Η φάβα της Ελλάδας ταξιδεύει στο…Μόντε Κάρλο

Καλλιεργείται ξανά, 40 χρόνια μετά, ο σπόρος του ΑΦΚΟΥ (Φάβα) που βρέθηκε τυχαία σε αποθήκη.

Από τον 16ο αιώνα βρισκόταν πάντα στο σουλτανικό τραπέζι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Είχε κατακλύσει την αγορά της Κωνσταντινούπολης και το αγόραζαν όλες οι φυλές της Πόλης. Ήταν το αγαπημένο φαγητό της εποχής και των κατοίκων της Πόλης, αλλά και των κατοίκων της Μικράς Ασίας και της Ελλάδας, όπως και πολλών νησιών του Αιγαίου.

Σήμερα η φάβα, σερβίρεται πλέον, σε ένα από τα ακριβότερα εστιατόρια του Πριγκιπάτου του Μονακό και σε όλες τις ταβέρνες της…Λήμνου! Από το νησί της Λήμνου γίνεται η εξαγωγή προς το Μόντε Κάρλο!

Ο άφκος ή διαφορετικά «η φάβα της Λήμνου» άρχισε πάλι να καλλιεργείται στο ακριτικό νησί μετά από 50 ή 40 χρόνια περίπου. Ο σπόρος του είχε χαθεί και οι αγρότες δεν μπορούσαν να βρουν αυτόν τον ίδιο σπόρο. Μέχρι που πριν από λίγα χρόνια αγροτών βρήκε τυχαία στην αποθήκη του πέντε κιλά σπόρου!

Ήταν κάπου φυλαγμένος και ξεχασμένος; Με αυτή την ποσότητα του σπόρου ξεκίνησε και πάλι η καλλιέργεια της φάβας της Λήμνου. Την περσινή χρονιά καλλιεργήθηκαν 250 στρέμματα με φάβα, τα οποία έδωσαν 15 τόνους παραγωγή. Σύμφωνα με ιστορικές αναφορές, ο άφκος (φάβα) καλλιεργείτο στο νησί της Λήμνου από τον 19ο αιώνα. Κατά το φυτολογικό Λεξικό του Γεωπόνου Π.Γ Γενναδίου

(19ος αι.) υπήρχε και στην Κύπρο.

Για ένα διάστημα οι πωλήσεις έπεσαν και οι αγρότες του νησιού στράφηκαν σε άλλα προϊόντα.

Όμως εν μέσω κρίσης, ο άφκος ή αύκος ή φάβα έγινε γνωστή, τυχαία, σε επισκέπτες περαστικούς από το νησί της Λήμνου που την δοκίμασαν, ενθουσιάστηκαν από τη γεύση της και πήραν μαζί τους για να εντυπωσιάσουν φίλους τους. Και…τους εντυπωσίασαν. Έτσι η φάβα κάνει δυναμική επανεμφάνιση και εξελίσσεται σε μια πολλά υποσχόμενη καλλιέργεια…

Κατά τον Π. Γεννάδιο αυτό το προϊόν ανήκει στην «οικογένεια» Λαθούρι (Lathyrus) στην οποία επίσης ανήκει η φάβα της Σαντορίνης. Και ο Θεόφραστος, (όπως γράφει ο Γεννάδιος) πίστευε: «Παρ’ ημίν την αρίστην φάβαν παράγει και εξάγει η Θήρα». Δηλαδή, η κυκλαδίτικη φάβα είναι καλλίτερη;

Χωρίς φυτοφάρμακα

Το φυτό του άφκου είναι ευαίσθητο στις χαμηλές θερμοκρασίες και αν επικρατήσει παγετός, τότε δεν θα δώσει παραγωγή. Η καλλιέργεια του στη Λήμνο γίνεται χωρίς φυτοφάρμακα και λιπάσματα. Η παραγωγή καλύπτει τις ανάγκες του νησιού και ο άφκος έχει μπει όχι μόνο στις κουζίνες των σπιτιών, αλλά και στις κουζίνες όλων των εστιατορίων της Λήμνου.

Μια ποσότητα αποστέλλεται στο πανάκριβο εστιατόριο του Μόντε Κάρλο και σε δυο εστιατόρια των Αθηνών. Η παραγωγή δεν μπορεί να καλύψει τη ζήτηση και οι αγρότες της Λήμνου προγραμματίζουν να πολλαπλασιάσουν τα καλλιεργούμενα στρέμματα του άφκου, στοχεύοντας σε αύξηση των πωλήσεων. Έχουν σκοπό να παρουσιάσουν αυτή την δραστηριότητα τους και την καλλιέργεια τους οι αγρότες σε εκδήλωση της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής.

Η φάβα στα βάθη των αιώνων

Τα ίχνη της φάβας, χάνονται βαθιά μέσα στους αιώνες. Υπάρχουν αναφορές τόσο στις τραγωδίες του Αισχύλου όσο και στις κωμωδίες του Αριστοφάνη. Βέβαια, στην αρχαιότητα η λέξη «φάβα» η οποία ονομαζόταν και «έτνος» δεν αφορούσε στο μοναδικό στο μοναδικό όσπριο. Φάβα ήταν διάφορα όσπρια ανακατεμένα τα οποία ήταν πολύ λίγα αγαπητά. Λάτρεις της φάβας ήταν και οι Ρωμαίοι, οι οποίοι είχαν τόσο στενή σχέση με το συγκεκριμένο φαγητό ώστε έδωσαν το όνομά του σε μια από τις πιο γνωστές ρωμαϊκές οικογένειες τους Φάβιους…Έτσι γράφει ιστορικός.

Και ο καθηγητής Μπαμπινιώτης γράφει: φάβα είναι το φυτό λαθούρι – σαντορινιά και…υπάρχει και η έκφραση: «κάποιο λάκκο έχει η φάβα» που θα πει, κάτι ύποπτο συμβαίνει, κάτι δεν πάει καλά.

Επειδή η φάβα τρώει πολύ λάδι, γιατί όσο και να ρίξεις το ρουφάει, είναι σαν να έχει μια τρύπα ή λάκκο και φεύγει. Αν το λάδι σκορπιστεί στη φάβα και μείνει ο λάκκος στο κέντρο άδειος, σκέπτεται ο επισκέπτης ότι τον ξεγέλασε ο οικοδεσπότης ή ο εστιάτορας.

Να, και η φάβα έγινε διάσημη στο Μόντε Κάρλο