Χειμερινό Ηλιοστάσιο

Εύκρατη είναι η ζώνη της γης που βρίσκεται ανάμεσα στις πολικές και τροπικές περιοχές. Ο ήλιος πέφτει σ΄ αυτές κατά μέσον όρο με γωνία 45ο, δηλαδή ούτε υπερβολική ζέστη ούτε υπερβολικό κρύο. Έχουν κλίμα λοιπόν κατάλληλο για να υπάρξει και να αναπτυχθεί η ζωή όπως την ξέρομε. Στο νότιο ημισφαίριο η εύκρατη ζώνη περνάει μέσα από εκτάσεις στεριάς, που χωρίζονται μεταξύ τους από τεράστιους όγκους ωκεανών. Τέτοιους όγκους ήταν απίθανο να μπορεί να τους διασχίζει ο πρωτόγονος άνθρωπος. Στο βόρειο ημισφαίριο αντίθετα, η εύκρατη ζώνη περνάει από περιοχές που πάντοτε ήταν σχετικά εύκολο, μέσα από αιώνες ή χιλιάδες χρόνια να μετακινούνται οι άνθρωποι. Κίνα, Ινδία, Μεσοποταμία, Φοινίκη, Αίγυπτος, Ιουδαία, Ελλάδα, Ιταλία, Ιβηρική κλπ. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που σ΄ αυτή τη ζώνη προηγήθηκε η ανάπτυξη του πολιτισμού, καθώς διαρκώς ανθρώπινες μάζες μετακινούνταν, άλλοτε ανταγωνιστικά, με πολέμους, κι άλλοτε συμπληρωματικά, με εμπόριο. Το παράπλευρο όφελος ήταν πάντοτε ο εμπλουτισμός όλων των περιοχών με στοιχεία πολιτισμού που μεταφέρονταν από αλλού, γονιμοποιούνταν μεταξύ τους, επωάζονταν και πολλαπλασιάζονταν έτσι σε κάθε τόπο.

Σ΄ αυτή την εύκρατη ζώνη λοιπόν, υπάρχει μια εναλλαγή 4 εποχών. Ρυθμικά, επί μυριάδες έτη που το είδος homo sapiens υπάρχει πάνω στη γη, η ίδια διαδοχή, η ίδια ταλάντωση. Γύρω στις 21 του Δεκέμβρη είναι η μακρότερη νύχτα, γύρω στις 21 του Ιούνη η μακρότερη μέρα. Μετά τη μακρότερη νύχτα, αρχίζει να μεγαλώνει η μέρα, αρχίζει η γη να πρετοιμάζεται για να ανανεωθεί την Άνοιξη που θα έλθει. Εκείνη τη μέρα αναγεννιέται η ετήσια ελπίδα στον άνθρωπο. Δεν είναι περίεργο που οι άνθρωποι από τους προϊστορικούς χρόνους γιόρταζαν τη Χειμερινό Ηλιοστάσιο.

Οι αρχαίοι πρόγονοί μας γιόρταζαν στο Χειμερινό Ηλιοστάσιο τη γέννηση του Διονύσου, γιου του Δία και της παρθένου Σεμέλης. Τον αποκαλούσαν «σωτήρα» και «θείο βρέφος». Ήταν ο «καλός ποιμένας», οι ιερείς του οποίου κρατούσαν την ποιμενική ράβδο, όπως συνέβαινε και με τον Όσιρη. Ο Διόνυσος ταυτιζόταν με το κρασί (θυμίζει το «πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες· τοῦτο γάρ ἐστι τὸ αἷμά μου…»), πέθαινε κάθε χρόνο και γι΄ αυτό ήταν άνθρωπος θνητός, δεν είχε θέση στον Όλυμπο, αλλά ανασταινόταν στη συνέχεια, γι΄ αυτό ήταν και θεός, θεάνθρωπος. Οι Λατίνοι γιόρταζαν στο χειμερινό ηλιοστάσιο τα Σατουρνάλια (από τον Saturnus που ταυτιζόταν με το δικό μας Κρόνο). Ο Κρόνος κατάπινε τα παιδιά του, αλλά υποχρεωνόταν να τα εμέσει, να τα ξαναβγάλει στην επιφάνεια. Ο Κρόνος-Χρόνος δηλαδή κατάπινε λίγο λίγο τον Ήλιο και τη μέρα με όλα τα αγαθά προϊόντα τους, ως το χειμερινό ηλιοστάσιο που άρχιζε να τα ξαναφέρνει στη ζωή. Σε πολλούς λαούς υπήρχαν αντίστοιχες εορτές, όπως Γιάλντα, Καρατσούν, Χάνουκκα, Κουάντζα κλπ (δεν χρειάζεται να θυμάστε τέτοια ονόματα ούτε κι εγώ τα θυμάμαι, απλώς τα αναφέρει η Wikipedia). Τον 6ο μ.Χ. αιώνα η Χριστιανική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία είχε επικρατήσει πια και η γέννηση του φυσικού ήλιου στο χειμερινό ηλιοστάσιο των Σατουρναλίων, αντικαταστάθηκε από τη γέννηση του «Ήλιου της Δικαιοσύνης» κι εμείς εορτάζομε στις 25 Δεκεμβρίου τα Χριστούγεννα.

Μεγάλη γιορτή. Γεννήθηκε ο Καλός Ποιμένας, ο ΄Ηλιος της Δικαιοσύνης. Κι έφερε, όχι πια μόνο τη φυσική αναγέννηση, αλλά και την πνευματική, τη λύτρωσή μας από το προπατορικό αμάρτημα. Έφερε, πάνω απ΄ όλα την αγάπη. «Ἐὰν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων, ἀγάπην δἐ μὴ ἒχω, γέγονα χαλκὸς ὴχῶν καὶ κύμβαλον ἀλαλάζον…νυνὶ δἐ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα· μείζων δἐ τούτων ἡ ἀγάπη.»

Ο Ήλιος της Δικαιοσύνης δεν άρεσε στους τότε άρχοντες, τους Γραμματείς και Φαρισαίους ούτε στους πλουσίους. «Καθεῖλε δυνάστας ἀπὸ θρόνων καὶ ὓψωσε ταπεινοὺς, πεινῶντας ἐνέπλησεν ἀγαθῶν καὶ πλουτοῦντας ἐξαπέστειλε κενοὺς». Τη συνέχεια την ξέρομε.

Με τη νίκη του Μεγάλου Κωνσταντίνου, που η μάνα του, η Αγία Ελένη, ήταν Χριστιανή, εγκαταστάθηκε ο Χριστιανισμός στον κόσμο. Να το αντιστρέψω: Ουδέν αγαθόν αμιγές κακού. Με την υιοθέτηση του Χριστιανισμού από την επίσημη πολιτική, ο Χριστιανισμός έγινε όργανό της. Η υπέροχη Χριστιανική εκκλησία απέκτησε αυτοκρατορική δομή. Ο φτωχικός Χριστούλης καβάλα σε ένα γαϊδουράκι και μ΄ ένα ακάνθινο στεφάνι συμβολίσθηκε με χρυσοκεντημένα άμφια και αδαμαντοποίκιλτες μίτρες των επισκόπων. Το «αγαπάτε τους εχθρούς ημών» αντικαταστάθηκε από το «Θάνατο στους απίστους» των Σταυροφόρων ή και από τη νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου. Σε κάθε πόλεμο οι ιερείς ευλογούν τα όπλα των συμπατριωτών τους εναντίον των εχθρών τους που τα ευλογούν οι ιερείς των αντιπάλων. Ωστόσο, ο λαός εξακολοθεί να γιορτάζει κάθε χρόνο την προσμονή της άλλης μέρας, με τον Ήλιο της Δικαιοσύνης.

Και σήμερα; Γύρω στις μέρες των Χριστουγέννων, λίγο πριν ή μετά, κρίνεται σε σημαντικό βαθμό το αύριο της Ελλάδας. Θα επέλθουν συμφωνίες; Ως τώρα έχομε νιώσει ασήκωτο το τίμημα των συμφωνιών – και όχι ολόκληρο ακόμη. Δεν έχομε ιδέα τι έχει διαμειφθεί κεκλεισμένων των θυρών στη δημοκρατική εύκρατη ζώνη που βρισκόμαστε. Έχομε βιώσει όλοι μείωση μισθών και συντάξεων, αύξηση της ανεργίας, γιγάντωση των φόρων, υποβάθμιση υγείας και παιδείας –έπεται συνέχεια. Αν όλα πάνε καλά, τι σημαίνει; Ακούονται πολλά, δεν ξέρω τι ισχύει. Ακούεται πως υποβαθμίζεται το ΔΝΤ στην υπόθεσή μας. Αν είναι αλήθεια, είναι καλό ή κακό; Κάθε στήριγμα είναι και εξάρτηση. Στηρίγματα στη σειρά αυξάνουν την εξάρτηση, εξαρτήσεις παράλληλες αυξάνουν το στήριγμα. Αν για να πάρουμε βοήθεια χρειάζεται η συναίνεση ΚΑΙ του ενός ΚΑΙ του άλλου (στηρίγματα στη σειρά), η εξάρτησή μας αυξάνεται. Ο εξωστρακισμός του ενός, μας ανακουφίζει. Αν μάλιστα βρισκόταν και παράλληλη εξάρτηση (συναίνεση ΕΙΤΕ του ενός ΕΙΤΕ του άλλου), τα στηρίγματά μας θα αυξάνονταν χωρίς αύξηση εξάρτησης. Κι εδώ είναι που χρειάζεται μαεστρία στην εξωτερική μας πολιτική. Ένα όπλο που έχει κάθε κράτος είναι η αξιοπιστία του. Πάντα ήταν μειωμένη η δική μας. Τα τελευταία 10 χρόνια μειώνεται σταθερά κι έχει κατακρημνισθεί πρωτοφανώς τελευταία. Από την άλλη, για να μην τα βλέπουμε όλα μαύρα, η τόνωση των φιλικών σχέσεών μας με κάποιους γείτονες (Ισραήλ, Αίγυπτο, Κύπρο), χωρίς εθνικιστικούς φανφαρονισμούς, αλλά με συνέπεια απέναντι στους υπόλοιπους είναι καλά σημάδια. Η αναβάθμιση των σχέσεών μας με τους μεγάλους, ΗΠΑ, Κίνα, Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς σοβαρούς τριγμούς με τη Ρωσία, έχουν επίσης ρόδινη χροιά.

Ας στολίσουμε λοιπόν το δέντρο μας. Κι ας δεχτούμε την έλευση του Σωτήρα με την ελπίδα ότι θα αλλάξει με το ηλιοστάσιο και η πορεία προς εμάς του Ήλιου της Δικαιοσύνης.