Σινεπιλογές

Θαύμα/Wonder (2017) του Στίβεν Τσμπόσκι

Μερικές φορές ο κριτικός λόγος στέκεται αμήχανα απέναντι σε κάποιες ταινίες στις οποίες η γενναιοδωρία του θέματος και η συγκινησιακή τους φόρτιση κάνουν απαγορευτική την, με κλινική ψυχρότητα, ανάλυση τους. Τότε νοιώθεις την ανάγκη να εκφράσεις την άποψη σου με ένα επιφώνημα ενθουσιασμού. Παρότι λοιπόν ίσως φαντάζει αδόκιμο και υπερβολικό, εδώ ταιριάζει απόλυτα: Το «Θαύμα» είναι απλά ένα υπέροχο φιλμ.

Είναι ένα χαρισματικό οικογενειακό δράμα πάνω στη διαφορετικότητα, την προκατάληψη και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια που θα το απολαύσουν εξίσου παιδιά και ενήλικες. Εκπέμπει ένα διαυγές, εντατικό και ουσιαστικό ουμανιστικό μήνυμα: ότι πρέπει πάντα να επιλέγουμε να συμπεριφερόμαστε με καλοσύνη τους άλλους, με τον τρόπο που θα θέλαμε και αυτοί να  αντιμετωπίζουν εμάς και τα αγαπημένα μας πρόσωπα.

Η ταινία είναι θεμελιωμένη στην θαυμάσια, ειλικρινή ερμηνεία του Jacob Tremblay (εδώ ακόμα καλύτερος από ό, τι ήταν στο «Δωμάτιο» του 2015), που ενσαρκώνει με συγκλονιστικό τρόπο τον δεκάχρονο Auggie Pullman. Ένα παιδί που παλεύει με ακατάβλητο σθένος να αντιμετωπίσει την εκ γενετής δυσμορφία του ενώ όλοι οι άλλοι  γύρω του (οικογένεια, δάσκαλοι, συμμαθητές) προσπαθούν να διαχειριστούν μια πολυσύνθετη κατάσταση και να ανακαλύψουν μέσα τους τη συμπόνια και τη αποδοχή της διαφορετικότητας.

Το ευπώλητο μυθιστόρημα της Ρ. Ι. Palacio, στο οποίο βασίζεται η ταινία, είναι αγαπημένο από τους νέους. Διδάσκεται στα σχολεία ως ένα μάθημα εισαγωγής στην κοινωνική αλληλεπίδραση. Βλέποντας το τα περιθωριοποιημένα και εκφοβισμένα παιδιά μπορεί να βρουν κάποια παρηγοριά, παρατηρώντας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο Auggie και πώς επιβιώνει μέσα από αυτά. Και οι εκφοβιστές μπορεί να σταματήσουν για μια στιγμή για να επανεξετάσουν τις πράξεις τους.

Μέχρι την πρώτη ημέρα της πέμπτης τάξης, ο Auggie έχει εκπαιδευτεί στο σπίτι. Ο λόγος είναι προφανής από την πρώτη φορά που τον συναντάμε: η εμφάνισή του, αποτέλεσμα των πολλαπλών εγχειρήσεων, είναι μια μάζα ουλών και ιστών. Ο Auggie είναι τόσο συνειδητοποιημένος για την εμφάνισή του που φοράει πλαστικό διαστημικό κράνος όποτε βγαίνει έξω, για να προστατεύεται από περίεργους και μερικές φορές σκληρούς θεατές. Αλλά τώρα η μαμά του (Julia Roberts) πιστεύει ότι ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσει το αναπόφευκτο και να εισέλθει σε ένα τοπικό σχολείο. Ο υπερπροστατευτικός μπαμπάς του (Owen Wilson) δεν είναι τόσο σίγουρος. «Είναι σαν να οδηγείς ένα πρόβατο στη σφαγή», ανησυχεί. Όσο για τον Auggie, μοιάζει απολιθωμένος από τον φόβο και την αγωνία. Ξαφνικά πρέπει να αντιμετωπίσει ένα ολόκληρο σύμπαν από παιδιά που τον κοιτούν επίμονα και αδιάκριτα ενώ αποφεύγουν να τον κοιτάξουν στα μάτια.

Η γραμμική αφήγηση του φιλμ ακολουθεί χρονολογικά τις εμπειρίες του Auggie στην πέμπτη τάξη. Γνωρίζει τις αντιδράσεις που θα προκαλέσει και είναι έτοιμος για την αποστροφή και την απομόνωση που θα τον συνοδεύει, αλλά παρόλα αυτά καταρρέει. Τα πράγματα βελτιώνονται, κάπως, όταν κάνει τον πρώτο του φίλο: τον Jack Will (Noah Jupe),  ένα αρκετά γενναιόδωρο αγόρι που όμως δέχεται αφόρητες πιέσεις από τον επικεφαλής της ομάδας των εκφοβιστών Julian (Bryce Gheisar) να μην στηρίζει τον Auggie. Σε μια έξοχη σκηνή ο μεταμφιεσμένος και περιχαρής Auggie καταφθάνει στο πάρτυ του σχολείου αλλά γίνεται άθελα του αυτήκοος μάρτυρας της «προδοσίας» από τον φίλο του. Η διάψευση είναι οδυνηρή, αποδρά από το πάρτυ και μας συγκλονίζει λέγοντας: «πάντα κάποιος θα πει κάτι για μένα». Σε μια άλλη στιγμή απογοήτευσης ρωτά την μητέρα του «Πάντα θα πειράζει η εμφάνιση μου;» και η  Julia Roberts  με άφατη θλίψη απαντά «Δεν ξέρω..»

Στην πορεία της σχολικής χρονιάς ο Auggie σταδιακά μαθαίνει να αποδέχεται τον εαυτό του, να σφυρηλατεί νέες ισχυρές φιλίες, να ξεχωρίζει για την έφεση του στις Φυσικές Επιστήμες και τελικά να αποδεικνύει ότι δεν μπορείς να είσαι σαν τους άλλους όταν έχεις γεννηθεί για να ξεχωρίζεις.

Ο Στίβεν Τσμπόσκι (που μας εντυπωσίασε με το ευαίσθητο φιλμ ενηλικίωσης «Τα Πλεονεκτήματα του να Είσαι στο Περιθώριο»(2012)) έχει την έμπνευση να υιοθετήσει μια πρισματική άποψη  και να μην επικεντρωθεί μόνο στην οπτική του Auggie αλλά και στην οπτική όσων τον περιστοιχίζουν.

Η ταινία ξεδιπλώνεται μετατοπίζοντας συνεχώς το κέντρο βάρους με φυγόκεντρες παράπλευρες ιστορίες διερευνώντας κι άλλους χαρακτήρες. Ίσως ο πιο ενδιαφέρον είναι η Via (Izabela Vidovic), η μεγαλύτερη αδελφή του Auggie. Η εμπειρία της Via είναι αυτή της "φυσιολογικής" αδελφής που έρχεται σε δεύτερη μοίρα σε μια οικογένεια όπου η προσοχή των γονέων επικεντρώνεται στο παιδί με ειδικές ανάγκες. Η Via δεν διαμαρτύρεται ανοιχτά που ο Auggie παίρνει το μερίδιο της προσοχής που έχουν στη διάθεσή τους οι γονείς της, αλλά είναι φανερό ότι διεκδικεί περισσότερη αγάπη και φροντίδα. Η ζωή της παίρνει άσχημη τροπή όταν η καλύτερη φίλη της, η Μιράντα (Danielle Rose Russell), ξαφνικά και αναίτια διακόπτει την επαφή μαζί της. Ευτυχώς, όταν μια πόρτα κλείνει άλλη ανοίγει και η Via βρίσκει παρηγοριά στο σχολικό θέατρο και σε ένα νέο φίλο, τον ευαίσθητο Justin (Nadji Jeter).

Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου, ειδικά ο δάσκαλος των αγγλικών κ. Browne (Daveed Diggs), επιδεικνύουν υποδειγματική παιδαγωγική συμπεριφορά, όπως και ο διευθυντής Tushman (Mandy Patinkin). Ακόμη όμως και στον εκφοβιστή Julian ο γενναιόδωρος Τσμπόσκι δίνει την ευκαιρία της εξιλέωσης σε μια αξιοθαύμαστη σκηνή διαμάχης μεταξύ των προκλητικών γονέων του και του διευθυντή του σχολείου.

Η  ταινία είναι συγκινητική αλλά προσπαθεί να αποφύγει τον φθηνό μελοδραματισμό. Σε κάποιες στιγμές σφίγγει σκληρά τις καρδιές των θεατών, αλλά τα συναισθήματα που προκαλεί απαλύνονται από το εκλεπτυσμένο χιούμορ της και την αισιόδοξη οπτική της.

Τα παιδιά δεν μπορούν να αποφασίσουν πόσο όμορφα θα είναι όταν γεννιούνται αλλά ο τρόπος που κοινωνικοποιούνται μεγαλώνοντας καθορίζει, σε μεγάλο βαθμό, πόσο όμορφα γίνονται. Ο γλυκύτατος και χαρισματικός «μικρός ήρωας», με το θλιμμένο βλέμμα και την ασίγαστη εσωτερική δύναμη, καταφέρνει να ανατρέψει τα σε βάρος του δεδομένα και να υποχρεώσει τους πάντες να δουν αυτό που πραγματικά είναι: ένα ανθρώπινο όν, άξιο σεβασμού. Ένα αξιολάτρευτο παιδί που κερδίζει για πάντα μια θέση στην καρδιά μας.