"Αβάσιμοι οι ισχυρισμοί από το Ελληνικό δημόσιο"

Για το θέμα των μαζικών αγωγών του Ελληνικού Δημοσίου κατά ιδιωτών, ιδιοκτητών ακινήτων στην Επάνω Μεριά της Σύρου, μίλησε στην "Κοινή Γνώμη", ο δικηγόρος, Θωμάς Ξανθόπουλος, ο οποίος δραστηριοποιείται και στις Κυκλάδες.

Ο κ. Ξανθόπουλος έχει αναλάβει δεκάδες τέτοιες περιπτώσεις πολιτών που κλήθηκαν να αποδείξουν τα αυτονόητα, δηλαδή ότι οι εκτάσεις αυτές τους ανήκουν.

- Ποια είναι η άποψή σας για τις μαζικές αγωγές του Ελληνικού Δημοσίου κατά ιδιωτών, ιδιοκτητών ακινήτων στην Επάνω Μεριά της Σύρου περί το φθινόπωρο του 2024; Για ποιο λόγο το κράτος επέλεξε να καταθέσει τόσες αγωγές σε αυτήν τη χρονική περίοδο;

"Εδώ και χρόνια το Δημόσιο διεκδικεί χιλιάδες περιουσίες πολιτών σε ολόκληρες περιοχές στη χώρα.

Στις Κυκλάδες και ειδικότερα στη Σύρο το πρόβλημα προέκυψε λίγο προτού υπάρξει για την περιοχή «λειτουργούν Κτηματολόγιο». Η Διεύθυνση Δασών Κυκλάδων έχει χαρακτηρίσει το μεγαλύτερο τμήμα των εκτάσεων της Επάνω Μεριάς ως χορτολιβαδικές, δηλαδή εκτάσεις με χαμηλή φρυγανική βλάστηση και σε όσες περιπτώσεις οι πολίτες δεν στράφηκαν κατά της ανάρτησης του δασικού χάρτη, οριστικοποιήθηκε ο χαρακτηρισμός και πλέον οι εκτάσεις αυτές εμφανίζονται ως «πράσινες» στον κυρωμένο δασικό χάρτη.

Έτσι, ό,τι ήταν «πράσινο» στον προσωρινά κυρωμένο δασικό χάρτη, οι δασικές υπηρεσίες το αντιμετώπισαν ως έκταση υπαγόμενη στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας με συνέπεια να θεωρούν ότι υπάρχει τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου.

Μετά την κήρυξη του τότε ΟΤΑ Άνω Σύρου υπό κτηματογράφηση, το έτος 1997, οι ιδιοκτήτες δήλωσαν τα δικαιώματά τους κανονικά και εμφανίζονται ως ιδιοκτήτες στις αρχικές κτηματολογικές εγγραφές.

Εν τω μεταξύ η Διεύθυνση Δασών Κυκλάδων το 2016 είχε καταθέσει πρόταση στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους για έγερση αγωγής στους ιδιοκτήτες αυτών των εκτάσεων. Και το

φθινόπωρο του 2024, οχτώ χρόνια αργότερα καταθέτει αγωγές μη λαμβάνοντας υπόψη ότι μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε έγιναν ουσιαστικές αλλαγές στη νομοθεσία με στόχο την προστασία των ιδιοκτητών και τις οποίες η Διεύθυνση Δασών Κυκλάδων αγνόησε πλήρως".

- Ποιες νομοθετικές παρεμβάσεις, όπως αναφέρετε, αγνόησε η Διεύθυνση Δασών και προχώρησε στις μαζικές αγωγές;

"Αγνόησε τον ν. 4819/2021 και συγκεκριμένα το άρθρο 152 στο οποίο ορίζεται ότι σε εκτάσεις δασικές και χορτολιβαδικές που βρίσκονται μεταξύ άλλων στις Κυκλάδες, δηλαδή σε περιοχές όπου δεν ισχύει το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου επί αυτών των εκτάσεων, το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας, εφόσον δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητάς του και συγχρόνως οι ιδιώτες έχουν τίτλους ιδιοκτησίας, οι ίδιοι ή οι δικαιοπάροχοί τους, οι οποίοι έχουν συνταχθεί μέχρι την 1.7.2001, έστω και εάν έχουν μεταγραφεί μεταγενέστερα.

Στόχος του νόμου ήταν να λύσει τις ιδιοκτησιακές εκκρεμότητες μεταξύ ιδιωτών και Ελληνικού Δημοσίου στις περιοχές που δεν ισχύει το τεκμήριο κυριότητας, με απώτερο σκοπό την αποσυμφόρηση του δικαστηρίου και των υπηρεσιών του Δημοσίου, την επιτάχυνση των διαδικασιών ολοκλήρωσης του κτηματολογίου και μακροπρόθεσμα την ασφάλεια των συναλλαγών και την ανάπτυξη των περιοχών στις οποίες αφορά η ρύθμιση.

Για τους ίδιους λόγους συστάθηκαν και τα Συμβούλια Ιδιοκτησίας Δασών, Δασικών, Χορτολιβαδικών και Βραχωδών εκτάσεων ένα εκ των οποίων αφορά και τις Κυκλάδες.

Όπως αναφέρει μάλιστα η σχετική εγκύκλιος που εκδόθηκε με αφορμή τον νόμο, τυχόν εντολές έγερσης αγωγών που έχουν δοθεί από τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες προς τα γραφεία του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους θα πρέπει να ανακληθούν.

Επομένως, το Ελληνικό Δημόσιο, αγνοώντας την πρόσφατη νομοθεσία συνέχισε να ασκεί αγωγές στηριζόμενο σε μία γνωμοδότηση του 2016 ακόμη και σε περιπτώσεις που δεν έχει νόμιμο τίτλο ως διάδοχος του Οθωμανικού κράτους, χωρίς να λαμβάνει υπόψη την πραγματική κατάσταση του ακινήτου όπως διαμορφώθηκε από την εποχή της απελευθέρωσης μέχρι σήμερα, και το γεγονός της ύπαρξης τίτλων των πραγματικών ιδιοκτητών - ιδιωτών.

Η αθρόα κατάθεση των αγωγών έγινε τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του έτους 2024 λόγω της ολοκλήρωσης του Κτηματολογίου".

- Τι ισχυρίζεται το Ελληνικό Δημόσιο; Ποια είναι τα επιχειρήματά του για τη διεκδίκηση όλων αυτών των ιδιοκτησιών;

"Το Ελληνικό Δημόσιο επικαλείται το Οθωμανικό δίκαιο και θεωρεί εαυτόν κύριο των κτημάτων με πρωτότυπο τρόπο, ως διάδοχο του Οθωμανικού Δημοσίου. Συγκεκριμένα, ισχυρίζεται ότι οι εκτάσεις της Επάνω Μεριάς Σύρου υπήρξαν ανέκαθεν δημόσιες ως υπαγόμενες στην δασική νομοθεσία, ότι δεν εξουσιάστηκαν ποτέ από κανέναν ιδιώτη (νεκρές γαίες), ότι ανήκαν στο Οθωμανικό κράτος και μετά την απελευθέρωση περιήλθαν στο Ελληνικό Δημόσιο κατά διαδοχή του Τουρκικού Δημοσίου «δικαιώματι πολέμου» και παραπέμπει στο Πρωτόκολλο Ανεξαρτησίας της Ελλάδας, στα ερμηνευτικά πρωτόκολλα του Λονδίνου (1830) και στη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης (1832).

Επικουρικά, ισχυρίζεται ότι αυτές οι εκτάσεις περιήλθαν στην κυριότητά του ως λιβάδια βάσει ενός βασιλικού διατάγματος του 1833 ή ως ανέκαθεν αδέσποτες εκτάσεις, δηλαδή εκτάσεις που δεν εξουσιάστηκαν ποτέ από κανέναν ιδιώτη".

- Έχουν κάποια βάση αυτά τα επιχειρήματα;

"Όχι, οι ισχυρισμοί του Ελληνικού Δημοσίου είναι αβάσιμοι και αυτό επιβεβαιώνεται από πλήθος δικαστικών αποφάσεων του Αρείου Πάγου.

Κατ' αρχάς, το γεγονός ότι οι εκτάσεις έχουν χαρακτηριστεί δασικές, έστω και τελεσίδικα, δε σημαίνει αυτομάτως ότι είναι δημόσιες, ώστε να τις διεκδικεί το Ελληνικό Δημόσιο. Οι αποφάσεις του Δασάρχη και των Επιτροπών Επίλυσης Δασικών Αμφισβητήσεων για τον χαρακτήρα μιας έκτασης ως δασικής, ή μη, διαπιστώνουν τη φυσική κατάσταση της έκτασης και τυχόν πρόσφατες αλλοιώσεις της, ανεξάρτητα αν αυτή είναι δημόσια ή ιδιωτική. Η κρίση αυτή για τον χαρακτηρισμό μιας έκτασης δεν αφορά το Δικαστήριο, το οποίο είναι και το αρμόδιο να κρίνει το ιδιοκτησιακό καθεστώς της έκτασης. Κατά συνέπεια και ο οριστικός δασικός χάρτης δεν αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εκτάσεων που περιλαμβάνονται σε αυτόν, πλην όμως ο χαρακτηρισμός μιας έκτασης ως δασικής ενεργοποιεί το τεκμήριο κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου.

Όμως, αυτό το τεκμήριο είναι μαχητό, δηλαδή μπορεί να αντικρουστεί από τον ιδιώτη ιδιοκτήτη του ακινήτου. Ακόμη πιο σημαντικό δε είναι ότι στις Κυκλάδες και στη Σύρο αυτό το τεκμήριο δεν ισχύει καθόλου, σύμφωνα με ρητή αναφορά στο άρθρο 62 του νόμου 998/1979 «περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας». Τόσο ο νόμος όσο και η ερμηνεία του από τον Άρειο Πάγο αναφέρουν ότι το Ελληνικό Δημόσιο δεν έχει τεκμήριο κυριότητας στα δάση, στις δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις των Κυκλάδων και προκειμένου να διεκδικήσει το Δημόσιο μια τέτοια έκταση πρέπει να αποδείξει την κυριότητά του με τρόπο νόμιμο όπως με κάποιον τίτλο ιδιοκτησίας (συμβόλαιο αγοράς, δωρεάς κλπ.).

Το Ελληνικό Δημόσιο, παρά την πρόβλεψη του νόμου, συνέχισε να ασκεί αγωγές ακόμη και χωρίς απόδειξη της κυριότητάς του με νόμιμο τρόπο. Για να λυθεί αυτό το πρόβλημα και να αποσυμφορηθούν τα δικαστήρια από απαράδεκτες και αβάσιμες αγωγές του δημοσίου, όπως αναφέραμε παραπάνω, ο νομοθέτης το έτος 2021 και με τον νόμο 4819/2021 όρισε ότι στις δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις, μεταξύ άλλων και των Κυκλάδων, το Δημόσιο δεν μπορεί να προβάλλει δικαιώματα κυριότητας στις περιπτώσεις που δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας (όπως συμβόλαια αγοράς, δωρεάς, πράξεις απαλλοτρίωσης, συμβάσεις), πράξεις μίσθωσης ή παραχώρησης, πράξεις αξιοποίησης και προστασίας της έκτασης ως δημόσιας, δικαστικές αποφάσεις και απορριπτικές γνωμοδοτήσεις των ΣΙΔΧΒΕ και όταν συγχρόνως ο ιδιώτης διαθέτει ο ίδιος ή οι δικαιοπάροχοί του τίτλους ιδιοκτησίας οι οποίοι έχουν συνταχθεί μέχρι την 1.7.2001.

Με αυτόν τον τρόπο, ο νομοθέτης επιχείρησε να προστατέψει όσους ιδιοκτήτες είχαν τίτλο κτήσης μέχρι την 1.7.2001 και αναγνωρίζονται ως κύριοι από το κτηματολόγιο τόσο στις Κυκλάδες όσο και σε άλλες περιοχές που αναφέρονται στο νόμο, αντιμετωπίζοντας αυτές τις εκτάσεις ως ιδιωτικές. Μάλιστα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εξέδωσε και σχετική εγκύκλιο αναφέροντας ρηρά ότι τυχόν εντολές έγερσης αγωγών, που έχουν δοθεί απ’ τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες προς τα γραφεία του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, θα πρέπει να ανακληθούν.

Δυστυχώς, το Ελληνικό Δημόσιο όχι απλώς δεν ανακάλεσε τις υπάρχουσες αγωγές αλλά άσκησε νέες χωρίς τίτλους ιδιοκτησίας, χωρίς επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητάς του, την ίδια στιγμή που ο ιδιώτης εναγόμενος έχει τίτλο κτήσης μέχρι την 1.7.2001 και έχει καταχωρηθεί υπέρ του το δικαίωμα κυριότητας στο κτηματολόγιο. Εν ολίγοις, το Δημόσιο αγνοεί κατ’ εξακολούθηση πλήρως το νόμο.

Όσον αφορά στους ισχυρισμούς του Δημοσίου ,ότι αυτές οι εκτάσεις είναι νεκρές γαίες που ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο ως διάδοχο του Οθωμανικού Δημοσίου δικαιώματι πολέμου, είναι σαφώς αβάσιμοι. Γίνεται σαφές τόσο από τους θεωρητικούς νομικούς όσο και από πλήθος δικαστικών αποφάσεων με βάση ιστορικά δεδομένα, ότι στις Κυκλάδες διαμορφώθηκε ένα ιδιαίτερο νομικό καθεστώς με βάση το οποίο κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας οι εκτάσεις των Κυκλάδων ήταν στο σύνολό τους ιδιωτικές γαίες, καθαρής ιδιοκτησίας που ανήκαν και εξουσιάζονταν από τους κυρίους τους και το Δημόσιο δεν είχε ποτέ κανένα δικαίωμα σε αυτές.

Τα νησιά αυτά υπήχθησαν υπό την Οθωμανική κυριαρχία ειρηνικά, με την οικειοθελή υποταγή τους κατόπιν συνθηκών μεταξύ των Γενουατών ή Ενετών κατακτητών τους και του Σουλτάνου και έτσι ο ιερός μουσουλμανικός νόμος αναγνώρισε τις εκτάσεις των Κυκλάδων ως ιδιωτικές υπό τον όρο της καταβολής έγγειου φόρου. Παραχωρήθηκαν, δηλαδή, από τον Σουλτάνο στους χριστιανούς κατοίκους ως λάφυρο για την οικειοθελή υποταγή τους.

Συνεπώς, οι κάτοικοι των Κυκλάδων ήταν κύριοι των ιδιοκτησιών τους, ενώ όπως είναι γνωστό επί τουρκοκρατίας στις Κυκλάδες δεν διέμεναν Οθωμανοί και τα νησιά είχαν το προνόμιο της αυτοδιοίκησης από αυτόχθονες προεστούς. Ανεξάρτητα, λοιπόν, από τη φύση, τη μορφολογία και τον προορισμό των γαιών, δηλαδή είτε είναι δασικές είτε όχι, οι γαίες των Κυκλάδων ήταν ιδιωτικές και ανήκαν στους χριστιανούς κατοίκους τους τόσο επί Τουρκοκρατίας όσο και μετά την απελευθέρωση.

Σχετικά με τους ισχυρισμούς του Ελληνικού Δημοσίου ότι οι εκτάσεις ήταν λιβάδια ή αδέσποτες γαίες επικαλούμενο νόμους των ετών 1833 και 1837, τα δικαστήρια δέχονται συνήθως ότι το Δημόσιο οφείλει να αποδεικνύει ότι το ακίνητο ήταν λιβάδι κατά τον χρόνο έκδοσης του διατάγματος του 1833 και το οποίο κατείχε και δεν ανήκε μέχρι τότε σε ιδιώτες ή ότι ήταν κάποτε αδέσποτο ή κατέστη κάποια στιγμή αδέσποτο (χωρίς ιδιώτη κύριο) και πότε, πριν τη σύσταση του Ελληνικού κράτους ή μετά το έτος 1837, γεγονότα που, όπως είναι φυσικό, ουδέποτε καταφέρνει να αποδείξει. Παράλληλα δε, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, οι ισχυρισμοί του Δημοσίου είναι και αόριστοι, εφόσον δεν επικαλείται και δεν αποδεικνύει καμία πράξη νομής επάνω στα ακίνητα ή πράξεις διαχείρισής τους ως δημόσια".

- Πώς έχει διαμορφωθεί το ιδιοκτησιακό καθεστώς στην Επάνω Μεριά της Σύρου στην διάρκεια των αιώνων.

"Η περιοχή της Επάνω Μεριάς Σύρου ανήκε προ αμνημονεύτων χρόνων σε συγκεκριμένες οικογένειες της Σύρου με μεταγεγραμμένους τίτλους ιδιοκτησίας στο Υποθηκοφυλακείο Σύρου που ανάγονται τουλάχιστον στον 19ο αιώνα, με αποτέλεσμα και οι μεταγενέστεροι ιδιοκτήτες των εδαφών στην περιοχή να στηρίζουν την κυριότητά τους σε μία αδιάκοπη διαδοχή πραγματικής κατοχής και εξουσίασης με τίτλους ιδιοκτησίας από το 19ο αιώνα μέχρι και σήμερα. Άλλωστε, το Ελληνικό Δημόσιο δεν μπορεί να επικαλεστεί πόσω δε μάλλον να αποδείξει ότι στην περιοχή άσκησε οποιασδήποτε μορφής νομή ή διαχείριση των εκτάσεων της Επάνω Μεριάς ως δημοσίων.

Στην πραγματικότητα, παρά τους ισχυρισμούς του Δημοσίου, η Επάνω Μεριά της Σύρου αποτελούνταν πάντοτε από ιδιωτικές ιδιοκτησίες ενώ όλη η περιοχή χαρακτηρίζεται από εμφανή σημεία διαχρονικής ανθρωπογενούς παρέμβασης, ιδίως δε αγροτικής εκμετάλλευσης, όπως αλώνια, ξερολιθιές, εμφανείς αναβαθμίδες, λατομεία, μονοπάτια, παλιές λιθόκτιστες οικίες, καλύβες, μαντριά, πηγές νερού και ποτιστικά τα οποία μαρτυρούν την άλλοτε γεωργική καλλιέργεια στην περιοχή, ιδίως με κηπευτικά, σιτηρά και όσπρια, τη χρήση των εδαφών ως βοσκοτόπων αλλά και σημαντική μελισσοκομική δραστηριότητα.

Αυτή η ανθρωπογενής δραστηριότητα χρονολογείται από αρχαιοτάτων χρόνων ενώ υπάρχουν καταγεγραμμένες ιστορικές μαρτυρίες ότι η περιοχή ανήκε σε ιδιώτες τουλάχιστον από τον 16ο αιώνα, με πιο χαρακτηριστικό το αρχαιότερο προικοσύμφωνο με ημερομηνία 17 Ιουνίου 1548, το οποίο συναντούμε στο σύγγραμμα της δρ. Ελπίδας Πρίντεζη-Καμπέλη «Η Σύρος στους αιώνες της Τουρκοκρατίας – Από τον 16ο αιώνα μέχρι την επανάσταση και την ίδρυση της Ερμούπολης, στο έργο «Συμβολή στην Ιστορία και τον Πολιτισμό της Σύρου». Από αυτό προκύπτει ότι στην περιοχή του Πύργου της Άνω Μεριάς, ο Πέτρος Νταλέζιος, πρόγονος της γνωστής οικογένειας Δαλέζιου με πολλά ακίνητα στην περιοχή, κατείχε σημαντική περιουσία.

Σύμφωνα δε με το ιστορικό σύγγραμμα του Ανδρέα Φραγκίδη, το οποίο συντάχθηκε μεταξύ των ετών 1895-1921, η Άνω Σύρος συγκέντρωνε μεγάλο μέρος του πληθυσμού του νησιού καθώς στην απογραφή του έτους 1889 καταγράφονται 2.872 κάτοικοι. Επίσης στην περιοχή υπήρχαν πηγές με νερό ενώ η περιοχή Μέσα Πύργος συγκαταλέγεται στα περίχωρα του χωριού Σαν Μιχάλης που χαρακτηρίζεται ως χωριό κατάφυτο με πηγή άφθονου ύδατος και φυτείες ενώ στον Μέσα Πύργο υπήρχε λατομική δραστηριότητα. Στην ανατολική πλευρά του Πύργου υπήρχε το χωριό Αληθινή, που περιγράφεται ως κατάφυτο χωριό με άφθονα γλυκά νερά και αρχαίο φρέαρ το οποίο ανακαλύφθηκε το 1906. Αναφέρεται ότι, λόγω της τοποθεσίας της Άνω Μεριάς, η βλάστηση και ο θερισμός γινόταν πιο αργά σε σχέση με τα άλλα σημεία της Σύρου ενώ τα προϊόντα που καλλιεργούνταν εκεί ήταν συνήθως κριθάρι, σύκα, σταφύλια, κουκιά και φασόλια. Όσον αφορά στο πολύ συνηθισμένο έως και σήμερα όνομα Δαλέζιος, αυτό ησήχθη επί ενετοκρατίας στη Σύρο (1207-1537) και διατηρείται έως και σήμερα.

Όλα αυτά τα στοιχεία είναι σημαντικότατα για την άμυνα του ιδιώτη απέναντι στο Ελληνικό Δημόσιο και είναι αδύνατο να τα αγνοεί τόσο επιδεικτικά το κράτος και να εξακολουθεί να ασκεί αβάσιμες αγωγές κατά των ιδιοκτητών ακινήτων στην Επάνω Μεριά".

- Μπορείτε να μας μιλήσετε για τα Συμβούλια Ιδιοκτησίας Δασών, Δασικών, Χορτολιβαδικών και Δασικών Εκτάσεων (ΣΙΔΧΒΕ), ποιος είναι ο ρόλος τους; Λειτουργούν;

"Με το άρθρο 149 του ν. 4819/2021 προστέθηκε το άρθρο 8Α στον νόμο 998/1979 με τίτλο Συμβούλια Ιδιοκτησίας Δασών, Δασικών, Χορτολιβαδικών και Βραχωδών Εκτάσεων (ΣΙΔΧΒΕ) που κείνται στις περιοχές του δευτέρου εδαφίου του άρθρου 62 του ν. 998/1979, στις οποίες συγκαταλέγονται και οι Κυκλάδες.

Αρμοδιότητά τους είναι η διοικητική αναγνώριση από το Δημόσιο της κυριότητας ή άλλων εμπράγματων δικαιωμάτων ιδιωτών ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου επί των δασών, των δασικών εκτάσεων, χορτολιβαδικών και βραχωδών εκτάσεων που βρίσκονται στις παραπάνω περιοχές. Η διαδικασία ξεκινά με αίτηση του ενδιαφερόμενου, ο οποίος πρέπει να προσκομίσει τους νόμιμα μεταγεγραμμένους τίτλους ιδιοκτησίας του, που έχουν συνταχθεί το αργότερο μέχρι την 1.7.2001, έστω και εάν έχουν μεταγραφεί μεταγενέστερα, μαζί με τοπογραφικά διαγράμματα, εξαρτημένα στο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 (ΕΓΣΑ 87), στα οποία αποτυπώνεται η περιγραφόμενη στους τίτλους έκταση, όπως και επί τη βάσει όσων στοιχείων τηρούνται στη Δασική Υπηρεσία. Το οικείο Δασαρχείο ή η Διεύθυνση Δασών προβαίνει στη σύνταξη τεκμηριωμένης έκθεσης περί της ύπαρξης τίτλων ιδιοκτησίας του Δημοσίου ή άλλων επαρκών στοιχείων απόδειξης της κυριότητας του Δημοσίου, όπως πράξεις μίσθωσης, παραχώρησης ή άλλης εκμετάλλευσης, αξιοποίησης και προστασίας της έκτασης ως δημόσιας και διατυπώνει έκθεση για την απόρριψη ή αποδοχή της πρότασης.

Μετά από εκτίμηση του αποδεικτικού υλικού, ακολουθεί εισήγηση του ορισθέντος εισηγητή και αιτιολογημένη γνωμοδότηση σε κάθε υπόθεση ενώ η κρίση των Συμβουλίων υπόκειται στην έγκριση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, δυναμένου να αποδεχθεί ή μη αυτή, εν όλω ή εν μέρει αλλά επ' ωφελεία του Δημοσίου, όχι όμως και να τροποποιήσει αυτήν εις βάρος του Δημοσίου.

Με Κοινή Υπουργική Απόφαση του έτους 2022 συστάθηκε ΣΙΔΧΒΕ με έδρα την Ερμούπολη Σύρου και τοπική αρμοδιότητα, μεταξύ άλλων, την περιφέρεια των Κυκλάδων. Ο σκοπός για τον οποίο θεσπίστηκαν αυτά τα Συμβούλια ήταν να λυθούν σε επίπεδο διοίκησης τα ιδιοκτησιακά θέματα δασικών, χορτολιβαδικών και βραχωδών εκτάσεων στις οποίες δεν υπάρχει το τεκμήριο του Δημοσίου, χωρίς να χρειαστεί η προσφυγή στα Δικαστήρια.

Προφανώς, ο θεσμός δεν λειτούργησε, πιθανόν διότι οι πολίτες δεν γνωρίζουν την ύπαρξη των Συμβουλίων και δεν υπάρχει εξοικείωση με αυτές τις διαδικασίες αλλά και λόγω της ίδιας της στάσης του Ελληνικού Δημοσίου καθώς δεν υπήρξε επαρκής προώθηση και ενημέρωση των κατοίκων των συμπεριλαμβανόμενων περιοχών ενώ προτιμήθηκε η κατάθεση αγωγών και η μετάθεση του βάρους στα Ελληνικά Δικαστήρια".

- Τι μπορούν να κάνουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων στις Κυκλάδες για να προστατέψουν τα ακίνητά τους;

"Εφόσον ο ιδιώτης δεχτεί αγωγή από το Ελληνικό Δημόσιο, οφείλει να προσφύγει σε εξειδικευμένο δικηγόρο, ο οποίος σε συνεργασία με εξειδικευμένο μηχανικό θα αναλάβει την ολοκληρωμένη άμυνα ενώπιον του Δικαστηρίου, με στόχο την απόρριψη αγωγής του Δημοσίου. Ο πολίτης οφείλει άμεσα να προσφύγει σε δικηγόρο, καθώς υπάρχουν αυστηρές προθεσμίες για την άμυνά του που πρέπει να τηρηθούν αλλιώς χάνει το δικαίωμά του.

Στην περίπτωση που ο ιδιώτης αναγράφεται σε λειτουργούν Κτηματολόγιο ως αληθήςκύριος και το Ελληνικό Δημόσιο δεν έχει ασκήσει αγωγή εναντίον του, δεν απαιτείται κάποια ενέργεια.

Ωστόσο, οι ιδιοκτήτες ακινήτων στη Σύρο και εν γένει στις Κυκλάδες, τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ως δασικά από τη Διεύθυνση Δασών Κυκλάδων, έχουν το δικαίωμα να προσφύγουν στα Συμβούλια Ιδιοκτησίας Δασικών Χορτολιβαδικών και Βραχωδών εκτάσεων (ΣΙΔΧΒΕ) για τη διοικητική αναγνώριση της ιδιοκτησίας τους, εφόσον το Δημόσιο προβάλλει δικαιώματα κυριότητας επ' αυτών και δεν έχει ολοκληρωθεί το Κτηματολόγιο.

Όπως αναφέραμε παραπάνω, ο πολίτης έχει πολλά νομικά επιχειρήματα προκειμένου να αντικρούσει μία τέτοια αγωγή του Δημοσίου. Θεωρούμε ότι η άμυνα του ιδιώτη είναι σαφώς ευχερέστερη στις περιπτώσεις που ο ίδιος ή οι δικαιοπάροχοί του έχουν τίτλο κτήσης έως 1.7. 2001 και εφόσον το Ελληνικό Δημόσιο δεν επικαλείται ούτε προσκομίζει κάποια απόδειξη της κυριότητάς του με τους τρόπους που αναπτύξαμε παραπάνω, καθώς σε αυτήν την περίπτωση, εφαρμόζεται ευθέως ο ν. 4819/2021. ".

- Ποια είναι η θέση της Διεύθυνσης Δασών Κυκλάδων για όλη αυτήν την κατάσταση;

"Σε πρόσφατη υπόθεση που χειρίστηκε το γραφείο μας και ενώ εκκρεμούσε αγωγή του Ελληνικού Δημοσίου κατά των εντολέων μου, ιδιοκτητών ακινήτων στην Επάνω Μεριά, προσφύγαμε με αιτήσεις μας και στη Διεύθυνση Δασών Κυκλάδων, αξιοποιώντας τη νομοθετική δυνατότητα της διοικητικής αναγνώρισης κυριότητας μέσω των Συμβουλίων, όπως την αναπτύξαμε παραπάνω.

Η Διεύθυνση Δασών πραγματικά αιφνιδιάστηκε και αρχικά οι αρμόδιοι υπάλληλοι αρνήθηκαν να παραλάβουν τις αιτήσεις, επικαλούμενοι αναρμοδιότητα εφόσον υπάρχει κτηματολόγιο σε λειτουργία και μας αναγνωρίζει ως κυρίους! Τους αναφέραμε ότι, εφόσον είναι έτσι τα πράγματα, δεν θα έπρεπε να έχει καν ασκηθεί αγωγή. Τελικώς, παρέλαβαν τις αιτήσεις ενώ μέχρι σήμερα δεν έχουμε λάβει απάντηση.

Παρατηρούμε, λοιπόν, την αμηχανία της διοίκησης να αντιμετωπίσει το ζήτημα αλλά και την έλλειψη συνεννόησης και ευθυγράμμισης μεταξύ των Διευθύνσεων Δασών και του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, ώστε μετά τις νομοθετικές ρυθμίσεις να ανακαλούνται οι αγωγές στις περιπτώσεις που το Δημόσιο δεν έχει κανέναν τίτλο και κανένα στοιχείο για την απόδειξη της κυριότητάς του. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι βεβαίως η ψυχική ταλαιπωρία και η οικονομική επιβάρυνση των ιδιωτών με δικαστικά και λοιπά έξοδα, η αναχαίτιση της ελεύθερης εκμετάλλευσης των περιουσιών τους όσο διαρκεί η δικαστική διαμάχη και εν γένει μία ανασφάλεια σχετικά με την κατοχή και αξιοποίηση της περιουσίας τους".

- Πληροφορούμαστε ότι επίκειται τροπολογία του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για το ζήτημα της αθρόας διεκδίκησης ιδιωτικών εκτάσεων εκ μέρους του Ελληνικού Δημοσίου. Ποια είναι η άποψή σας;

"Πράγματι, ο Υπουργός Οικονομικών ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα κατατεθεί τροπολογία και συνακόλουθα θα ρυθμιστεί νομοθετικά το ζήτημα που ανέκυψε για χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων σε όλη τη χώρα, οι οποίοι ήρθαν αντιμέτωποι με την αμφισβήτηση της κυριότητας των ακινήτων τους από το Ελληνικό Δημόσιο. Σύμφωνα με την τροπολογία, θα ανασταλεί για έξι μήνες (μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2025) η άσκηση αγωγών από το Δημόσιο για τη διεκδίκηση ιδιωτικών ακινήτων καθώς και η πρόοδος αγωγών που έχουν ήδη κατατεθεί και εκκρεμούν.

Μέσα σε αυτό το διάστημα της αναστολής θα θεσπιστούν με συνολική νομοθετική παρέμβαση τα κριτήρια για το πότε θα ασκούνται αγωγές εκ μέρους του Δημοσίου και πότε όχι, σε συμφωνία με τη νομολογία του Αρείου Πάγου και τα οποία θα καθοδηγούν τη Διοίκηση και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους σχετικά με τις διεκδικήσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις, σύμφωνα με πλήθος αποφάσεων του Αρείου Πάγου, οι αγωγές του Ελληνικού Δημοσίου απορρίπτονται ως αβάσιμες, εφόσον το Δημόσιο δεν έχει τίτλους κυριότητας ούτε πραγματική νομή ή κατοχή επί των διεκδικούμενων εκτάσεων. Ωστόσο, οι πολίτες που επιθυμούν την άμεση δικαστική επίλυση της υπόθεσής τους, μπορούν να ζητήσουν την κανονική πρόοδο της δίκης με αίτησή τους στον Πρόεδρο του αρμόδιου τριμελούς συμβουλίου. Με αυτόν τον τρόπο, όσοι δεν επιθυμούν να αναμένουν τη συνολική νομοθετική ρύθμιση αλλά προσδοκούν άμεση δικαστική δικαίωση, δεν θίγονται από την τροπολογία.

Αυτή η τροπολογία και η νομοθετική παρέμβαση γίνονται κατόπιν εορτής, εφόσον το Ελληνικό Δημόσιο έχει ήδη οδηγήσει χιλιάδες πολίτες στις δικαστικές αίθουσες με αγωγές διεκδίκησης της περιουσίας τους. Όταν ασκείται μία τέτοια αγωγή από το Ελληνικό Δημόσιο, ο πολίτης προκειμένου να μη χάσει την περιουσία του και να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του, είναι υποχρεωμένος να αμυνθεί στο δικαστήριο μέσα σε συγκεκριμένες προθεσμίες. Συνεπώς, η προσφυγή σε δικηγόρο αλλά και η συνεργασία με εξειδικευμένους μηχανικούς είναι μονόδρομος για την ολοκληρωμένη άμυνα ενώπιον του Δικαστηρίου αλλά ταυτόχρονα συνεπάγεται για τον πολίτη τόσο υψηλό κόστος δικαστικών και άλλων εξόδων όσο και ψυχική ταλαιπωρία μέχρι την έκδοση αμετάκλητων δικαστικών αποφάσεων.

Αυτή η κατάσταση είναι μία παθογένεια πολλών ετών που εντάθηκε πρόσφατα λόγω της ολοκλήρωσης της κτηματογράφησης και σαφώς θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί πολύ νωρίτερα νομοθετικά. Σχετικά με τις Κυκλάδες και τη Σύρο, όπως αναφέρουμε παραπάνω, οι νομοθετικές ρυθμίσεις του έτους 2021 δεν αποδείχθηκαν αρκετές για να αποτρέψουν το Ελληνικό Δημόσιο από την άσκηση αγωγών. Δυστυχώς, επικράτησε η ευθυνοφοβία της Δημόσιας Διοίκησης που μεταθέτει το βάρος στα Δικαστήρια της χώρας, συνεχίζεται η ταλαιπωρία των πολιτών, ο φόρτος των δικαστηρίων και η ενασχόληση των υπηρεσιών με εκ προοιμίου χαμένες υποθέσεις για το Ελληνικό Δημόσιο, πρακτική που καθίσταται επιζήμια τόσο για τα συμφέροντα των πολιτών όσο και εν τέλει για το ίδιο το κράτος".

* Ο Θωμάς Ξανθόπουλος, είναι δικηγόρος και συνιδρυτής της δικηγορικής εταιρίας Καραμπεάζης – Μαρκόπουλος – Ξανθόπουλος & Συνεργάτες, Δικηγορικό Δίκτυο (lawnetwork.eu) που εδρεύει στην Αθήνα και διατηρεί γραφεία στην Ξάνθη, την Αλεξανδρούπολη και τις Κυκλάδες στο νησί της Αντιπάρου.