“Τις έχουμε και τις αφήνουμε να καταρρέουν”

Την τεράστια σημασία της προαγωγής της καλλιέργειας των αναβαθμίδων ή αιμασιών, στις νησιωτικές αγροτικές περιοχές, επιχειρεί να αναδείξει το πρόγραμμα, που λαμβάνει χώρα στην Άνδρο και υποστηρίζεται από τα Πανεπιστήμια Αιγαίου και Αθηνών και άλλους εθνικούς φορείς.

Από τον βιολόγο, κ. Τάσο Δημαλέξη, παρουσιάστηκε το σχέδιο του προγράμματος “Η αξία των αναβαθμίδων και η συμβολή τους στην κτηνοτροφία - Νέες προτάσεις”, το οποίο εγκρίθηκε από τα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα και έχει ξεκινήσει ήδη η υλοποίησή του από τον Δήμο Άνδρου σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πράσινο Ταμείο, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και την ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, στο πλαίσιο της ενημερωτικής εκδήλωσης που διοργάνωσαν το WWF Ελλάς και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κορθίου, με θέμα «Κτηνοτροφία και περιβάλλον: Πρακτικές και λύσεις για το μέλλον της Άνδρου».

Οι αναβαθμίδες “θησαυρός” για την καλλιέργεια

Όπως ανέλυσε ο κ. Δημαλέξης στην εισαγωγή του προς το κοινό, το οποίο κατέκλυσε την αίθουσα, “έως και πριν λίγα χρόνια, στο χώρο, τουλάχιστον, του Αιγαίου, αλλά και σε πολλά άλλα μέρη της Νότιας Ελλάδας, οι αναβαθμίδες ήταν η βάση πάνω στην οποία λειτουργούσε ένας πολυλειτουργικός πρωτογενής τομέας”, ωστόσο, “για πολλούς και διάφορους λόγους εγκαταλείφθηκαν. Ήταν δύσκολη η καλλιέργειά τους, ήταν δύσκολη η συντήρησή τους, οι άνθρωποι έφυγαν από τον αγροτικό χώρο, πήγαν σε μεγαλύτερες πόλεις [...] και το αποτέλεσμα ήταν σιγά-σιγά να καταρρεύσουν και σε πολλά μέρη της Ελλάδας, να έχουν ήδη διαλυθεί”.

“Υπάρχουν όμως περιοχές ακόμη και η Άνδρος είναι μία από αυτές, στις οποίες διατηρούνται ακόμη σε πολύ καλή κατασταση τέτοια, που να μας επιτρέπει να σκεφτούμε, ότι έχουμε στα χέρια μας ως νησιωτικές κοινωνίες, υποδομές, που σε ένα άλλο μέρος να προσπαθούσαν να τις φτιάξουν, θα ξόδευαν δισεκατομμύρια ευρώ. Εμείς τις έχουμε και τις αφήνουμε να καταρρέουν. Αν τις αξιοποιήσουμε, αν τις εντάξουμε στο σύστημα παραγωγής, τότε έχουμε να δούμε πολλά οφέλη”, τόνισε σημειώνοντας, πως το ζητούμενο είναι να ξανασυνδυαστούν οι αγροκτηνοτροφικές πρακτικές για να δώσουν υψηλής προστιθέμενης αξίας και κλιματικά φιλικά τοπικά προϊόντα.

Σύμφωνα με την παρουσίαση του καθηγητή, η δημιουργία – καλλιέργεια των αναβαθμίδων αποτέλεσμα επίπονης χειρωνακτικής προσπάθειας χιλιετιών, διαμορφώνει διαχρονικά, τη σημαντικότερη υποδομή στο χώρο του Αιγαίου επιτρέποντας την επιβίωση των νησιωτικών κοινοτήτων σε αντίξοα και αφιλόξενα περιβάλλοντα. Η καλλιέργεια σε αναβαθμίδες, παράλληλα, εξομαλύνει τις ακραίες θερμοκρασίες, εξοικονομεί νερό, βοηθά την ταμίευση του βρόχινου νερού στο έδαφος, προστατεύει από τη διάβρωση και τις πυρκαγιές, ενώ βοηθά και τη βιοποικιλότητα, ενώ σύμφωνα με τα αποτελέσματα του προγράμματος LIFE ANDROSSPA, είναι εφικτή η επανακαλλιέργεια των αναβαθμίδων, με τη χρήση κατάλληλου εξοπλισμού και παραγωγή ποιοτικών προϊόντων.

Στόχοι του προγράμματος

Το νέο πρόγραμμα LIFE CLIMA, όπως τονίστηκε στην παρουσίαση, στοχεύει να αποδείξει ότι η επαναχρησιμοποίηση σε μεγάλη κλίμακα των αναβαθμίδων ως πράσινης υποδομής μπορεί να αναζωογονήσει έναν σύγχρονο οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμο πολυλειτουργικό πρωτογενή τομέα, στηριζόμενο σε τοπικές ποικιλίες και κλιματικά φιλικές πρακτικές καλλιέργειας, ικανό σε συνδυασμό με τον τουρισμό και τον πολιτισμό να υποστηρίξει μία πιο ανθρώπινη τοπική ανάπτυξη.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τις προτάσεις του προγράμματος, μέσω της χρήσης καινοτόμων για τη χώρα μας προσεγγίσεων, όπως είναι το “Land Stewardship”, η εθελοντική συνεργασία, δηλαδή, μεταξύ των μικρο-ιδιοκτητών γης, αλλά και των τοπικών επιχειρήσεων, για την εφαρμογή περιβαλλοντικά φιλικών πρακτικών καλλιέργειας και προστασίας του αγροτικού τοπίου με σύγχρονες, κοινωνικά βιώσιμες πρακτικές

Για την επιτυχία του προγράμματος και της μεθόδου εν γένει, προτάθηκε η αναζήτηση συνεργειών μεταξύ των ιδιοκτητών γης, με τοπικές φάρμες, για παροχή λιπασμάτων, ζωοτροφών κλπ, τοπικές επιχειρήσεις για αξιοποίηση μέρους της παραγωγής, τοπικούς φορείς, όπως Κοιν.Σ.Επ., ή Συνεταιρισμούς, για την υποστήριξη της παραγωγής, μικροζυθοποιίες, εταιρείες παραγωγής καλλυντικών και τοπικών προϊόντων, για παροχή τεχνογνωσίας στην καλλιέργεια αρωματικών φυτών, τουριστικούς φορείς, κεντρικές και περιφερειακές υπηρεσίες, εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά και ξένους οργανισμούς.

Οι δράσεις που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος αφορούν σε:

• αποκατάσταση, επαναχρησιμοποίηση, επανακαλλιέργεια πλέον των 1.000 στρεμμάτων αναβαθμίδων,

• απόκτηση κατάλληλου καλλιεργητικού εξοπλισμού,

• επιλογή ποικιλιών, πολλαπλασιασμός σπόρων τοπικών ποικιλιών,

• αποκατάσταση – καθαρισμός παραδοσιακών μονοπατιών ως οδών πρόσβασης στις αναβαθμίδες, αλλά και ως αντιπυρικές ζώνες,

• δημιουργία μελισσοτόπων σε συνάρτηση με τις αναβαθμίδες

• πώληση προϊόντων και επανεπένδυση σε συμπληρωματικές εκτάσεις, σε συνεργασία με αγρότες,

• αγροδιατροφική σύμπραξη (συνεργασία δευτερογενή με τριτογενή τομέα)

• επαναλειτουργία περιστεριώνων, αποκατάσταση νερόμυλων, δημιουργία μικρών υδατοσυλλογών,

• πιστοποίηση και προώθηση προϊόντων που θα παράγονται από το πρόγραμμα με τη συμμετοχή εταιρειών που θα αναλάβουν τη μεταποίησή τους

• δημιουργία σχολείου ξερολιθιάς, διεξαγωγή εκπαιδευτικών σεμιναρίων,

• σχεδιασμός παραγωγικών διαδρομών