Γνωριμία με τη Σύρο, μιας παλιάς φίλης

Πριν λίγα χρόνια υποδέχτηκα ξαφνικά και χωρίς προειδοποίηση, ένα άγνωστο αυτοκίνητο που σταμάτησε έξω από την πόρτα μου. Μια κυρία της ηλικίας μου, με χαμόγελο με πλησίασε και με ρώτησε αν θα ήθελα να της προσφέρω έναν καφέ. Είδε την απορία μου, (αν και η φωνή της κάτι μου έλεγε) και φυσικά μου είπε: Είμαι η Δήμητρα η συμφοιτήτριά σου... Την αγκάλιασα και ζήτησα συγνώμη γιατί δεν την γνώρισα από την αρχή. Έχουν περάσει τόσα χρόνια... Ήταν μια αγαπημένη καλή φίλη και άριστη φοιτήτρια. Φυσικά φρόντισα αμέσως να ετοιμάσω τον καφέ της και... ένα γλυκό κουταλιού, που είχα δεχθεί από μια άλλη σημερινή καλή φίλη μου. Μιλήσαμε επί τόση ώρα και χαρήκαμε ιδιαίτερα ακούγοντας η μία την άλλη. Ήταν η πρώτη φορά που ήλθε στη Σύρο και είναι εντυπωσιασμένη από το νησί μας. “Η Σύρος” μου είπε “ξέρει καλά να πλανεύει τις καρδιές των επισκεπτών της.” Οι ατέλειωτες βόλτες στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων που στέκει υπερήφανα ανάμεσα στους δυο αντικρινούς λόφους της. Ανάσταση των Ορθοδόξων και Σαν Τζώρτζης των Καθολικών. “Έχεις καταλάβει, Μαίρη μου” συνέχισε με ενθουσιασμό “ότι ζεις σ’ ένα νησί, σ’ ένα τόπο με μία πολιτεία γεμάτη μαγεία και αρχοντικά μυστικά; Η αρχόντισσα του Αρχιπελάγους δεν περιορίζεται μόνο στον γαλανόλευκο κυκλαδίτικο καμβά, απλώνει τη γοητεία της μεγαλόπρεπα στους δρόμους της Ερμούπολης, και... ρεμπέτικα στα στενά της Άνω Σύρου. Εντυπωσιάστηκα από τα απαστράπτοντα αρχοντικά, αυτά τα δείγματα του ρομαντικού κλασικισμού. Η αρχιτεκτονική τους κλέβει τις εντυπώσεις, προκαλώντας επιφωνήματα θαυμασμού.

Οι οροφογραφίες σε αφήνουν άφωνο...” μου άρεσε που την άφησα για αρκετή ώρα να με... ξεναγεί στο νησί μας! Και όσα είπε ήταν σωστά. Επισκέφθηκε το Δημαρχείο, με την εντυπωσιακή αρχιτεκτονική του Ερνέστου Τσίλλερ, το θαυμάσιο και... “Ιστορικό” όπως το είπε, θέατρο “Απόλλων” και φρόντιζε περπατώντας να σταματά και να γνωρίζει, κοιτώντας ψιλά, τα θαυμάσια... σπίτια. Αυτά τα “κτίρια”, (όπως τα είπε) την θαύμασαν! Ενθουσιάστηκε και με τους τρεις ορθόδοξους ναούς στην Ερμούπολη και τον Άγιο Γεώργιο στην Άνω Σύρο. Με ιδιαίτερο ενθουσιασμό επισκέφθηκε τα Μουσεία μας, το Αρχαιολογικό, το Βιομηχανικό, του Μάρκου Βαμβακάρη και... όταν έμαθε, θέλησε να γνωρίσει το Μουσείο αντιγράφων Κυκλαδικής Τέχνης, όπου και έμαθε ότι η παλιά της συμφοιτήτρια ήταν υπεύθυνη, και... έτσι θέλησε να με συναντήσει. Με συγκίνησε ιδιαίτερα με τον τρόπο που μου μίλησε και τον ενθουσιασμό που έδειχνε να της πρόσφερε το νησί μας, που το γνώρισε πρώτη φορά! Είχε περάσει αρκετή ώρα από την πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα που είχαμε και φυσικά αισθάνθηκα ότι έπρεπε να της προσφέρω εκτός από καφέ και λίγα μπισκότα που είχα. Σου αρέσουν τα μπισκότα “Μιράντα” που μου προσφέρεις; (μου είπε). Και βέβαια μου αρέσουν της είπα. Και μου απήντησε: “Δεν θα γνωρίζεις όμως την ιστορία που έχουν αυτά τα μπισκότα”. Μου είπε και μου εξήγησε.

Πρόσφυγες στην Ελλάδα τα... μπισκότα!

Η οικογένειά μου, μου είπε, ήταν Έλληνες της Σμύρνης και είχαν κατάστημα στην Ευρωπαϊκή οδό στον Φραγκομαχαλά που ήταν εμπορικός και πολυσύχναστος δρόμος. Φυσικά το 1922 η φωτιά πέρασε πάνω από τα σπίτια, τα μαγαζιά κι έκανε στάχτη όλη την περιοχή. Μαζί με τη δική μας οικογένεια κατέβηκαν και οι φίλοι, οι Παπαδόπουλοι, κι έμειναν κοντά μας σ’ ένα άλλο μικρό σπίτι. Μια μέρα η γιαγιά μου η Μιράντα ζύμωσε τα μπισκότα της και παρακάλεσε έναν φούρναρη, εκεί στη γειτονιά να της τα ψήσει. Μοσχοβόλησε ο δρόμος κι έφθασε ως το λιμάνι, η ευωδία. “Τι ψήνεις και μας τρέλανες;” ρωτούσαν τον φούρναρη πελάτες και περαστικοί. “Όχι εγώ, η προσφυγοπούλα” είπε ο φούρναρης και... καλόκαρδος όπως ήταν, έδωσε δουλειά στη Μιράντα με τη θαυματουργή συνταγή της. “Κατάφερε εργασία και ποιότητα”. Και μετά απ’ αυτό που μου είπε η φίλη μου, ξεκίνησε και έγινε μια μεγάλη βιομηχανία. Συνέχισε και μου είπε. “Βέβαια, εσείς εδώ σ’ αυτό το υπέροχο νησί τόσους πρόσφυγες υποδεχτήκατε. Χιώτες, Σμυρνοί, Ψαριανοί και τόσοι άλλοι, βρήκαν καταφύγιο και μια ανοιχτή αγκαλιά στη Σύρο και τότε, όλοι μαζί, με την γνώση, την καλή θέληση, την προσπάθεια και την εργασία, δημιουργήσατε την πιο σωστή, την πιο ωραία και την πιο δημιουργική πόλη της Ελλάδας. Πόσο υπερήφανη, πρέπει να είσαι φιλενάδα μου, που ζεις σ’ αυτό το νησί που υπήρξε κοιτίδα πολιτισμού, νεοκλασικής αρχιτεκτονικής και εμπορίου. Εσείς εδώ τιμάτε το παρελθόν της Ελλάδας και δεν θα χάσετε ποτέ τον Ελληνικό πολιτισμό, ούτε την αρχοντιά σας”.

Το Συριανό Λουκούμι

Η φίλη μου έφυγε την επόμενη μέρα και είχε φροντίσει να έχει προμηθευτεί τα λουκούμια της, για να προσφέρει στους δικούς της. Και την ρώτησα: “ Ξέρεις πως πήρε το όνομα λουκούμι;” Δεν ήξερε. Της εξήγησα: “Η λέξη λουκούμι, λέγεται, ότι προέρχεται από το λατινικό Lucumus. Ο Λούκουμος ήταν ο πιο φημισμένος ζαχαροπλάστης, την εποχή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Τα δημιουργήματά του ήταν τα πιο νόστιμα γλυκίσματα . Έτσι δόθηκε το όνομά του στο παραδοσιακό Συριανό προϊόν.”

Ήταν μια πολύ ωραία έκπληξη η παρουσία της φίλης και παλαιά συμφοιτήτριας από το παρελθόν. Με πολύ χαρά την δέχθηκα και... όπως είπε: “Με πολύ χαρά σε συνάντησα και με ιδιαίτερη χαρά γνώρισα το νησί, τη Σύρο!”