη “Φραγκοσυριανή” ακούστηκε :

....θα σε πάρω να γυρίσω Φοίνικα Παρακοπή

Γαλησσά και Ντελαγκράτσια, και ας μου’ ρθει συγκοπή...”

*Οψιανός: Πέτρωμα ηφαιστειογενές, που παρουσιάστηκε με μαύρο χρώμα από την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης και Μήλου και μεταφέρθηκε και σε άλλα νησιά. Έφθασε και στη Σύρο. Ο Οψιανός (Οψιδιανός) επειδή ήταν μια πολύ σκληρή πέτρα, είχε χρησιμοποιηθεί στην αρχαία εποχή (όπου είχε βρεθεί ), για εργαλείο, για όπλο, ξυράφι κ.α.