Γνωριμία με τη Σύρο (2)

Και το σημερινό άρθρο είναι αφιερωμένο στα παιδιά της Σύρου και στους μικρούς “εθελοντές ξεναγούς”. Ώστε να γνωρίσουν την ιστορία του νησιού μας σε απλά κείμενα. Ας γνωρίσουμε λίγη ιστορία που, ως φαίνεται, έχει άμεση σχέση με τη Νότια Σύρο που σε όλους μας είανι γνωστό ότι τραγουδήθηκε από τον Απανωσυριανό ρεμπέτη Μάρκο Βαμβακάρη με την “Φραγκοσυριανή” του.

“... θα σε πάρω να γυρίσω Φοίνικα, Παρακοπή,

Γαλησσά και Ντελλαγκράτσια και ας μούρθει συγκοπή...”

Δαντελωτές ακτές, αμμουδιές, τόσες δα πεδιάδες, πιο ήρεμο τοπίο αλλά και πιο πολυάνθρωπο στη μεριά του νησιού μας που βλέπει το Νοτιά. Πανέμορφα τα ... κάποτε χωριά και τώρα μικρές πολιτείες όπως η Βάρη, Αχλάδι, Μέγας Γιαλός. Ποσειδωνία, Φοίνικας κ.α.

Φοίνικας: Το μεγάλο χωριό με τ' αλμυρίκια. Ψαράδες κι αγρότες ήταν οι μόνιμοι κάτοικοι. Ξεκίνησε ψαροχώρι και είναι κωμόπολη πια. Σίγουρο και προστατευμένο αραξοβόλι είναι ο Όρμος του και καταφύγιο για τις ψαρόβαρκες και τους ταλαιπωρημένους απ' το Αυγουστιάτικο μελτέμι ιστιοπλόους. Καταφυγή ήταν και για τους αρχαίους ναυτικούς Φοίνικες που διάλεξαν τον όρμο να καταλαγιάσουν. Σιγά – σιγά έγινε αποικία τους και... όχι μόνο, πήρε και το όνομά τους. Ήταν σταθμός και κόμβος το απάνεμο λιμάνι του Φοίνικα για τους θαλασσοκράτορες της προϊστορικής εποχής.

Στο ιστορικό βιβλίο του για τη Σύρο ο Ανδρέας Φραγκίδης αναφέρει: “... Ότι οι Φοίνικες ήλθον εις Σύρον, ουδεμία υπάρχει σήμερον αμφιβολία...”. Παράλληλα έχουν μελετήσει και άλλοι σημαντικοί ιστορικοί του 19ου αιώνα όπως ο Τιμολέων Αμπελάς, ο Ι. Σβορώνος, ο Γάλλος καθηγητής E. Bunont ο οποίος έγραψε “... εις τα νοτιοδυτικά της νήσου κείται ο λιμήν Φοίνικας και Πσειδείων περιβρέχων παραλίαν, εφ' ης βεβαίως εύρηνται πολλά λείψανα μαρτυρούντα την ύπαρξιν παλαιοτάτης πόλεως... και ανηκούσης εις χρόνους προ της εισαγωγής των γνωστών ημίν γραμμάτων. Η δ' ονομασία Φοίνικας διετηρήθη μέχρις ημών αλώβητος...”

Ευτυχής για τη Σύρο, ο Όμηρος φύλαξε πολύτιμους στίχους που παρουσιάζουν το νησί όπως το είδε ή όπως άκουσε να μιλούν γι' αυτό. Όπως έγραψα και στο προηγούμενο άρθρο, όταν ο Οδυσσέας επέστρεψε στην Ιθάκη, επισκέφθηκε στην αρχή τον χοιροβοσκό του τον Εύμαιο ο οποίος δεν γνώρισε τον Οδυσσέα γιατί είχε αλλάξει την εμφάνισή του για να μην τον γνωρίσουν οι “μνηστήρες” που επεδίωκαν να πάρουν τον θρόνο του. Ο Οδυσσέας τον ρώτησε, ποιος είναι; και ο Εύμαιος του είπε, (όπως και στο προηγούμενο άρθρο), ότι κατάγεται από τη νήσο Σύριη που βρίσκεται δυτικά της Δήλου. Το νησί έχει πολλούς ανθρώπους, έχει πλούτο και παράγει πολλά προϊόντα. Έχει δύο πόλεις και βασιλιάς ήταν ο πατέρας του ο Κτησίας, γιος του Ορμένου που έμοιαζε με τους αθανάτους.

Μετά από μια σύντομη περιγραφή του νησιού που έγινε από τον Εύμαιο, διηγήθηκε στον Οδυσσέα πως τον άρπαξαν από τη Σύρο Φοίνικες ναυτικοί.

Η απαγωγή του μικρού Εύμαιου (μετάφραση)

Ο Εύμαιος διηγείται: “Σ' αυτό το νησί ήλθαν άνδρες Φοίνικες έμπειροι ναυτικοί, αισχροκερδείς, πλεονέκτες, κουβαλώντας χιλιάδες κοσμήματα στο σκάφος τους. Υπήρχε στο σπίτι του πατέρα μου γυναίκα από τη Φοινίκη καλής και ενδόξου καταγωγής και πολύτιμη για την εργασία την οποία γνώριζε. Αυτή η γυναίκα, οι αρκετά πανούργοι και πονηροί Φοίνικες την ξελόγιασαν. Και κάποιος, που τη βρήκε να πλένει κοντά στο σκάφος, άρχισε να της μιλά για έρωτα, που αποπλανά και ευχαριστεί τα μυαλά των γυναικών. Κάποιος άλλος τη ρώτησε από που ήταν και πως είχε βρεθεί εδώ. Κι εκείνη του φανέρωσε το πατρικό της σπίτι. Πατρίδα μου, είπε, είναι η πλούσια Σιδών. Είμαι κόρη του πλούσιου Αρυβάντα. Με άρπαξαν ληστές Τάφιοι ενώ γυρνούσα απ' το χωράφι και σ' αυτού του ανθρώπου εδώ το σπίτι μ' έφεραν και με αγόρασε με βαρύ τίμημα. Της είπε πάλι ο άνδρας που πλάγιασε κρυφά μαζί της: έλα μαζί μας να πάμε στην πατρίδα σου, στο πλούσιο σπίτι σου και να δεις τον πατέρα και τη μητέρα σου.

Η γυναίκα του είπε να της ορκιστούν οι ναύτες ότι θα την μεταφέρουν πίσω στην πατρίδα της άβλαφτη. Έτσι τους είπε και όλοι ορκίστηκαν. Μετά τον όρκο τους είπε: Σιωπή τώρα και κανείς να μη μου μιλήσει όταν με δει στο δρόμο ή στη βρύση, μήπως κάποιος το πει στον γέροντα στο παλάτι και με δέσει με δεσμά κι εσάς όλους σας καταστρέψει.

Κρατάτε το μυστικό κι όταν το καράβι σας γεμίσει με πραμάτειες, ας τρέξει κάποιος στο σπίτι να μου πει την είδηση, διότι και χρυσό, όσο μπορώ στα χέρια μου θα πάρω. Και το παιδί του βασιλιά, που εγώ ανατρέφω στο παλάτι, θα το φέρω μαζί μου στο φτερωτό καράβι και θάχεται πολύ όφελος όπου κι αν το πουλήσετε...”

Επειδή η σελίδα της εφημερίδας δεν θα χωρέσει όλο το κείμενο, περιγράφω την υπόλοιπη και ενδιαφέρουσα διήγηση του Εύμαιου: “Η τροφός Φοίνισσα μπήκε στο βασιλικό παλάτι, οι Φοίνικες έμειναν λίγο καιρό στο λιμάνι για διάφορες προμήθειες. Όταν το πλοίο ήταν έτοιμο, ένας άνδρας εστάλη στο παλάτι, προσποιούμενος τον έμπορο και έκανε νόημα στην τροφό. Εκείνη άρπαξε κρυφά το παιδί και πήγε στο πλοίο που απέπλευσε με ούριο άνεμο.

Έπλεαν έξι ημέρες και νύχτες, αλλά την έβδομη η Φοίνισσα τροφός πέθανε. Την έριξαν στη θάλασσα λεία στα ψάρια. Ο δε άνεμος και τα κύματα έφεραν το πλοίο στην Ιθάκη όπου ο βασιλιάς Λαέρτης αγόρασε τον βασιλόπαιδο Εύμαιο από τους Φοίνικες πειρατές” Οδύσεια Ο, 403-485

Η Ομηρική περιγραφή για το νησί μας, είναι πηγή ιστορικών και γεωγραφικών πληροφοριών που αξιολογήθηκαν από πολλούς αρχαίους ιστορικούς και συγγραφείς, αλλά και από νεώτερους και αποδέχθηκαν ότι η Ομηρική “Συρίη” είναι η Σύρος ή Σύρα. Ο σπουδαίος συγγραφέας του νέου Ανάχαρση λέει: “Ιδού η εύκαρπος νήσος Σύρος, οία (η οποία) παρεστάθη υπό των αρχαιοτέρων. Αυτή είναι η πατρίς του φιλοσόφου Φερεκύδους....”

Το ότι η Σύρα είναι πατρίδα του Φερεκύδη δεν αμφισβητείται από κανένα ιστορικό.

Η Ομηρική περιγραφή της Σύρου με τον στίχο: “Ένθα δύο πόλιες, δίχα δε σφίσι πάντα δέδασται...” δεν αμφισβητεί ότι κατά την αρχαιότητα υπήρχαν στο νησί δύο πόλεις. Η μια θα πρέπει να ήταν όπου είναι η σημερινή Ερμούπολη, η δε άλλη στην παραθαλάσσια περιοχή “Ποσείδεια”(Ντελαγκράτσια) και Φοίνικα με βασιλιά τον Κτησία.

Συνεχίζεται