Το νέο σοκ του καπιταλισμού

Του Φίλιππου Ζάχαρη (phil.zaharis@gmail.com)

Η κρίση δεν βαραίνει μόνο τους εμπλεκόμενους αλλά και αυτούς που την προκαλούν. Με λίγα λόγια, οι επιπτώσεις από την ευρωπαϊκή τραγωδία έχουν ξεπεράσει τα ευρωπαϊκά σύνορα και επιστρέφουν στην αρχή του κακού, τις ΗΠΑ. Θυμάστε το 2007-2008 τι συνέβη στην εν λόγω θερμή περιοχή του πλανήτη; Μήπως ξεχάσατε την ραγδαία καταβαράθρωση των golden boys και την τεράστια φούσκα των ακινήτων; Αμέσως μετά την σοβαρή αυτή κρίση, η ευρωζώνη σταδιακά άρχισε να πλέει τα λοίσθια, με ότι αυτό συνεπάγεται για την παγκόσμια σταθερότητα. Θα έλεγε κανείς πως η κατρακύλα αυτή συμπαρέσυρε στο διάβα της τις αδύνατες οικονομίες αλλά στην συνέχεια και τις εικονικά δυνατές. Γιατί μπορεί Γερμανία και Γαλλία να φαντάζουν ως οι ισχυροί της Ευρώπης, στο παρασκήνιο όμως δεν αποτελούν παρά σοβαρές οικονομικές φούσκες που αν σκάσουν, θα οδηγήσουν σε πλήρη καταστροφή την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Τα νέα πρωτίστως από την Γαλλία δεν είναι καλά και πολύ σύντομα θα βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα. Την ίδια στιγμή, στην Γερμανία - μέχρι τις εκλογές τουλάχιστον - κάνουν υπομονή. Όμως η κρίση στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα δεν σταματά εδώ, όσες προσπάθειες και αν γίνονται για εξαγωγή της. Οι ΗΠΑ βέβαια, ευρισκόμενες και αυτές σε δεινή θέση, θέτουν σε κίνηση το ΔΝΤ για να δεσμεύσουν περαιτέρω τις αδύναμες οικονομικά χώρες. Το ίδιο περίπου κάνει και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που με την θηλιά της περισφίγγει τους παρίες της ευρωζώνης, θέλοντας παράλληλα να κρατήσει το ενιαίο νόμισμα σταθερό. Πως όμως θα γίνει αυτό; Με ποιους τρόπους σκέφτονται, για παράδειγμα, να ανεβάσουν την αξία του στην Ελλάδα και την Κύπρο, στην Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία; Οι χώρες αυτές, λίγα χρόνια μετά την εισαγωγή του νέου νομίσματος, βρέθηκαν σε περιδίνηση, και αγκομαχούν να ξεφύγουν από το οικονομικό χάος. Την ίδια στιγμή, από την μια μέρα στην άλλη, λένε πως η τρόικα θα κάνει επιτακτική την παρουσία της και αλλού. Οι λαοί όμως δεν το ανέχονται αυτό και βγαίνουν στους δρόμους. Τρόικα για αυτούς σημαίνει περικοπές, ανεργία και σφιχτή οικονομική πολιτική. Οι πολίτες δεν είναι διατεθειμένοι να υποστούν και άλλα μέτρα, που συνήθως δεν προαναγγέλλονται παρά μονάχα επιβάλλονται επιλεκτικά σε διάφορους τομείς της οικονομική ζωής. Τρόικα σημάνει επίσης φραγμός στην ανάπτυξη. Δέστε, για παράδειγμα, τι συμβαίνει στον αγροτικό τομέα όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και ολόκληρη της ΕΕ. Με γενικό κανόνα την παύση των καλλιεργειών, το πάγωμα των επιδοτήσεων και την εγκατάλειψη της γεωργίας, η ευρωπαϊκή περιφέρεια πεθαίνει και ο πληθυσμός καταφεύγει και πάλι στις μεγαλουπόλεις, με αποτέλεσμα την υπερσυγκέντρωση στα μεγάλα αστικά κέντρα και την ερήμωση της επαρχίας. Τα λιγοστά κίνητρα για ανάπτυξη δεν δελεάζουν τους νέους ανθρώπους που φεύγουν ολοταχώς από τις εστίες τους. Και ενώ όλα αυτά συμβαίνουν στο εσωτερικό των αδύναμων ευρωπαϊκών χωρών, η εσωτερική μετανάστευση στην ΕΕ και συγκεκριμένα προς την Γερμανία, απειλεί να τινάξει στον αέρα την ενιαία ευρωπαϊκή κοινωνική πολιτική. Με λίγα λόγια παρουσιάζεται το εξής φαινόμενο: Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, συγκεντρώνονται χιλιάδες πρόσφυγες από τις χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, εργάζονται ανασφάλιστοι για λίγα ευρώ και αυτό τους φαίνεται παράδεισος – κάτι που συμφέρει τους πάντες - την ίδια στιγμή όμως οι Έλληνες μεταναστεύουν κατά χιλιάδες σε χώρες όπως Γερμανία, αποδεχόμενοι εκεί και αυτοί χαμηλές αποδοχές. Ουσιαστικά δηλαδή συμβαίνει αυτό που ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός επιθυμεί: φθηνά εργατικά χέρια και εξαγωγή εργατών – δούλων. Κανένας λόγος, βέβαια, για εργασιακά δικαιώματα. Κοινώς, ότι σημαίνει για τον Πακιστανό η Ελλάδα, σε σύγκριση με τις ολέθριες συνθήκες διαβίωσης στην χώρα του, σημαίνει για τον Έλληνα η Γερμανία. Ο δε Γερμανός θίγεται με την σειρά του, καθώς βλέπει να χαμηλώνουν οι αποδοχές του και πάει λέγοντας. Αποτέλεσμα: άνοδος της ακροδεξιάς και επανεμφάνιση των εθνικιστικών παραληρημάτων, με ότι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνική σταθερότητα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι ΗΠΑ λοιπόν, το σύμβολο του ιδιωτικού καπιταλισμού, εξήγαγε τα προβλήματά της στην Ευρώπη, προσπαθώντας παράλληλα να εξασφαλίσει φυσικούς πόρους που στο έδαφός της εξαντλούνται. Οι δε χώρες του πάλαι ποτέ υπαρκτού σοσιαλισμού (κρατικού καπιταλισμού, αν θέλετε) ακόμη δεν μπορούν να συνέλθουν από το σοκ του ΄89 και κανείς δεν ξέρει ακόμη τι θα γίνει. Εξάγουν όμως και αυτές, με την σειρά τους, φτηνό εργατικό δυναμικό στην υπόλοιπη Ευρώπη, και το όλο ζήτημα γίνεται ακόμη πιο περίπλοκο. Τελικά, ποια θα είναι η λύση; Αυτό θα το αποφασίσουν οι λαοί που κατά χιλιάδες διαδηλώνουν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η κρίση πάντως δεν βαραίνει τους άμεσα εμπλεκομένους αλλά και τους εμπνευστές της. Η ανεργία και ο πληθωρισμός δεν πλήττουν μόνο τους πολίτες αλλά και όσους σχεδίασαν τις τεχνητές πτωχεύσεις. Με λίγα λόγια, η όλη ιστορία γυρίζει μπούμερανγκ στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Περιμένετε λίγο μέχρι τις γερμανικές εκλογές που πλησιάζουν. Και τότε θα δείτε για ποια κρίση θα μιλάμε και για ποια διάσωση του ευρώ θα κομπορρημονούν. Κοινώς, τότε που θα χάνει στην κυριολεξία η μάνα το παιδί και το παιδί την μάνα. Περιμένετε να δείτε τι σημαίνει σε λίγο καιρό έναν νέο ΄89, αυτή την φορά του ιδιωτικού καπιταλισμού