«Η ευτυχία βρίσκεται στο συλλογικό, όχι στο ατομικό»

Το παγκάκι ανέκαθεν είχε το ρόλο του σιωπηλού ακροατή και μάρτυρα προσωπικών ιστοριών που αναδύονται μέσα από συζητήσεις, τηλεφωνικές συνομιλίες, ακόμη και έναν μικρό αναστεναγμό εκείνων που θα το ζεστάνουν, αναζητώντας σε αυτό λίγα λεπτά ανάπαυλας, χαλάρωσης, συναισθηματικής ή και πνευματικής αποφόρτισης.

Το θεατρικό «Παγκάκι» του Αλεξάντερ Γκέλμαν, σε σκηνοθεσία Γιώργου Κιμούλη ακούει και καταγράφει τις ιστορίες της Βέρα κι του Αλεξέι, δύο ανθρώπων εγκλωβισμένων σε συνθήκες και ψέματα που οι ίδιοι επέλεξαν για τους εαυτούς τους. Μέσα από τη συνάντησή τους στο πάρκο (άραγε τυχαία ή όχι;), οι ήρωες έρχονται αντιμέτωποι με πολλά και ποικίλα θέματα που τους απασχολούν και τους γυροφέρνουν: τον έρωτα, τις ατελέσφορες σχέσεις, την ειλικρίνεια, την επιθυμία, τον πόθο, το πάθος, τη μοναξιά.

Το νησί της Σύρου αποτελεί έναν από τους καλοκαιρινούς σταθμούς της επιτυχημένης παράστασης με τον Γιώργο Κιμούλη και τη Φωτεινή Μπαξεβάνη. Το «Παγκάκι» θα παρουσιαστεί αύριο στις 21:15, στην ατμοσφαιρική Έπαυλη Τσιροπινά της Ποσειδωνίας και δύο ημέρες αργότερα (30 Ιουλίου) θα «τοποθετηθεί» στη σκηνή του Ανοιχτού Θεάτρου Άνδρου.

Σε συνέντευξή του στην «Κοινή Γνώμη», ο σπουδαίος ηθοποιός, σκηνοθέτης και μεταφραστής Γιώργος Κιμούλης αναφέρεται στο διαχρονικό έργο του Ρώσου συγγραφέα που αν και γράφτηκε το 1983 παραμένει κωμικοτραγικά επίκαιρο, στην ευτυχή σύμπραξή του με τη Φωτεινή Μπαξεβάνη αλλά και στην ανησυχητική κρίση που βιώνει σήμερα η χώρα μας τόσο σε οικονομικό και κοινωνικό, όσο και σε καλλιτεχνικό επίπεδο.

Το «Παγκάκι» περιοδεύει φέτος, προσφέροντας σε θεατές ανά την Ελλάδα την ευκαιρία για σκέψη και τέρψη. Πόσο σημαντικό είναι το ταξίδι του πολιτισμού σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή όπου ο κόσμος αναζητά απεγνωσμένα μια σανίδα ψυχικής και πνευματικής ανάτασης;

«Ο κόσμος ασυζητητί το έχει ανάγκη, από την άλλη πλευρά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτή τη στιγμή, ο κόσμος βιώνει μια τρομακτική κρίση. Αυτό το οποίο έχω δει εγώ, στο πλαίσιο της περιοδείας μας είναι ότι, οι περισσότερες πόλεις της περιφέρειας, οι οποίες μάλιστα δε στηρίζονται καθόλου στον τουρισμό, βρίσκονται σε πολύ άσχημη οικονομική κατάσταση. Το πρόβλημα είναι οικονομικό. Και αναμφίβολα, όταν ο πολίτης δεν έχει εργασία, ούτε είναι σε θέση να στηρίξει την οικογένειά του, είναι φυσικό να βάζει το θέατρο και την τέχνη εν γένει σε δεύτερη μοίρα. Από κει και πέρα, τα προβλήματα που πρέπει να λύσει η πολιτεία είναι πολλά. Ως προς τον πολιτισμό, αρχικά έδειξε ότι δεν έχει καταλάβει τη σημασία των καλλιτεχνικών προϊόντων του σύγχρονου πολιτισμού για τον κοινωνικό χώρο και τα αντιμετώπισε με μία επιφανειακή, σχεδόν αδιάφορη ματιά και στάση. Στη συνέχεια, προσπάθησε να κάνει κάποια πράγματα. Αδιαμφισβήτητα όμως, αυτά που γίνονται τη δεδομένη στιγμή, δεν αρκούν».

Όλοι γίναμε μάρτυρες της προσπάθειας του καλλιτεχνικού κόσμου να υψώσει τη φωνή του και να δηλώσει την παρουσία του, αντιδρώντας για τη σειρά την οποία έλαβε στη γραμμή των προτεραιοτήτων και προβλέψεων της πολιτείας.

«Τα βασικά καλλιτεχνικά προϊόντα του σύγχρονου πολιτισμού κινούνται και σε ένα χώρο διασκέδασης. Ο κόσμος, πολλές φορές, ξεχνάει ότι οι καλλιτέχνες δε διασκεδάζουν, αλλά εργάζονται. Είναι εργαζόμενοι, ζουν από αυτή τη δουλειά και ζουν τις οικογένειές τους. Το να αντιμετωπίζουμε τους καλλιτέχνες μόνο σαν ένα μέρος της διασκέδασης και όχι σαν εργαζόμενους, τους αδικεί. Από την άλλη, το οικονομικό πρόβλημα είναι τεράστιο για όλους. Είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα, όπως δύσκολο είναι και όλο αυτό που έρχεται».

Κάθε καλλιτεχνικό προϊόν προσφέρεται για να αφηγηθεί μία διαφορετική ιστορία. Ποια είναι τα θέματα που παίρνουν τη θέση τους στο δικό σας «Παγκάκι»;

«Το «Παγκάκι», πάνω από όλα, είναι μία κωμωδία. Κατά τη γνώμη μου, μία σπουδαία κωμωδία. Ασχολείται με το φοβερό ερώτημα «αν οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν πια μαζί. Κάτι που ουσιαστικά έχει μπει μέσα στη ζωή μας με έναν τέτοιον τρόπο που σχεδόν πάρα πολύ δύσκολα θα καταφέρουμε να το αποτινάξουμε και λόγω όλης αυτής της περίφημης στάσης του να διατηρούμε τις αποστάσεις, να μένουμε μακριά από τους δικούς μας. Υπάρχει μία απομόνωση, η οποία πολλές φορές οδηγεί και στον πλήρη αυτοαποκλεισμό. Ο συγγραφέας, βέβαια, αντιμετωπίζει αυτό το σοβαρό θέμα, χρησιμοποιώντας το εργαλείο της κωμωδίας. Γιατί ξέρει αυτό που έλεγε ο Ντάριο Φο. «Το δάκρυ ανακουφίζει, ενώ το γέλιο θυμώνει». Και ο θυμός βοηθάει πάρα πολύ στο να αλλάξουν τα πράγματα. Στο να μπορέσει ο άνθρωπος να αλλάξει τις συνθήκες μέσα στις οποίες ζει».

Ποια στοιχεία καθιστούν το έργο διαχρονικό και επίκαιρο;

«Ένα έργο λέγεται κλασικό γιατί είναι σαν να έχει γραφτεί τη στιγμή που παρουσιάζεται. Το «Παγκάκι» είναι μια κλασική κωμωδία, που δεν ασχολείται μόνο με τη μοναξιά. Είναι και ο τρόπος με τον οποίο οι άντρες αντιμετωπίζουν πολλές φορές τις γυναίκες, ή αντίστοιχα οι γυναίκες τους άντρες, ο τρόπος που παρουσιάζουμε στους ανθρώπους ένα διαφορετικό τρόπο από αυτό το οποίο είμαστε και που, αντί να μας φέρει πιο κοντά, μας απομακρύνει. Είναι καθαρά ένα έργο το οποίο ασχολείται με αυτό που λέγεται η πλήρης ανθρώπινη σχέση. Ο συμβολισμός του έγκειται στο γεγονός ότι το παγκάκι αποτελεί ένα πέρασμα. Όπως είναι και η ίδια μας η ζωή. Το θέμα είναι τι κάνουμε μέσα σ’ αυτό το χρόνο του φωτός μας. Κατά πόσο μπορούμε ουσιαστικά να καταλάβουμε ότι η έννοια της αυτάρκειας, του να ζούμε μόνοι, είναι κάτι το οποίο κινείται σε ανθρώπινα επίπεδα. Ο άνθρωπος έχει ανάγκη τον απέναντί του. Η ευτυχία βρίσκεται στο συλλογικό, όχι στο ατομικό. Ακόμη κι αν ως άτομα νιώθουμε κάποιες στιγμές ευτυχίας, τις νιώθουμε γιατί μας τις δωρίζει ο απέναντί μας. Το ίδιο κάνουμε κι εμείς».

Σε αυτό το «Παγκάκι» κάθεστε δύο… εσείς και η Φωτεινή Μπαξεβάνη.

«Με τη Φωτεινή ψάχναμε πολλά χρόνια να συνεργαστούμε. Για μένα είναι μια σπουδαία καλλιτέχνις. Δεν είναι μόνο ηθοποιός. Είναι σκηνοθέτης, μουσικός… η ίδια έχει συνθέσει τη μουσική της παράστασης. Και επειδή υπήρχε ένας ακραίος αλληλοσεβασμός και θαυμασμός, θέλαμε πολύ να συνεργαστούμε. Βρέθηκε αυτό το έργο και γι’ αυτό είμαστε ιδιαίτερα ευτυχισμένοι και οι δύο, κάτι που φαίνεται και από το γεγονός ότι παίζουμε το συγκεκριμένο έργο δύο χρόνια και με μεγάλη επιτυχία ευτυχώς».