Τεκμηρίωση και ανάδειξη της ιστορίας

Στο πλαίσιο των προσπαθειών, που διαχρονικά έχει καταβάλλει ο Δήμος Άνδρου για τον εκσυγχρονισμό και την ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου του νησιού, προβαίνει σε μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συνεργασία με το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

Στόχος της συνεργασίας είναι η διαχείριση, οργάνωση και ο εμπλουτισμός του διαθέσιμου για τους επισκέπτες υλικού του νέου Μουσείου Θεόφιλου Καΐρη, του κορυφαίου νεοέλληνα διαφωτιστή, φιλοσόφου, διδασκάλου του Γένους και πολιτικού, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Άνδρο.

Μέσα από τη συνεργασία αυτή, μία ομάδα ειδικών ιστορικών – επιστημόνων, πρόκειται να αναλάβει τη διαχείριση του διαθέσιμου υλικού του μουσείου, ενώ δεν αποκλείεται και περαιτέρω συνεργασία για δράσεις και πρωτοβουλίες στο μέλλον.

Αξίζει να υπενθυμιστεί, ότι ο Δήμος έχει προβεί σε σχεδιασμό, δημοπράτηση και ανάθεση έργων, με στόχο τη συντήρηση και την ψηφιακή ανάδειξη μουσειακών χώρων, όπως είναι και η Καΐρειος Βιβλιοθήκη. 

Το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών

Σύμφωνα με την εισήγηση που εγκρίθηκε ομόφωνα, κατά τη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Άνδρου, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του Δήμου για τον πολιτισμό, επιδιώκεται σταθερά η ανάπτυξη συνεργασιών και η δικτύωση με φορείς πολιτιστικού και πνευματικού ενδιαφέροντος, καθώς και με ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς οργανισμούς, με στόχο το πολύπλευρο έργο του να αναδιυλισθεί μέσα από την επιστημονική εγκυρότητα, τη βιωσιμότητα και την αποτελεσματικότητα. 

Το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών (ΙΙΕ/ΕΙΕ) έχει ως αντικείμενο την έρευνα της πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής, και πολιτιστικής ιστορίας του ελληνικού χώρου και των περιοχών που έδρασε ο Ελληνισμός, από την προϊστορική αρχαιότητα μέχρι και τη σύγχρονη εποχή. Το Ινστιτούτο προέκυψε το 2012 ως μετεξέλιξη των τριών ανθρωπιστικών ινστιτούτων του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΚΕΡΑ, ΙΒΕ και ΙΝΕ), των παλαιότερων ελληνικών ερευνητικών θεσμών για τις ιστορικές και φιλολογικές επιστήμες. Αναπτύσσει ερευνητικές δραστηριότητες που αποσκοπούν στη συγκρότηση και την διάχυση νέας γνώσης, καθώς και την κατάρτιση νέων ερευνητών, συμβάλλοντας καθοριστικά στην εθνική αυτογνωσία και στη διεθνή επιστημονική συνεργασία στα πεδία που υπηρετεί.

Οι ερευνητικές δράσεις του Ινστιτούτου είναι οργανωμένες σε τρείς τομείς:

• Τομέας Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητος

• Τομέας Βυζαντινών Ερευνών

• Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών

Τα ερευνητικά Προγράμματα και Έργα του Ινστιτούτου αποσκοπούν στη τεκμηρίωση και την μελέτη της αρχαίας, μεσαιωνικής και νεώτερης ιστορίας του ελληνικού χώρου και στην συνέργεια των τριών τομέων, με στόχο συνθετικές διαχρονικές προσεγγίσεις. Τα προγράμματα και έργα του Ινστιτούτου έχουν ως αντικείμενο:

-    την μελέτη της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας, με στόχο την ανανέωση των αρχαιογνωστικών σπουδών μέσα από τη συστηματική συλλογή, επεξεργασία και μηχανοργάνωση τεκμηρίων φιλολογικών πηγών, επιγραφών, νομισμάτων και άλλων αρχαιολογικών ευρημάτων και τη συστηματική διερεύνηση τομέων όπως η αρχαία ιδεολογία και τέχνη, η τεχνολογία και μέτρηση, η οικονομία και η κοινωνική κινητικότητα.

-    την μελέτη της Ιστορίας και του Πολιτισμού του Βυζαντίου και των σχέσεών του με τη μεσαιωνική Ευρώπη, τα Βαλκάνια και τον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, μέσα από τις μαρτυρίες των γραπτών πηγών, φιλολογικών και αρχειακών, των έργων τέχνης και των αρχαιολογικών ευρημάτων.

-    την μελέτη της Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού από τον 15ο ως τον 20ό αιώνα, με βάση την κριτική προσέγγιση των πρωτογενών πηγών. Έμφαση δίνεται στην μελέτη του πολιτισμού, των θεσμών και της ιδεολογίας, της γραμματολογίας, της τέχνης και των επιστημών (θετικών και ανθρωπιστικών), στις οθωμανικές σπουδές, στην ιστορία των πληθυσμών, στην ιστορική γεωγραφία, στην οικονομική ιστορία και την ιστορία των επιχειρήσεων καθώς και την σύγχρονη πολιτική ιστορία.

Στην εισήγηση υπογραμμίζεται, πως το Ινστιτούτο μπορεί να σταθεί πολύτιμος αρωγός στα νέα προγράμματα που έχει εγκαινιάσει ο Δήμος Άνδρου, με πρώτο από αυτά το Μουσείο Θεόφιλου Καΐρη. 

Ομάδα ειδικών για την ολοκληρωμένη διατύπωση στόχων για το Μουσείο

Βάσει του συμφώνου συνεργασίας με το Ίδρυμα, ομάδα ιστορικών του ΙΙΕ/ΕΙΕ που έχει ασχοληθεί εκτενώς με το έργο του Θ. Καΐρη και γνωρίζουν σημαντικές πτυχές της θεματικής, θα αναλάβουν την επιστημονική ευθύνη του αφιερώματος.

Η ομάδα αυτή, με επικεφαλής τον κ. Νικήτα Σινιόσογλου, ως ειδικό της Ιστορίας της Φιλοσοφίας και των Ιδεών και κύριου μελετητή του φιλοσοφικού έργου του Θ. Καΐρη αναμένεται να συμβάλει:

α) στην ολοκληρωμένη διατύπωση των στόχων του νέου Μουσείου

β) στη διαμόρφωση του νοηματικού μουσειολογικού σχεδιασμού της Έκθεσης και τη δημιουργία σχετικού ερμηνευτικού περιεχομένου και κειμενικού είδους και 

γ) στην επιλογή των αντικειμένων της έκθεσης, την τεκμηρίωση και παρουσίαση των υλικών τεκμηρίων, που σχετίζονται με την προσωπικότητα του Θεόφιλου Καΐρη.

Από τα λοιπά μέλη της επιστημονικής ομάδας, ο κ. Κώστας Ταμπάκης, ερευνητής του τομέα Νεοελληνικών Ερευνών στο ΙΙΕ/ΕΙΕ, με ειδίκευση στις φυσικές επιστήμες στην εκπαίδευση και στη σχέση επιστήμης και θρησκείας, θα παρουσιάσει την επιστημονική κατάρτιση του Θ. Καΐρη, τη σχέση του με την εκπαίδευση και τη μελέτη του Διαφωτισμού και ο κ. Γιώργος Βλαχάκης, επίκουρος καθηγητής Ιστορίας των Επιστημών και της Φιλοσοφίας στη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, φιλοξενούμενος ερευνητής στο ΙΙΕ/ΕΙΕ, ο οποίος έχει ασχοληθεί ειδικότερα με τη σχέση Ορθοδοξίας και επιστημών στην εκπαίδευση, θα συνεργαστεί στο έργο, για την επιλογή των αντικειμένων της έκθεσης, την τεκμηρίωση και την παρουσίαση των υλικών τεκμηρίων που σχετίζονται με την προσωπικότητα του Θ. Καΐρη.

Οι προβλέψεις του συμφώνου συνεργασίας

Με το σύμφωνο συνεργασίας, που συνάπτεται μεταξύ του Ιδρύματος και του Δήμου Άνδρου, θα ενισχυθεί η προσπάθεια ώστε να δημιουργηθούν προϋποθέσεις, προκειμένου η νέα πολιτισμική μονάδα να καταστεί δημιουργική και να προσφέρει μαθησιακό έργο, αλλά και περαιτέρω, να επιτευχθεί η σύγκλιση του επιστημονικού ενδιαφέροντος των ιστορικών ερευνητών με τις ανάγκες διάχυσης της ιστορικής έρευνας στη δημόσια σφαίρα. 

Σκοπός του συμφωνητικού είναι η επιδίωξη από κοινού δράσεων μεταξύ του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του ΕΙΕ και του Δήμου Άνδρου, οι οποίες θα αποσκοπούν στην προώθηση της τεκμηρίωσης και ανάδειξης της ελληνικής και τοπικής ιστορίας.

Όπως αναφέρεται στη σχετική εισήγηση, οι δράσεις αυτές μπορεί μεταξύ άλλων να περιλαμβάνουν:

- Διερεύνηση από κοινού τρόπων χρηματοδότησης για την προώθηση της τοπικής και ελληνικής ιστορίας

- Υποβολή από κοινού, ή μέσω ειδικής συνεργασίας χρηματοδοτικών και ερευνητικών προτάσεων

- Ανάληψη κοινών ερευνητικών έργων και δράσεων διάχυσης της ιστορικής και επιστημονικής γνώσης

- Συνδιοργάνωση συνεδρίων, εκθέσεων, συναντήσεων εργασίας και λοιπών δράσεων διάδοσης της ιστορικής και επιστημονικής γνώσης

- Πρόσβαση και χρήση εγκαταστάσεων, όπως βιβλιοθήκες και αίθουσες συνεδρίων για τη διοργάνωση κοινών δράσεων, έργων, πρωτοβουλιών.

Το συμφωνητικό έχει πενταετή διάρκεια η οποία παρατείνεται σιωπηρά. Καθένας από τους δύο συμβαλλόμενους μπορεί να ακυρώσει το Συμφωνητικό Συνεργασίας μονομερώς με έγγραφη ενημέρωση του δεύτερου συμβαλλόμενου μέρους.

Τονίζεται δε, ότι το Συμφωνητικό Συνεργασίας δεν ενέχει ούτε συνεπάγεται καμία οικονομική, νομική ή υλική υποχρέωση για τα συμβαλλόμενα μέρη. Με την υπογραφή του Συμφωνητικού τα συμβαλλόμενα μέρη σηματοδοτούν την πρόθεσή τους για μελλοντικές συνεργασίες. Συγκεκριμένες δράσεις και πρωτοβουλίες θα συμφωνηθούν ανά περίπτωση, όπου και θα περιλαμβάνουν τις εκάστοτε συνεισφορές και υποχρεώσεις του κάθε συμβαλλόμενου μέρους.