Από τη Σύρο στη Γάζα, για την Παλαιστίνη

Από τη Σύρο αναμένεται να αποπλεύσει τη Δευτέρα το ελληνικό καράβι του Global Sumud Flotilla, προκειμένου να συναντήσει δεκάδες ακόμη σκάφη και πληρώματα από 44 χώρες, με στόχο να σπάσει τον παράνομο αποκλεισμό της Γάζας και να αναδείξει εκ νέου τη φωνή του παλαιστινιακού λαού.

Στο ταξίδι του θα μεταφέρει ανθρωπιστική βοήθεια για τη Λωρίδα της Γάζας -βοήθεια που συγκεντρώθηκε χάρη στη συμβολή εκατοντάδων πολιτών κατά τη μεγάλη συναυλία στα Προπύλαια στις 31 Αυγούστου.

Το March to Gaza Greece καλεί την κοινωνία της Σύρου να στηρίξει έμπρακτα την αποστολή, διασφαλίζοντας τον ασφαλή και ανεμπόδιστο απόπλου της.

Στο πλαίσιο αυτό, δύο ακτιβιστές του March to Gaza μιλούν για το πώς ξεκίνησε η Παγκόσμια Πορεία προς τη Γάζα, πώς εξελίχθηκε σε μια μεγάλη διεθνή αποστολή μέσω θαλάσσης και γιατί θεωρούν ότι η προσπάθεια αυτή δεν είναι μόνο ανθρωπιστική αλλά και βαθιά πολιτική καθώς και γιατί έχει τεράστια σημασία η αλληλεγγύη της ελληνικής κοινωνίας και της νεολαίας για τον αγώνα των Παλαιστινίων.

«Όταν βλέπουμε γενοκτονία και λιμό, δεν μπορούμε να περιμένουμε από τα κράτη»

Καταρχάς, θέλω να μας πείτε μερικά πράγματα για το πώς προέκυψε η Παγκόσμια Πορεία προς τη Γάζα και πώς φτάσαμε σήμερα στη μεγάλη διεθνή αποστολή μέσω θαλάσσης;

Κλεονίκη Αλεξοπούλου: Θυμάμαι ότι όταν ξεκίνησε, εμείς στην ελληνική ομάδα ήμασταν ακόμη πολύ λίγοι. Ήταν κάτι άγνωστο. Δεν ξέραμε προσωπικά τους διοργανωτές ούτε το έργο τους. Βλέπαμε απλώς ότι πρόκειται για ακτιβιστές, γιατρούς, ανθρώπους υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο βασικός σκοπός ήταν να γίνει δεκτή η ανθρωπιστική βοήθεια που είχε συσσωρευτεί στα σύνορα με τη Ράφα. Στην ουσία ασκούσαμε πολιτική πίεση, έστω κι αν τότε δεν το ονομάζαμε έτσι.

Στέλναμε επιστολές σε υπουργεία και πρεσβείες, ζητώντας ασφαλή δίοδο – όπως και τώρα μέσω θαλάσσης – για να περάσει η βοήθεια. Σταδιακά το εγχείρημα άρχισε να πολιτικοποιείται περισσότερο. Στην αρχή ήθελαν να είναι ανοιχτό σε όλους, ανεξαρτήτως ιδεολογίας ή θρησκείας, μια μαζική πρωτοβουλία. Αλλά βήμα-βήμα έγινε και μια καθαρά πολιτική πράξη πίεσης σε θεσμούς.

Κώστας Λαμπρίδης: Σημαντικό είναι ότι το κάλεσμα ξεκίνησε μέσα από την Παλαιστίνη, από συνδικάτα και εργατικά σωματεία της Γάζας, που ζήτησαν στήριξη ώστε η ανθρωπιστική βοήθεια να περάσει. Τα κράτη παγκοσμίως έδειξαν αδυναμία ή αδιαφορία. Έτσι, το βάρος έπεσε στον απλό κόσμο, στους απλούς πολίτες να οργανωθούν από τα κάτω.

Εμείς ανταποκριθήκαμε σε αυτό το κάλεσμα και βρεθήκαμε στο Κάιρο. Εκεί κάναμε δύο “συντρόφους”: το κονβόι “Sumud” και το Freedom Flotilla coalition, που είχαν ήδη ξεκινήσει συντονισμό. Μετά την πρώτη συνάντηση στην Τυνησία – όπου η υποδοχή του κόσμου ήταν πανηγυρική – ενώθηκαν και θεσμικά. Έτσι οργανώθηκε η νέα προσπάθεια, με στόχο να προσεγγίσουμε τη Γάζα με διαφορετικό τρόπο.

Μπορείτε να μου περιγράψετε τις παραπάνω πρωτοβουλίες;

Κ.Λ: Το Sumud υπήρξε για παράδειγμα ένα κονβόι από αυτοκίνητα που ξεκίνησε από το Μαρόκο, την Αλγερία, την Τυνησία και τη Λιβύη, για να φτάσει στο Κάιρο και μετά στη Ράφα. Τους σταμάτησαν στη Λιβύη και δεν μπόρεσαν να συνεχίσουν. Παρόλα αυτά, η συμμετοχή ήταν συγκινητική. Εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες αυτοκίνητα, με σημαίες, γέμιζαν τους δρόμους – μια αίσθηση ιστορικής κινητοποίησης.

Το Freedom Flotilla Coalition εδώ και πολλά χρόνια κινητοποιείται, αλλά παρόμοιες κινήσεις όπως το «Ένα καράβι για την Γάζα», που επιδιώκουν την προσέγγιση της Παλαιστίνης μέσω της θάλασσας, γίνονται από το 2008.

Κ. Α.: Κάθε 1-2 χρόνια, σε περιόδους έντασης της σύγκρουσης, οργανωνόταν μια αποστολή. Πολλές δεν κατάφερναν ούτε να ξεκινήσουν καθώς έμπαιναν εμπόδια. Σταδιακά άλλαξε η στρατηγική: από μυστικότητα σε δημοσιοποίηση ώστε να έχουν τον κόσμο στο πλευρό τους, με κεντρικό ρόλο των δημοσιογράφων, ώστε να υπάρχει διεθνής πίεση. Όπως και τώρα, σε κάθε καράβι θα υπάρχει κι ένας δημοσιογράφος ώστε να μπορούν να παρακολουθούν την πορεία, να τη μεταδίδουν στον κόσμο και να υπάρχει πολιτική πίεση κυρίως στις δυτικές κυβερνήσεις.

Τελικά, για εσάς τι είναι αυτή η πρωτοβουλία, το Global Sumud Flotilla; Ανθρωπιστική αποστολή ή πολιτική πράξη ενάντια στον αποκλεισμό;

Κ. Α: Είναι και τα δύο και είναι ξεκάθαρο πια και το δεύτερο στοιχείο. Γι’ αυτό και από ανθρωπιστική πρωτοβουλία – παραμένει εννοείται – περάσαμε και στον πολιτικό ακτιβισμό. Οι συμμετέχοντες είναι πολιτικοί ακτιβιστές. Το λένε ξεκάθαρα.

Κ. Λ: Εγώ νομίζω ότι προκύπτει ως μια αναγκαία γεφύρωση ανάμεσα στην αναγνώριση ότι διπλωματικά δεν λύνεται αυτό. Δεν υπάρχει καν η προσπάθεια. Υπάρχει η ανικανότητα να λυθεί αυτό διπλωματικά. Δεν μπορούμε να περιμένουμε τις κυβερνήσεις και τα κράτη να το κάνουν αυτό.

Ταυτόχρονα, από την άλλη, υπάρχει κάτι στον κόσμο το οποίο είναι φορτισμένο συναισθηματικά: «Είναι απέναντί μας, συμβαίνει γενοκτονία· να μπω σε μια βάρκα να πάω μέχρι εκεί!». Αυτή την ανάγκη του κόσμου να δράσει έρχεται να αγκαλιάσει η πρωτοβουλία, να της δώσει πολιτικά χαρακτηριστικά και οργανωτική γνώση και δομή. Έτσι γίνεται ένα πράγμα που τα αγκαλιάζει και τα δύο. Είναι και πολιτικό γιατί αποκαλύπτει την ανικανότητα ή τη συνενοχή των κρατών και ταυτόχρονα εμπλέκει όλο αυτόν τον κόσμο που μπορεί να κινητοποιείται και από ένα πιο ανθρωπιστικό κίνητρο.

Κ. Α: Είναι σαν να καίγεται το σπίτι του γείτονά σου, ενός φίλου σου. Στην αρχή τηλεφωνείς στην πυροσβεστική. Αν δεν έρθει ποτέ, κάποια στιγμή σταματάς να καλείς. Κάποια στιγμή μπαίνεις εσύ μέσα. Αυτό κάνουμε κι εμείς: όταν βλέπουμε γενοκτονία και λιμό, δεν μπορούμε να περιμένουμε από τα κράτη. Η πράξη αυτή είναι ταυτόχρονα ανθρωπιστική και πολιτική.

Πώς ερμηνεύετε τη μαζική ανταπόκριση; 26.000 άτομα έκαναν αίτηση συμμετοχής. Το βλέπετε ως σημάδι αναζωπύρωσης του κινήματος υπέρ της Παλαιστίνης;

Κ. Α: Ναι, είναι μέρος μιας παράλληλης διαδικασίας. Από τη μια πλευρά φουντώνουν τα κινήματα και οι διαδηλώσεις σε μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, μετά και την Αμερική. Στις Βρυξέλλες, στο Λονδίνο – τεράστιες. Από την άλλη, οργανώνονται διεθνείς αποστολές όπως αυτή. Τα δύο φαινόμενα αλληλοτροφοδοτούνται. Κι έτσι είναι ισχυρά. Δηλαδή δεν μπορούν να υπάρξουν το ένα χωρίς το άλλο.

Κ. Λ: Εγώ νομίζω πως οι 26.000 είναι πολύ λίγοι. Είναι μόνο όσοι μπόρεσαν πρακτικά να κάνουν το βήμα. Είναι αυτοί που μπόρεσαν να απαντήσουν θετικά στον φόβο του να κάνουν ένα τέτοιο βήμα. Ταυτόχρονα είναι άνθρωποι που είχαν τη διαθεσιμότητα να το στηρίξουν αυτό. Γιατί μιλάμε για απλούς ανθρώπους που εργάζονται. Δεν είναι επαγγελματίες ακτιβιστές. Έχει να κάνει και με άλλους παράγοντες· όπως η ικανότητα να βρεθείς σε ένα σκάφος για τόσες μέρες με τόσα πολλά ρίσκα.

Ο κόσμος όμως που το στηρίζει είναι πολλαπλάσιος. Το παλαιστινιακό λειτουργεί και ως αφορμή. Αυτός ο αναβρασμός που υπάρχει από τα κάτω παγκοσμίως βρίσκει μια αφορμή να συναντηθεί. Κατ’ εμέ είναι ένα ευρύτερο παγκόσμιο κίνημα, με αντιπολεμικά χαρακτηριστικά και με αντίσταση στην ακροδεξιά σε όλο τον πλανήτη. Έχουμε να το δούμε από το 2003, από το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Και ταυτόχρονα φαίνεται πως τώρα αρχίζει και παίρνει σχήμα. Μακάρι αυτό να μπορέσει να μετασχηματιστεί σε κάτι που ανοίγει ακόμα περισσότερο. Γιατί η Παλαιστίνη είναι μια αφορμή. Εγώ δεν λέω πως όσοι μπαίνουν κάτω από αυτό έχουν κοινά πολιτικά χαρακτηριστικά, αλλά τα χαρακτηριστικά αυτά θα βρεθούν στην πορεία και νομίζω ότι αφορούν την κάθε χώρα ξεχωριστά.

«Οι Παλαιστίνιοι δεν πολεμούν για τη σημαία ή για την τιμή των όπλων»

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι τέτοιες κινήσεις είναι απλώς συμβολικές, χωρίς πρακτικό αποτέλεσμα. Εσείς τι απαντάτε;

Κ. Λ: Αυτή η κίνηση είναι τόσο «συμβολική» όσο και ο ίδιος ο αποκλεισμός. Ο αποκλεισμός είναι απολύτως πραγματικός. Όποιο πλοίο έχει προσπαθήσει να φτάσει στη Γάζα έχει δεχτεί επίθεση. Αν καταφέρουμε να φτάσει έστω κι ένα σακί αλεύρι ή ένα κουτί φάρμακα, αυτό είναι πραγματικό ζήτημα, όχι συμβολικό. Οι άνθρωποι εκεί πεθαίνουν κυριολεκτικά, όχι συμβολικά.

Κ. Α: Στην αρχή κι εμείς μιλούσαμε για συμβολισμό. Σιγά σιγά όμως καταλάβαμε ότι πρόκειται για κάτι υλικό. Η γενοκτονία δεν είναι συμβολική· είναι πραγματική. Ο αποκλεισμός δεν είναι συμβολικός· είναι απολύτως υλικός. Κι εγώ η ίδια ξεκίνησα με χαμηλό τον πήχυ. Στην πορεία προς τη Γάζα, σκεφτόμουν κι εγώ πως είναι κυρίως συμβολική η κίνηση, αλλά σιγά-σιγά μετατέθηκα στο φάσμα αυτό. Υπάρχει και μια ενσώματη διάσταση. Τα σώματά μας προβάλαμε στο στρατιωτικό σημείο ελέγχου στην Ισμαϊλίγια πηγαίνοντας στο Σινά. Κι ενάντια σε έναν αποκλεισμό που είναι κυρίως υλικός – ο λιμός, οι χιλιάδες θάνατοι παιδιών – τότε καταλαβαίνεις ότι αυτή η ορολογία συνήθως εξυπηρετεί τον αντίπαλό μας.

Κ. Λ: Και κάτι ακόμα… Ούτε και η αντίσταση των Παλαιστινίων είναι συμβολική. Δεν πολεμούν «για τη σημαία» ή «για την τιμή των όπλων». Αντιστέκονται, με έναν συγκινητικό τρόπο που μας εμπνέει όλους, για να υπερασπιστούν τη γη τους, τα σπίτια τους, τα παιδιά τους. Αυτό μας εμπνέει γιατί δείχνει ότι πιστεύουν πραγματικά πως θα νικήσουν. Κι αν θες τη γνώμη μου, όντως θα νικήσει αυτή η αντίσταση! Και αν χαθεί αυτή η αντίσταση, χανόμαστε όλοι. Οπότε, το συμβολικό για μένα είναι αυτό: Στηρίζω την Παλαιστίνη στην αντίσταση γιατί στην πραγματικότητα στηρίζω την ίδια την ιδέα της Αντίστασης.

Κ.Α: Κι αντιστέκονται για να υπερασπιστούν την ίδια τους την παιδική ηλικία. Τα σπίτια τους, τα λεμονόδεντρα, τη γη τους. Κι αυτό δεν είναι καθόλου συμβολικό.

Κ. Λ: Κι αν θέλουμε να μιλήσουμε συμβολικά, θα έλεγα ότι από τη μια έχουμε έναν πάνοπλο τραμπούκο κι από την άλλη μια μάνα που αγκαλιάζει μια ελιά. Εμείς θα είμαστε πάντα με τη μάνα. Αλλά πέρα από αυτόν τον συμβολισμό, όλα τα υπόλοιπα είναι απολύτως πραγματικά: ο αποκλεισμός, η πείνα, η ανάγκη να σπάσει αυτός ο αποκλεισμός. Κι αυτός ο τραμπούκος έχει τους πιο δυνατούς συμμάχους! Αλλά η Παλαιστίνη έχει στο πλευρό της τους λαούς του κόσμου! Γι’ αυτό και θα κερδίσει.

Εσείς ποιες πιστεύετε ότι είναι οι ευθύνες που φέρουν οι κυβερνήσεις αλλά και οι διεθνείς οργανισμοί; Τους θεωρείτε απλώς ανίκανους ή συνένοχους;

Κ. Α: Κάποιες κυβερνήσεις είναι ξεκάθαρα συνένοχες, άλλες απλώς ανίσχυρες. Για παράδειγμα, η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται συνειδητά στο πλευρό του Ισραήλ, για λόγους που έχουν να κάνουν και με οικονομικά συμφέροντα. Άλλες κυβερνήσεις μπορεί να είναι πιο αδύναμες, όπως και ο ΟΗΕ: βγάζει αποφάσεις που είναι στη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν έχουν δεσμευτική ισχύ και δεν εφαρμόζονται ποτέ. Γι’ αυτό ακριβώς χρειάζονται τα κοινωνικά κινήματα για να πιέσουν να εφαρμοστούν.

Κ. Λ: Εγώ είμαι πιο σκληρός σε αυτό. Πριν από 20 μήνες θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ανικανότητα. Πλέον, όποιος δεν κάνει ό,τι μπορεί για να σταματήσει αυτό που συμβαίνει, όχι μόνο συμμετέχει, αλλά το στηρίζει και το βοηθάει να συμβεί. Εκεί είναι η κόκκινη γραμμή. Θα έπρεπε όλοι να κάνουν τα πάντα για να σταματήσει αυτή η γενοκτονία, γιατί μας αφορά όλους. Όταν επιβάλλεται ο νόμος του ισχυρού, οι άνθρωποι – που είναι πάντα οι ανίσχυροι – πληρώνουν το τίμημα. Και αν δεν κάνεις ό,τι μπορείς, είσαι σίγουρα συνένοχος.

Τα σενάρια για αυτή την αποστολή

Οι προηγούμενες δύο αποστολές, δηλαδή το Madleen και το Handala, βρέθηκαν σε διεθνή χωρικά ύδατα. Παρόλα αυτά έγινε ρεσάλτο από ενόπλους Ισραηλινούς κομάντο. Εσείς πιστεύετε ότι θα συμβεί κάτι διαφορετικό αυτή τη φορά; Μπορείτε δηλαδή να ξεπεράσετε αυτό το στάδιο; Και τι λέει αυτό το γεγονός για το πώς αντιλαμβάνεται το Ισραήλ το διεθνές δίκαιο και τους κανόνες του;

Κ. Α: Υπάρχουν διάφορα σενάρια για το τι μπορεί να συμβεί.

Το πρώτο είναι να σε σταματήσουν πριν καν ξεκινήσεις, με γραφειοκρατικό σαμποτάζ ή δολιοφθορά, να παρέμβουν οι μυστικές υπηρεσίες ή η κυβέρνηση.

Το δεύτερο είναι να γίνει στρατιωτική επίθεση, π.χ. με drone.

Το τρίτο είναι το «κλασικό»: να κατασχέσουν το σκάφος, να κρατηθούν οι συμμετέχοντες και να απελαθούν χωρίς να γνωρίζουμε αν θα υπάρξουν βασανιστήρια, ανακρίσεις και σε ποιο βαθμό.

Το τέταρτο είναι να φτάσεις στη Γάζα – και εκεί είναι άγνωστο πώς θα το διαχειριστούν οι ισραηλινές αρχές και πώς θα το διαχειριστούμε εμείς μεσοπρόθεσμα.

Όμως, για να είμαι ειλικρινής, δεν μπορείς να προβλέψεις τι ακριβώς θα γίνει. Είναι η πρώτη φορά που δεν μιλάμε για ένα καράβι, αλλά για ολόκληρο στόλο. Δεν ξέρω αν έχει και νόημα να το προβλέψεις. Το ρίσκο που παίρνουμε – το πραγματικό ρίσκο – είναι αυτό που μπορεί να φέρει και την επιτυχία. Εμείς, είτε σπάσουμε τον αποκλεισμό είτε όχι, γινόμαστε καθρέφτης όπου ο κόσμος βλέπει την Παλαιστίνη και τον αγώνα των Παλαιστινίων.

Κ. Λ: Αν ξέραμε από πριν πώς θα εξελιχθεί, τότε ίσως δεν θα είχε και λόγο ύπαρξης. Το ότι δεν γνωρίζουμε πως θα αντιμετωπίσει η σιωνιστική οντότητα αυτό το εγχείρημα είναι αυτό που κάνει και το εγχείρημα να είναι αναγκαίο και χρήσιμο. Αν έχουμε μια ελπίδα να καταφέρουμε κάτι, είναι ακριβώς επειδή ξεπερνάμε κάποια όρια σε σχέση με τις προβλέψεις που μπορούμε να κάνουμε.

Σε σχέση με το διεθνές δίκαιο: έννοιες όπως «διεθνές δίκαιο» έχουν γίνει καπνός και στάχτη και άμμος εδώ και μήνες, αν όχι χρόνια. Αυτό που συμβαίνει στη Γάζα το κάνει απλώς πιο έκδηλο. Καταρρέει αυτό το πράγμα μπροστά στα μάτια ολόκληρου του κόσμου. Αν το διεθνές δίκαιο δεν μπορεί να προστατέψει έναν λαό από γενοκτονία και αποκλεισμό, τότε είναι κενό γράμμα. Όταν καταπατείται τόσο απροκάλυπτα και κανείς δεν αντιδρά λόγω ισχύος, τότε μιλάμε για λέξεις χωρίς νόημα. Αν το διεθνές δίκαιο δεν μπορεί να προστατέψει έναν λαό κι αν το διεθνές δίκαιο δεν μπορεί να αποτρέψει έναν δυνάστη και κατακτητή να κάνει τέτοιες φρικαλεότητες, τότε απλά δεν υπάρχει.

Στην ελληνική κοινωνία -και ιδιαίτερα στη νεολαία- υπάρχει ένα κομμάτι που νιώθει αλληλεγγύη προς τον παλαιστινιακό λαό. Αρκετοί κατέβηκαν σε πορείες και κινητοποιήσεις, αλλά την ίδια στιγμή λένε «τι άλλο μπορούμε να κάνουμε; Αισθανόμαστε ανήμποροι, τίποτα δεν αλλάζει». Τι θα απαντούσατε σε αυτούς;

Κ. Α: Ιστορικά, πάντα έτσι ήταν. Κάθε φορά που μια κατάσταση φαινόταν παγιωμένη, «αναπόδραστη», υπήρχαν παραδείγματα που ανέκοψαν αυτή την πορεία. Από τον θεσμό της δουλείας μέχρι την Ελληνική Επανάσταση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Πριν από μια επιτυχημένη δράση, έχουν προηγηθεί εκατοντάδες αποτυχημένες απόπειρες. Το να προσπαθείς ξανά και ξανά είναι ο μόνος τρόπος να αλλάξει κάτι. Όπως στην επιστήμη: κανένα πείραμα δεν πετυχαίνει με την πρώτη. Ακόμα και μια μικρή πράξη μπορεί να κάνει τη διαφορά. Δεν χρειάζεται να είναι κάτι «μέγκα», τεράστιο και φιλόδοξο. Μια απλή ενέργεια μπορεί να συμβάλει.

Κ. Λ: Τα ΜΜΕ καλλιεργούν ηττοπάθεια, μοιρολατρία, την αίσθηση ότι «είσαι μικρός και δεν μπορείς να κάνεις τίποτα». Αυτή η αίσθηση είναι μέρος της στρατηγικής του αντιπάλου. Από τη μια, προβάλλεται η εικόνα ενός Ισραήλ παντοδύναμου και ανίκητου. Από την άλλη, υπάρχει η παλαιστινιακή αντίσταση που αντέχει τόσα χρόνια. Έχει χάσει τα πάντα, αλλά κρατάει ακόμα ψηλά τη σημαία και συνεχίζει να παλεύει. Αυτό από μόνο του είναι πηγή δύναμης. Οι άνθρωποι εκεί στη Γάζα γνωρίζουν για αυτή την αποστολή και τη στηρίζουν γεμάτοι με χαρά, γιατί βλέπουν σε αυτήν την προέκταση του δικού τους αγώνα. Το Ισραήλ μπορεί να έχει τεράστια δύναμη, αλλά η αντίσταση υπάρχει, και είναι αδιανόητη, απίστευτη. Αν οι άνθρωποι ξεπεράσουν τους φόβους τους και το υποστηρίξουν, η ιστορία η ίδια έχει δείξει ότι αυτοί οι αγώνες κερδίζονται και κερδίζονται για όλους μας.

Πηγή:ethnos/Του: Βαγγέλη Ηλία