Της Μαρίας Ρώτα

Ιστορικά Ελληνικά πιάτα

  • Πέμπτη, 19 Ιουλίου, 2018 - 06:22

Η συλλογή της πολύ αγαπητής κυρίας Δημοσίων Σχέσεων Λόλας Νταϊφά με τα 231 πιάτα με τα ιστορικά θέματα, είανι αξιοθαύμαστη και σπουδαία. Το βιβλίο της “Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ 231 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΙΑΤΑ 1863-1973” μας παρουσιάζει μια άλλη ιστορία της Ελλάδας που δείχνει να ξεκινάει από την αρχαιότητα, την Βυζαντινή εποχή... την νεότερη εποχή της Ανεξαρτησίας της χώρας μας και φθάνει μέχρι την εποχή των Βασιλέων, Γεωργίου, Κωνσταντίνου κ.α., Ελευθέριου Βενιζέλου και τόσων άλλων σπουδαίων Ελλήνων και ξένων που πήραν μέρος στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Εντυπωσιακά και πάμπολλα είναι τα πιάτα που κοσμούνται από την μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του Ρήγα Βελεστινλή, του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, του Λόρδου Βύρωνα και τόσων άλλων σπουδαίων προσωπικοτήτων διαφόρων εποχών.

Όλοι εμείς οι Έλληνες γνωρίζουμε ότι η χώρα μας θαυμάστηκε, αγαπήθηκε και εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από όλο τον κόσμο για την ιστορία της και τον πολιτισμό της και την σπουδαία και σημαντική προσφορά της σε τόσες άλλες χώρες... κάποτε!

Το ιστορικό παρελθόν μας έχει γίνει γνωστό όχι μόνο σε μας τους Έλληνες, αλλά και σε τόσες άλλες χώρες που για πολλούς αιώνες αντέγραφαν τον Ελληνικό πολιτισμό.

Η κ. Λόλα Νταϊφά, με το βιβλίο της, παρουσίασε στην Ελλάδα, και όχι μόνο, μια άλλη “ιστορία” που δημιουργήθηκε πάνω στα πιάτα. Και το σημαντικό είναι, όπως έχει αποκαλυφθεί, ότι η ωραιότερη και πλουσιότερη ελληνική οικοσκευή από πιάτα, πιατέλες, γαβάθες κ.α. είναι Συριανά!

Πρώτα στην Ελλάδα τα Συριανά πιάτα

Στην παρουσίαση του εξαιρετικού βιβλίου της κ. Λόλας Νταϊφά στο Βιομηχανικό Μουσείο Σύρου, ο υπεύθυνος του Μουσείου Αχιλλέας Δημητρόπουλος, μεταξύ άλλων είπε: “... Η πρώτη υαλουργία στην Ελλάδα Ιδρύθηκε στη Σύρο κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους 1871 από τον Δημήτριο Αργυρόπουλο σε νοικιασμένο κτήμα ιδιοκτησίας Δημητρίου Βαφιαδάκη και κληρονόμων Γ. Φραντζίδη, επί της οδού Ποσειδωνίας, σήμερα Ηρώων Πολυτεχνείου...Το εργοστάσιο άρχισε να λειτουργεί το 1871 με 55 εργάτες και ατμομηχανή 15 ίππων.

Ανάμεσα στα στελέχη και τους εργάτες του υαλουργείου υπήρχαν και αρκετοί Γάλλοι και Αυστριακοί εξειδικευμένοι τεχνίτες. Τα μοτίβα των πιάτων που παρήγαγε τότε το εργοστάσιο μαρτυρούν δυτικότροπες επιδράσεις, όπως η περίφημη βελανιδιά, γαλλικής σημειολογίας, όπως και η αράχνη, σύμβολο εργατικότητας και αφοσίωσης σε εκείνες τις εποχές. Το υαλουργείο έφερε την επωνυμία “Ανώνυμος Υαλουργική Εταιρεία ο Ερμής – Ελληνικόν Υαλουργείον το πρώτον εν Ελλάδι ιδρυθέν εν Σύρω τω 1870” και με λογότυπο “Κόπω κτώνται τ΄αγαθά”.... το υαλουργείο του Αργυρόπουλου παρέμεινε και 20 χρόνια το μοναδικό εργοστάσιο υαλουργίας στην Ερμούπολη. Για την παραγωγή γυαλιού, η πρώτη ύλη, άργιλος κατάλληλη γι ΄αυτόν τον σκοπό, έρχεται από το Fontainebleau (Φοντενεμπλώ) της Γαλλίας μέσω Ρουέν, αλλά και από το Αμβούργο της Γερμανίας...”

“Όντας το εμπορικό κέντρο της Ελλάδας εκείνη την εποχή, η Σύρος γίνεται σύντομα σημείο διακίνησης κεραμικών και ταυτίζεται σε τέτοιο βαθμό με τη διάδοσή τους, ώστε για πολλούς είναι απλώς τα φωτισμένα “Συριανά”. Τα πιο σημαντικά ονόματα, φίρμες της Σύρου, είναι α) “Α. ΓΡΕΖΟΣ και Υιοί” και πάνω από το όνομα της εταιρείας γράφεται η λέξη “ΣΥΡΑ”. β) ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Χ. ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ” και κάτω από το όνομα η λέξη “ΣΥΡΑ”. γ) “ΥΕΛΟΠΟΛΕΙΟΝ ΚΑΘΡΕΠΤΑΙ” ΑΔ. ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΙ ΕΝ ΣΥΡΩ”. Όπως είπε ο κ. Δημητρόπουλος: “....η θεματολογία περιστρέφεται γύρω από την Αρχαία Ελλάδα, (ο Μέγας Αλέξανδρος είναι πολύ δημοφιλής πάντοτε, αλλά και από το Βυζάντιο, την Επανάσταση του 1821) ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αντικαθιστά τον Μέγα Αλέξανδρο στους νεώτερους χρόνους... Οι βασιλείς απεικονίζονται σε πολλά “Συριανά” κεραμικά, τα οποία από μια χρονική περίοδο και μετά γίνονται γνωστά στο ευρύτερο αγοραστικό κοινό ως “πιάτα των βασιλιάδων”... Στα επόμενα χρόνια η περιλάλητη “επάνοδος της υαλουργίας στη Σύρο απασχολούσε την κοινωνία και τον τύπο. Έγιναν δυο προσπάθειες στο τέλος το 19ου αιώνα με δυο επενδυτές Μπολάκη και Παπανδρεόπουλο, οι οποίοι το 1899 ίδρυσαν νέα εγκατάσταση άσχετη με το υαλουργείο Αργυρόπουλου... Το 1901 σχηματίζεται η υαλουργική εταιρεία “Ηλίας Φουστάνος και Σια” οι οποία τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς διαλύεται. Υπήρξε μια προσπάθεια επαναλειτουργίας και παραγωγής των περίφημων “Συριανών” κεραμικών, χωρίς όμως αποτέλεσμα. “.... αυτά θα εξαφανιστούν σταδιακά μετά τους Βαλκανικούς πολέμους...”

Πολλά από τα πιάτα της εποχής εκείνης που βρίσκονται ακόμη σήμερα σε πολλά σπίτια που με ιδιαίτερη φροντίδα τα προσέχουμε, στην πίσω πλευρά είναι αποτυπωμένη η φίρμα του εργοστασίου και το όνομα του νησιού μας, “ΕΝ ΣΥΡΩ”.

Τα περισσότερα που διατηρούνται ακόμη και στολίζουν τα σαλόνια ή τις τραπεζαρίες των σπιτιών μας έχουν ζωγραφισμένα καράβια. Είναι ελληνικά ιστιοφόρα του 19ου αιώνα, σχεδιασμένα με κάθε λεπτομέρεια, ευαισθησία και γνώση από τους καλλιτέχνες που τα φρόντισαν. Όλα τα πλοία παρουσιάζονται με ολάνοιχτα τα πανιά τους να ταξιδεύουν σ' ένα πέλαγος με φουρτούνα, κάτω από έναν ουρανό με σύννεφα.

Άρχοντες της θάλασσας

Τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκε ο “Ελληνικός Συλλεκτικός Κύκλος” ο οποίος παρουσιάζει δώδεκα ιστορικά ιστιοφόρα που έχουν αντιγραφεί από τα πιάτα του 19ου αιώνα. Έχουν ζωγραφιστεί πάνω σε κατάλευκη πορσελάνη της Limoges και θέλησαν να τα παρουσιάσουν απ' το Αιγαίο που δημιουργήθηκαν σ' όλες τις θάλασσες του κόσμου. Και τα ονόματα που τους έδωσαν τα πήραν από τα “περήφανα” καράβια του Ναυτικού μας των περασμένων αιώνων όπως “Όθων”, “Ναύαρχος Μιαούλης” αλλά και ονόματα Αγίων όπως “Άγιος Νικόλαος”, “Αρχάγγελος” “Άγιος Παντελεήμων” κ.α. Ολόγυρα κάθε πιάτο περιβάλλεται με χειροποίητη μπορντούρα από χρυσάφι.

Αυτά τα Δώδεκα Συλλεκτικά πιάτα είναι μια πολύ όμορφη παρουσίαση και αντιγραφή των “Συριανών” πιάτων του 19ου αιώνα.

Μαρία Ρώτα

Ετικέτες: