Προ των πυλών η θαλάσσια μεταφορά απορριμμάτων

Την επιτάχυνση των διαδικασιών παύσης λειτουργίας των ΧΑΔΑ επιδιώκει η νέα κυβέρνηση ενόψει της ενεργοποίησης αυστηρών προστίμων από την Ευρωπαϊκή Ένωση εντός Ιουνίου, μέσω ενημερωτικής σύσκεψης που πραγματοποιήθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών, υπό τον Υπουργό, Νίκο Βούτση με τη συμμετοχή αιρετών από το Νότιο και το Βόρειο Αιγαίο.

Το θέμα των υφιστάμενων ΧΑΔΑ και η λειτουργία τους έχει απασχολήσει έντονα το νησιώτικο χώρο, αφού παραμένουν ανοικτά πολλά ζητήματα σε επίπεδο διαχείρισης απορριμμάτων, με αρκετές νησιώτικες κοινωνίες να έρχονται αντιμέτωπες με ένα δυσβάσταχτο - από κάθε άποψη – φορτίο.

Στην πρόσφατη συνάντηση τέθηκε επί τάπητος το σενάριο της θαλάσσιας μεταφοράς των απορριμμάτων, ως μία λύση βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα που θα καλύψει τις ανάγκες των νησιών που δε διαθέτουν ΧΥΤΑ, με τη μεταφορά των απορριμμάτων σε νησιά, στα οποία λειτουργούν Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων, ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος για τη χώρα, της καταβολής υπέρογκων χρηματικών προστίμων.

Στο ρεπορτάζ της “Κοινής Γνώμης” αναφορικά με την προσωρινού χαρακτήρα λύση, αρκετοί αιρετοί εξέφρασαν την πλήρη αντίθεσή τους, ενώ υπό προϋποθέσεις, ορισμένοι σημείωσαν πως θα μπορούσε να εφαρμοσθεί αυτή η λύση, με φόντο την αλληλεγγύη ανάμεσα στους Οργανισμούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ν. Βούτσης: “Διαιωνίστηκε η ατελέσφορη κατάσταση επί δεκαετίες κυρίως στα μικρά νησιά”

Βάσει της επίσημης ενημέρωσης και σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του, το Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΑΠΕΝ), όσον αφορά στο νησιώτικο χώρο του Νοτίου Αιγαίου (Δωδεκάνησα και Κυκλάδες), ΧΥΤΑ, λειτουργούν σε Φολέγανδρο, Πάρο, Μύκονο, Αμοργό, Κίμωλο, Ανάφη, Κύθνο, Σέριφο, Ίο, Σύρο, Ρόδο, Καστελόριζο, Τήλο, Αγαθονήσι, Λειψούς, Κάρπαθο, Κω και Αστυπάλαια, ενώ στο Βόρειο Αιγαίο, υφίστανται σε Λέσβο, Χίο, Λήμνο, Φούρνους και στη Σάμο.

Κατά τη διάρκεια της σύσκεψης, κατηγορηματικός υπήρξε ο Νίκος Βούτσης όσον αφορά στην ανάγκη δρομολόγησης λύσης, ο οποίος μεταξύ άλλων τόνισε, πως, “Η χώρα δεν αντέχει και δεν πρέπει να πληρώνει πρόστιμα λόγω της αδιαφορίας, της ανεπάρκειας, και όποιων άλλων λόγων διαιώνισαν την απαράδεκτη και ατελέσφορη επί δεκαετίες κατάσταση που επικρατεί στα περισσότερα νησιά, κυρίως του Νότιου Αιγαίου, σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων”.

Από την πλευρά του, πρότεινε δύο πλάνα για την αντιμετώπιση του σοβαρού ζητήματος, με το ένα εξ αυτών, τη θαλάσσια μεταφορά, να παρουσιάζεται ως τη βραχυπρόθεσμη λύση, καλώντας τους δημάρχους και τους αρμόδιους αντιδημάρχους που παρέστησαν στη συνάντηση, να προβούν σε κλείσιμο σοβαρών εκκρεμοτήτων, επισπεύδοντας διαδικασίες για λειτουργία ΧΥΤΑ και ΧΥΤΥ.

Βραχυπρόθεσμο πλάνο, η θαλάσσια μεταφορά

Στην πρώτη γραμμή τέθηκε το ζήτημα της θαλάσσιας μεταφοράς, με τον κ. Βούτση, να εξηγεί πως κρίνεται αναγκαία η προώθηση - με γοργούς ρυθμούς - των διαδικασιών που θα εξυπηρετήσουν τις νόμιμες ενέργειες ώστε τα νησιά που στερούνται ΧΥΤΑ να μπορούν να δρομολογήσουν την αποστολή των απορριμμάτων τους, σε νησιά που θα έχουν τη δυνατότητα να τα υποδεχθούν. “Να γίνουν άμεσα και χωρίς καμία καθυστέρηση όλες οι απαραίτητες νόμιμες ενέργειες ώστε να επισπευσθεί η θαλάσσια μεταφορά των απορριμμάτων από νησιά που δεν διαθέτουν ΧΥΤΑ σε ΧΥΤΑ που θα ορίζουν τα εγκεκριμένα Σχέδια Δράσης της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου για την άμεση άρση των αδιεξόδων” πρόσθεσε ο κ. Βούτσης, επισημαίνοντας ταυτόχρονα, πως, “Οι ΦΟΔΣΑ που διαχειρίζονται ΧΥΤΑ και οι Δήμαρχοι στους Δήμους των οποίων υπάρχουν ΧΥΤΑ, να δείξουν έμπρακτα την αλληλεγγύη τους εξυπηρετώντας, προσωρινά, Δήμους που δεν διαθέτουν”, με σκοπό “να εξασφαλισθεί η επιτυχία αυτού του σχεδίου”.

Κρίνεται αναγκαίο να υπογραμμισθεί, πως, θλιβερή πραγματικότητα σε πολλά νησιά του Νοτίου Αιγαίου αποτελεί το γεγονός πως, δεν έχει προχωρήσει η δημιουργία σύγχρονων υποδομών επεξεργασίας απορριμμάτων και εξακολουθούν να διατηρούν τις παλαιές χωματερές ενώ σε ορίζοντα διετίας ή τριετίας, δεν θα έχουν ολοκληρώσει ενέργειες που βρίσκονται σε εκκρεμότητα για την ομαλή λειτουργία ΧΥΤΑ.

Σύρος: “Έχουμε έναν ΧΥΤΑ με συγκεκριμένες αντοχές”

Στη συγκεκριμένη σύσκεψη εκ μέρους του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης συμμετείχε ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Καθαριότητας, Μάριος Βουτσίνος, ο οποίος, εξέφρασε την κατηγορηματική αντίθεση της Δημοτικής Αρχής σε μία ενδεχόμενη μεταφορά απορριμμάτων στον ΧΥΤΑ της Σύρου. Διευκρίνισε αρχικά, πως, “στην επίσημη πρόταση του Υπουργείου δεν έχει συμπεριληφθεί η Σύρος ως νησί στο οποίο προτείνεται να μεταφερθούν απορρίμματα άλλων νησιών”, ωστόσο, δεδομένου όπως εξήγησε, της ύπαρξης σημαντικών προβλημάτων στα γειτονικά νησιά της Άνδρου και της Τήνου, ο ίδιος, έστω και ανεπίσημα, διατύπωσε πως, “Ως Δήμος είμαστε αρνητικός και το ξεκαθαρίσαμε”. Συμπλήρωσε δε, πως, “αναγνωρίζουμε ότι τα συγκεκριμένα νησιά έχουν μεγάλο πρόβλημα και το αντιμετωπίζουμε με κατανόηση και μακάρι να βρεθεί λύση. Το θέμα όμως είναι πως, δεν έχουμε τη δυνατότητα να υποδεχθούμε σκουπίδια από άλλα νησιά, γιατί έχουμε έναν ΧΥΤΑ με συγκεκριμένες αντοχές, που δημιουργήθηκε και λειτουργεί για τις ανάγκες της Σύρου”.

Μάλιστα, ο αρμόδιος αντιδήμαρχος, υποστήριξε πως, ο ΧΥΤΑ “περισσότερο από έξι χρόνια δεν αντέχει”, γεγονός που όπως κατέληξε, “αν υποδεχθούμε και απορρίμματα άλλων νησιών, θα σημάνει ότι θα τελειώσει αυτός ο χώρος σε μία διετία”. Προς την πλευρά του Υπουργείου, ο κ. Βουτσίνος τόνισε ότι κατέστη σαφές, πως οι συγκεκριμένοι ισχυρισμοί του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης δύνανται να τεκμηριωθούν “και από μετρήσεις που θα μπορούσε να κάνει ένα κλιμάκιο του αρμόδιου Υπουργείου, ώστε να διαπιστωθεί ο χρόνος ζωής του ΧΥΤΑ”.

Άνδρος: “Η θαλάσσια μεταφορά για όσους διαθέτουν ΧΥΤΑ, ανέφικτη”

Με φόντο το σοβαρό πρόβλημα που βιώνει τα τελευταία χρόνια η Άνδρος και τις αυξημένες προσπάθειες που καταβάλλει η νέα Δημοτική Αρχή προκειμένου να αντιμετωπίσει επαρκώς τη διαχείριση των απορριμμάτων, συμμετείχε στη σύσκεψη και ο δήμαρχος, Θεοδόσης Σουσούδης.

Μέχρι τη διεκπεραίωση των ενεργειών που θα δίνουν το “πράσινο φως” στον ΧΥΤΥ και στην αποκατάσταση του ΧΑΔΑ στο νησί, ο δήμαρχος αναγνώρισε πως, “υπάρχει ένα δύσκολο ενδιάμεσο στάδιο. Έχουμε δεματοποιητή και εναποθέτουμε τα δέματα σε ένα αδειοδοτημένο σημείο. Κάποια στιγμή θα υπάρξει θέμα για τη μεταφορά τους. Όμως λιγότερο διάστημα από τρία έτη για να μπορούμε να έχουμε ΧΥΤΥ, δε θα χρειαστούμε. Συνεπώς, είναι αναγκαίο το μεταβατικό στάδιο”. Εξήγησε δε, πως, μέχρι τον περιφερειακό σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων, η λύση της θαλάσσιας μεταφοράς, “κυρίως γι αυτούς που διαθέτουν ΧΥΤΑ είναι ανέφικτη”. Διασαφηνίζοντας τη θέση του, σημείωσε πως, “αν ο κοντινός ΧΥΤΑ για Άνδρο και Τήνο είναι η Σύρος, τότε το κύτταρο θα “μπουκώσει” μέσα σε οκτώ μήνες ή έναν χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι θα κάψουμε τον ΧΥΤΑ της Σύρου”. Όπως συμπλήρωσε ο κ. Σουσούδης, αυτή η παρατήρηση έγινε γνωστή στο Υπουργείο, εκφράζοντας την πεποίθηση ακολούθως, πως, “είναι κάτι που πιστεύω ότι μελετούν στο Υπουργείο. Μας υποσχέθηκαν άλλωστε πως θα γίνει και κατ΄ ιδίαν διάλογος με τους δημάρχους”. Επιπρόσθετα, σχετικά με τις ενέργειες που προωθεί ο Δήμος Άνδρου, υπενθύμισε πως, “Όσον αφορά στην Άνδρο είχαμε εμπλουτίσει τη μελέτη που υπήρχε με νέες θέσεις και ο φάκελος έχει προχωρήσει προς διαβούλευση. Πρέπει να περάσει και από μία ειδική επιτροπή του Υπουργείου ή της υπηρεσίας Υδάτων προκειμένου να αποφανθούν αν υπάρχει ρέμα ή όχι. Προχωράμε για τη λύση του ΧΥΤΥ έτσι όπως έχουμε γνωστοποιήσει εδώ και λίγο καιρό. Παράλληλα, προχωρούμε στην αποκατάσταση του ΧΑΔΑ. Έχουμε ολοκληρώσει τα τεύχη δημοπράτησης και το έργο το πολύ σε είκοσι ημέρες θα δημοπρατηθεί” ανέφερε καταλήγοντας ο δήμαρχος.

Ίος: “Πρέπει να εξετασθεί η ομόφωνη αποδοχή της προσωρινής λύσης”

Ως μία συνάντηση “αφορμή για την ενεργοποίηση των δημάρχων που διατηρούν ΧΑΔΑ” χαρακτήρισε τη σύσκεψη στο Υπουργείο, ο δήμαρχος Ιητών, Μιχάλης Πετρόπουλος, αναφέροντας παράλληλα, πως, η θαλάσσια μεταφορά, δεν είναι απλή απόφαση ούτε για τα νησιά που δεν διαθέτουν ΧΥΤΑ, ούτε όμως και γι αυτά που διαθέτουν. “Αν συζητάμε για να γίνει κάτι πολύ σύντομα, εννοώ σε επίπεδο λειτουργίας ΧΥΤΑ, το πρόβλημά μας είναι η χρηματοδότηση. Αν συζητάμε σε βάθος χρόνου, η Ίος είναι έτοιμη. Από γραφειοκρατικής άποψης είμαστε καθ΄ όλα έτοιμοι και λείπουν τα χρήματα” επανέλαβε χαρακτηριστικά ο κ. Πετρόπουλος, επισημαίνοντας πως, “Έχουμε ΧΥΤΑ, που όμως δεν λειτουργεί επειδή δεν υπάρχουν τα χρήματα, τα οποία απαιτούνται. Έχουμε έτοιμη και τη μελέτη της κομποστοποίησης”.

Πέραν των ανωτέρω, κληθείς να τοποθετηθεί σχετικά με τη θαλάσσια μεταφορά των απορριμμάτων, ο κ. Πετρόπουλος υποστήριξε, “Να μεταφέρουμε τα απορρίμματα, αλλά σε ποιό νησί; Η συζήτηση στο Υπουργείο ήταν το πρώτο βήμα. Πρέπει να ρυθμιστούν πολλές ενέργειες για να γνωρίζουμε τελικά ποιά νησιά μπορούν να υποδεχθούν απορρίμματα. Πρέπει να εξετασθεί επίσης, αν θα υπάρχει ομόφωνη αποδοχή της πρότασης, ότι δηλαδή ο ένας Δήμος, μπορεί να συνδράμει κάποιον άλλο. Πρόκειται για μία δύσκολη διαδικασία. Δεν είναι απλή υπόθεση.” υπογράμμισε, ολοκληρώνοντας τις δηλώσεις του και λέγοντας πως, “Εάν γίνεται σωστά η ανακύκλωση, τότε, αν ρυθμιστούν όλες οι παράμετροι, κάποια νησιά μπορούν να υποδέχονται απορρίμματα άλλων Δήμων. Νομίζω πως, αυτή τη σκέψη θα πρέπει να κάνουν οι δήμαρχοι που γνωρίζουν ότι μπορούν να βοηθήσουν”.

Μήλος: “Να εξετασθούν νέες μέθοδοι διαχείρισης. Ο χώρος των απορριμμάτων έχει όφελος για κάποιους”

“Εφόσον οι ΧΥΤΑ δεν έχουν ολοκληρωθεί, αναγκαστικά θα πρέπει να προχωρήσει η θαλάσσια μεταφορά των απορριμμάτων αφού πρέπει να κλείσουν οι ΧΑΔΑ” δήλωσε χαρακτηριστικά ο δήμαρχος Μήλου, Γεράσιμος Δαμουλάκης, ο οποίος αν και δεν κατέστη εφικτό να παραστεί στη σύσκεψη, ωστόσο, στον απόηχο της εν λόγω συνάντησης, κλήθηκε να τοποθετηθεί σχετικά.

“Το πρόβλημα για να προχωρήσουν οι διαδικασίες για τους ΧΥΤΑ στα νησιά είναι να υπάρχει διαχειριστική επάρκεια. Οι υποστελεχωμένοι Δήμοι ψάχνουν για τους μηχανικούς. Η Μήλος για να προχωρήσει έκανε σύμβαση με τον Δήμο Ιητών” σημείωσε ο δήμαρχος, επισημαίνοντας πως, “ο μεγάλος παίκτης σε ό,τι θέλουμε και πρέπει να κάνουμε, λέγεται ελληνικό δημόσιο”. Όπως εξήγησε, “θα έπρεπε το ελληνικό κράτος να βοηθά τους μικρούς τόπους και τα νησιά αναφορικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων, αφού οι ΧΑΔΑ έπρεπε να αποτελούν ήδη παρελθόν”. Πρόσθεσε μάλιστα, πως, “το πρόβλημα έγκειται στο ότι διαχρονικά όσοι βρίσκονταν και βρίσκονται στην εξουσία, δεν έχουν κατανοήσει τί γίνεται στους μικρούς τόπους”.

Αναφορικά με τις ενέργειες του Δήμου Μήλου, ο δήμαρχος ανέφερε πως, “βρισκόμαστε σε στάδιο δημοπράτησης του κομποστοποιητή και δεματοποιητή και των συνοδών έργων τους, ώστε πολύ σύντομα να έχουμε κάνει ένα καλό βήμα”. Αναγνωρίζοντας παρακάτω πως, “προφανώς ένα μέρος του προστίμου θα μας επιβληθεί”, ο κ. Δαμουλάκης εξήγησε ότι, “παρόλα αυτά, ως Δήμος δεν έχουμε ολιγωρήσει ούτε λεπτό”. Κατέληξε δε, πως, “στο θέμα της θαλάσσιας μεταφοράς των απορριμμάτων μέχρι να δημιουργηθεί ο δικός μας ΧΥΤΥ, έχουμε επικοινωνήσει με τον δήμαρχο Χερσονήσου στην Κρήτη και θα δεχθεί τα δικά μας απορρίμματα να μεταφερθούν εκεί”. Ωστόσο, όπως υπογράμμισε τέλος, “από αυτήν την απόφαση, θα υπάρξουν παντού προβλήματα που ουδείς μπορεί να φανταστεί”. Πεποίθηση του ίδιου, όπως έχει υποστηρίξει πολλές φορές είναι “να προωθηθούν νέες και σύγχρονες μέθοδοι που θα μειώνουν τον όγκο των απορριμμάτων”, θέση που σύμφωνα με όσα αναφέρει, “δεν προωθείται αφού ο χώρος των απορριμμάτων έχει όφελος για κάποιους”.

Άξονες μεσομακροπρόθεσμης αντιμετώπισης

Πέραν της προσωρινής αντιμετώπισης του θέματος, μετά τη σύσκεψη κωδικοποιήθηκε μία σειρά από ενέργειες απαραίτητες που πρέπει να προωθηθούν στο πλαίσιο ενός μακροπρόθεσμου πλάνου. Αυτές έχουν ως ακολούθως, “1. Να μελετηθεί αρμοδίως κάθε περίπτωση έργου εν εξελίξει, να αναλυθούν τα προβλήματα, να εντοπισθούν και να αναλυθούν πλήρως οι πιθανές αιτίες πιθανής καθυστέρησης ώστε να εξετασθούν και να αποδοθούν εν συνεχεία οι ευθύνες αρμοδίως. Η διαδικασία να είναι συνεχής και με αυτοψίες αν και όπου απαιτείται. Να ενημερώνονται τακτικά (τουλάχιστον μηνιαία) τα συναρμόδια Υπουργεία και η Γενική Γραμματεία Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης. 2. Εντός 1,5 μήνα να διαμορφωθεί με τη συνεργασία των δήμων και της Περιφέρειας αναλυτικό, ρεαλιστικό και τεκμηριωμένο σχέδιο δράσης (master plan) επί της μεταφοράς, προεπεξεργασίας, και ενδιάμεσης μεταβατικής λύσης. Το σχέδιο θα αμφισβητεί τις μέχρι σήμερα λογικές της μεγιστοποίησης της επεξεργασίας συμμείκτων αποβλήτων και θα κινείται στην κατεύθυνση της ολοκληρωμένης διαχείρισης με πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση με τη μέγιστη διαλογή στην πηγή και προδιαλογή βιοαποβλήτων, ανάκτηση υλικών και ελαχιστοποίηση της διάθεσης, με ενεργή συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών. 3. Οι δήμοι να προβούν άμεσα στο σχεδιασμό και εφαρμογή προγραμμάτων διαλογής στην πηγή ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων, καθώς και ενθάρρυνση σχετικών συλλογικών πρωτοβουλιών (κατοίκων, κινημάτων, συλλόγων κ.λ.π). Ομοίως και για την επαναχρησιμοποίηση των ανακτηθέντων υλικών. 4. Να υπάρξει άμεση αποδεδειγμένη παύση λειτουργίας των ενεργών ΧΑΔΑ και εν συνεχεία αποκατάστασή τους (όπως ομοίως και των ανενεργών ΧΑΔΑ καθώς και όποιων άλλων ρυπασμένων χώρων με απορρίμματα). Να διευθετηθούν οι χώροι αποθήκευσης δεμάτων, όπου υπάρχουν. 5. Οι δήμοι να συντάσσουν τακτικά (μηνιαία) τεκμηριωμένη έκθεση προόδου επί όλων των ανωτέρω προς τις προϊστάμενες αρμόδιες αρχές και στα υπουργεία Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και ΥΠΑΠΕΝ.