Θεματοφύλακας της ναυπηγικής!

Με αυτό τον τίτλο παρουσιάζεται η ονομασία επιχείρησης και οργάνωσης των ανθρώπων που έχουν ασχοληθεί και φροντίζουν τη δημιουργία καραβιού. Ένα ιστορικό ναυπηγείο στην Ερμούπολη είναι αυτό του “Φουσκή”, όπου ο μέγας μάστορας Γιάννης Ζώρζος (ο λεγόμενος “Φουσκής”) είχε διδάξει την τέχνη στα παιδιά του, Νίκο και Μανώλη που συνέχισαν την παράδοση. Ο Μανώλης Ζώρζος (για όσους τον ξέρουν και τον θαυμάζουν, Καπτά Μανώλης), ήταν πρώην καπετάνιος του εμπορικού ναυτικού και για αρκετά χρόνια πλοίαρχος ξύλινων τουριστικών ιστιοφόρων. Του άρεσε τόσο πολύ το να γνωρίζει κανείς πως δημιουργούνται αυτά τα υπέροχα σκάφη και κατόρθωσε να δημιουργήσει το προσωπικό του εργαστήρι... τον “μικρό ταρσανά” όπως τον ονομάζει. Ο Κάπτα Μανώλης όπως των λένε όλοι οι Συριανοί, εκπροσωπεί εκτός από την παραδοσιακή μας ναυπηγική και την τιμημένη εμπορική μας ναυτιλία. Ο πατέρας του ήθελε ο γιος του να μπαρκάρει... εκείνος όμως εξελίχθηκε σε έναν από τους ήρωες – πλοιάρχους του “ελληνικού ναυτιλιακού θαύματος.” (ανέφεραν ειδικοί).

Οι ιστορίες του από τα “καράβια” είναι αμέτρητες. Ακόμα και ως καπετάνιος, δεν άφησε ποτέ την Τέχνη. Στα διαλείμματα από τα μπάρκα του πήγαινε στο ιστορικό ναυπηγείο του Ψαρρού στο Πέραμα. Εκεί θυμάται με σεβασμό τον Γ. Ψαρρό, τον “ μάστρο- Γιώργη” έναν από τους θρυλικούς μάστορες. Εκεί έκανε συχνά εθελοντική εργασία. Σήμερα ο γιος του μάστρο – Γιώργη, ο Μανώλης Ψαρρός, συνεχίζει την παράδοση στον ίδιο χώρο.

Ο Μανώλης Ζώρζος στη Σύρο

Ο Μανώλης είναι στο δικό του οικογενειακό ναυπηγείο στη Σύρο και στέκεται εδώ, ίσως πέρα από μισό αιώνα και ίσως βρίσκεται με τον μικρό του αδελφό, τον Νίκο. Και οι δύο με μεράκι κράτησαν το μαγαζί. Θα τους έπιανε θλίψη αν κάποτε το έκλειναν. Σε αυτό το ιστορικό ναυπηγείο αισθάνονται ότι βαστούν στα χέρια τους την άκρη ενός αρχαίου νήματος. Ο καπτά Μανώλης θέλει να πιστεύει πως η Τέχνη θα επιζήσει. Φτιάχνει μικρογραφίες μεγάλων καϊκιών, άλλων εποχών, που αποτελούν μια κιβωτό για την επιβίωσή τους. Πάνω τους έχουν διατηρηθεί όλες οι ναυπηγικές δομές με όλες τις ονομασίες, αυτές που μοιάζουν εξωτική γλώσσα, όπως: σκαρμοί, καρίνες και κόντρα καρίνες, μπαμπάδες και πίντες, εργάτες και μπαστούνια, ξάρτια και αντένες, σπιράγια...και άλλα. Και λέει ο Μανώλης: “Θα ήταν αδύνατο να συνεννοηθούν οι μάστορες για να κατασκευάσουν αυτά τα σκάφη, αν δεν έδιναν ένα όνομα σε κάθε κομμάτι.” “ Τίποτα πάνω στα σκαριά αυτά δεν είναι περιττό, όλα έχουν προκύψει από μια ανάγκη”. Και με αυτόν τον πολύχρωμο στόλο, από αντίγραφά τους που έχει σκαρώσει, ελπίζει να τα μάθουμε καλύτερα και να μην τα ξεχάσουμε. Και αναφέρει για το κάθε σκάφος που έχει καταφέρει να δημιουργήσει: ¨Από τη μια πλευρά είναι πετσωμένο και από την άλλη το έχω αφήσει ανοιχτό, να βλέπουν τα παιδιά μέσα στο σκαρί, να μαθαίνουν.”

Κωδικοποιημένος Πολιτισμός

Τα μοντέλα του καπτά Μανώλη είναι ένας ολόκληρος πολιτισμός κωδικοποιημένος. Τα έχει εκθέσει αρκετές φορές στο παρελθόν όλα αυτά τα θαυμαστά σκάφη που είναι έργα του με ιδιαίτερη φροντίδα. Τα έχουν δει παιδιά των σχολείων και δάσκαλοι, έχουν εντυπωσιασθεί τουρίστες, μικροί και μεγάλοι. Είναι απόλυτα γνωστό ότι όλοι οι επισκέπτες της χώρας μας, φροντίζουν πάντα να επισκεφθούν τα Μουσεία που παρουσιάζουν την άριστη αρχαία ιστορία μας. Όλοι πιστεύουν και γνωρίζουν ότι η αρχαία Ελλάδα είχε και έχει να παρουσιάσει σημαντικά ευρήματα της αρχαίας εποχής. Είναι σημαντικό ότι όλοι οι ξένοι γνώρισαν και θαύμασαν όλα τα έργα τέχνης όλων των εποχών. Σήμερα, η επόμενη φιλοδοξία του καπτά Μανώλη Ζώρζου, το μεγάλο όνειρό του είναι να αποκτήσει ένα έστω και μικρό ναυτικό μουσείο, για να στεγαστούν και να παρουσιάζονται σε Έλληνες και ξένους επισκέπτες όλα αυτά τα υπέροχα και διαφόρων ειδών ελληνικά πλοία που έχουν δημιουργηθεί. Αυτή την εποχή μπορεί κάθε άνθρωπος να επισκεφτεί το αυτοσχέδιο “ναυτικό μουσείο” σε εκείνο το εργαστήρι. Εκείνος το ανέφερε. Εκεί υπάρχουν εργαλεία, κομμάτια από ιστορικά σκάφη, σπάνιες φωτογραφίες, ναυπηγικά πλάνα και χνάρια, πολύτιμα μισομόντελα, βιβλία και ναυτικά αρχεία, αλλά κυρίως οι ιστορίες του καπτά Μανώλη, δίνουν γενναιόδωρους υπαινιγμούς για τη συναρπαστική ιστορία της θαλασσινής μας κουλτούρας. “Ο Μανώλης Ζώρζος είναι ένας από τους τελευταίους εκ των “σπουδαίων”, ένας από τους στερνούς “τζέντλεμεν” της ναυτιλίας μας. Στο πρόσωπό του καθρεπτίζεται με σεμνό και περιεκτικό τρόπο η Πανάρχαια ναυτική μας παράδοση, η Ερμούπολη της ναυτιλίας, η Ελλάδα της θάλασσας!” (Αυτά είναι λόγια του Δημήτρη Καραΐσκου).