Η τεχνολογία στο πλευρό της τρίτης ηλικίας

Το παρόν και το μέλλον στη διαχείριση της ψυχικής υγείας των ηλικιωμένων σε νησιωτικές και απομακρυσμένες περιοχές, όπου η απουσία εξειδικευμένου προσωπικού και δομών καθιστούν δύσκολη την παροχή πρωτοβάθμιας ψυχιατρικής φροντίδας, συζητήθηκαν στο 5ο Συνέδριο Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας στην Ερμούπολη.

Στο επίκεντρο των εργασιών τέθηκε η Υπηρεσία Τηλεψυχογηριατρικής στην Άνδρο, η οποία εφαρμόζεται πιλοτικά από το Κέντρο Υγείας Άνδρου σε συνεργασία με τη Μονάδα Ψυχογηριατρικής της Α' Ψυχιατρικής Κλινικής στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο.

Το θέμα “Ηλεκτρονική υγεία (eHealth) στην υπηρεσία της ψυχογηριατρικής: παράθυρο στο μέλλον” ανέπτυξε ο κ. Αντώνης Πολίτης, επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και επιστημονικός συνεργάτης της Α' Ψυχιατρικής Κλινικής του Αιγινήτειου Νοσοκομείου.

Βασικές δράσεις

Σημειώνεται ότι σκοπός της τηλεψυχογηριατρικής υπηρεσίας είναι η χρήση των νέων τεχνολογιών στην παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας είτε με τη μορφή τηλεδιάσκεψης και την ανάπτυξη σε ηλεκτρονική μορφή ψυχομετρικών εργαλείων είτε με την αποστολή των δεδομένων. Επιπλέον, η υπηρεσία αποσκοπεί στην ανάπτυξη τηλε-ψυχογηριατρικών ιατρείων σε απομακρυσμένες γεωγραφικά περιοχές, που δεν έχουν εξειδικευμένο προσωπικό ή δεν έχουν λειτουργό επισκέπτη ψυχικής υγείας με εμπειρία σε προβλήματα ψυχικής υγείας των ηλικιωμένων.

Βασική δράση για την επιτυχή λειτουργία της υπηρεσίας αποτελεί η εκπαίδευση αρχικά στην τηλεψυχιατρική και έπειτα στη διάγνωση με την χρήση ψυχομετρικών εργαλείων που έχουν αναπτυχθεί ειδικά για το πρόγραμμα. Η τρίτη δράση είναι αφενός η μεταφορά της επιστημονικής γνώσης και εμπειρίας σε άλλους ειδικούς που δεν συμμετέχουν στο πρόγραμμα μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία και αφετέρου η εφαρμογή της συμβουλευτικής και της ψυχοθεραπείας με την τηλεψυχιατρική. Ειδικότερα, η δράση αφορά στην εκπαίδευση τόσο γενικών ιατρών στη διάγνωση-θεραπεία της κατάθλιψης και της άνοιας, όσο και μη ιατρικού προσωπικού στην ψυχοκοινωνική ψυχοθεραπευτική παρέμβαση στην κατάθλιψη της τρίτης ηλικίας.

“Δεν υπάρχει μόνιμος ψυχίατρος στο νησί”

Η ολοκλήρωση της λειτουργίας της τηλεψυχογηριατρικής υπηρεσίας περιλαμβάνει τη διασύνδεση των απομακρυσμένων ιατρείων με τη εξειδικευμένες Μονάδες, ακολουθώντας το παράδειγμα της Μονάδας Ψυχογηριατρικής της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο που διασυνδέθηκε με το ΚΥ Ανδρου και το ΚΑΠΗ Κερατέας.

Σε δηλώσεις της στην “Κοινή Γνώμη”, η Κοινωνική Λειτουργός του Κέντρου Υγείας Άνδρου, Μαρία Αλεξάκη αναφέρθηκε στην υπηρεσία της τηλεψυχιατρικής, η οποία παρέχεται στους ασθενείς του νησιού από το 2004. Στο πλαίσιο της σύμπραξης του Κέντρου Υγείας με το Αιγινήτειο Νοσοκομείο εντάσσεται και η υπηρεσία τηλεψυχογηριατρικής για τους ηλικιωμένους με προβλήματα κατάθλιψης, άνοιας και ήπιας γνωστικής εξασθένισης.

“Γενικώς η ψυχιατρική δεν έχει παρουσία στο νησί, πέρα από την Κινητή Μονάδα η οποία έρχεται κάθε 15 ημέρες. Δεν έχουμε μόνιμα ούτε έναν ψυχίατρο. Οπότε ανακαλύψαμε με την πάροδο των ετών ότι υπάρχουν πολλοί ηλικιωμένοι, οι οποίοι είναι αδιάγνωστοι. Δεν μετακινούνται συχνά από το σπίτι τους στο γιατρό, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλοί με άνοια και κατάθλιψη οι οποίοι δεν παίρνουν τη σωστή αγωγή” δήλωσε χαρακτηριστικά.

Κατ' οίκον μετάβαση

Εξήγησε δε ότι το κομμάτι της τηλεψυχογηριατρικής έχει τη δυνατότητα της κατ' οίκον μετάβασης ή της καταγραφής ασθενών μέσω βίντεο. Η κοινωνική λειτουργός επισκέπτεται τον ασθενή στην οικία του και μέσω διαδικτύου, συνδέεται απευθείας με τον ιατρό στο Αιγινήτειο. Στην περίπτωση που δεν υπάρχει σύνδεση στο ίντερνετ, η κοινωνική λειτουργός παίρνει συνέντευξη στον ασθενή και τα στοιχεία μεταφέρονται μέσα από ασφαλή κανάλια στη βάση δεδομένων του Αιγινήτειου. “Τα φάρμακά του, το ιστορικό του και οι διαγνωστικές δοκιμασίες που μπορούν να γίνουν μέσα από το tablet, ή τον υπολογιστή καταχωρούνται όλα σε αυτή τη βάση δεδομένων”, σημείωσε. Κατέστησε δε γνωστό ότι το πρόγραμμα εφαρμόζεται επίσης και στο Κέντρο Υγείας Άνδρου από τον Γενικό Ιατρό κ. Νίκο Θεολόγου.

“Πέρα από τις συνεντεύξεις, αναλαμβάνουμε ακόμα την ενημέρωση των φροντιστών και της οικογένειας των ηλικιωμένων. Ωστόσο, δεν μπορούμε να καλύψουμε όλο το νησί, γιατί είμαστε μόνο δυο άνθρωποι. Προσπαθούμε να βρούμε χρηματοδότηση για να ανοίξουμε το πρόγραμμα όσο γίνεται και να μπορεί να αντεπεξέλθει σε περισσότερους ασθενείς”, υπογράμμισε.

Δεν παρέλειψε να σημειώσει ότι πρόκειται για μία πρωτοποριακή υπηρεσία κατ' οίκον περίθαλψης, η οποία δεν παρέχεται πουθενά αλλού. “Οι συνομιλίες μας με τους ειδικούς είναι ένα μέσο που μας βοηθάει να λειτουργήσουμε καλύτερα την ψυχιατρική. Δεν είναι η τεχνολογία που κάνει τη δουλειά, αλλά άνθρωπος που έχει τα μηχανήματα, εγώ που θα πάω στο σπίτι, ο γενικός ιατρός που θα έρθει σε επικοινωνία με τον ψυχίατρο και που θα πρέπει να μιλήσουμε με τον ίδιο τον ασθενή. Ο ασθενής μιλάει και με τον ψυχίατρο και με εμάς”, ανέφερε χαρακτηριστικά.

Απαραίτητη η στελέχωση του Κέντρου Υγείας Άνδρου

Ολοκληρώνοντας, η κ. Αλεξάκη σημείωσε ότι στόχος του Κέντρου Υγείας είναι να εξυπηρετήσει μέσω της υπηρεσίας όσο το δυνατόν περισσότερους ασθενείς. Για το σκοπό αυτό, έκρινε απαραίτητη την αύξηση της χρηματοδότησης, αλλά και τη στελέχωση του Κέντρου με προσωπικό, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία στο ωράριο και στις μετακινήσεις στα σπίτια των ασθενών. “Προσπαθούμε να βρούμε τρόπους να κάνουμε το πρόγραμμα κανονική υπηρεσία. Ξεκίνησε μέσα από χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2004, όπου λειτουργούσε με το βιντεοτηλέφωνο, καθώς δεν υπήρχαν άλλες μορφές επικοινωνίας”.