Η Παναγία του Θεοτοκόπουλου στη Σύρο

Μαθητικό διαγωνισμό γραπτού δοκιμίου και εικαστικής δημιουργίας με θέμα “Το ταξίδι του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco) από τα Ψαρά στη Σύρο” προκηρύσσεται από την Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη Σύρου.

Ο διαγωνισμός πραγματοποιείται στο πλαίσιο του εορτασμού του “Έτους El Greco”, όπως ορίστηκε από την Unesco και με αφορμή τη συμπλήρωση των τετρακοσίων ετών από το θάνατό του και απευθύνεται στους μαθητές της Γ' τάξης του Γενικού & Επαγγελματικού Λυκείου και της Γ' τάξης των Γυμνασίων της Σύρου.

Γνωριμία με την πολιτισμική κληρονομιά μας

Μέσα από τον διαγωνισμό, οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν την πολιτισμική κληρονομιά του τόπου τους και ταυτόχρονα να ανακαλύψουν τον σπουδαίο ζωγράφο της Αναγέννησης, ο οποίος κατόρθωσε να συνδυάσει την ορθόδοξη πνευματικότητα με τη δυτική καλλιτεχνική παράδοση. Επιπλέον, δίνεται ένα κίνητρο στα παιδιά να εκφραστούν δημιουργικά και καλλιτεχνικά και παράλληλα, να αναπτύξουν τις ερευνητικές δεξιότητές τους.

Από τα γραπτά δοκίμια και τα εικαστικά έργα των μαθητών θα επιλεγούν τα οχτώ καλύτερα τα οποία θα βραβευτούν με ισάριθμα χρηματικά βραβεία που θα διατεθούν από την Ιερά Μητρόπολη Σύρου.

Διαδικασία διεξαγωγής του διαγωνισμού

Οι γραπτές εργασίες πρέπει να είναι άνω των 600 λέξεων σε κόλλες Α4 που θα συρραφτούν. Οι διαγωνιζόμενοι επιτρέπεται να αντλήσουν πληροφορίες από διάφορες πηγές, τις οποίες οφείλουν να αναφέρουν ως βιβλιογραφία. Οι εργασίες θα γραφούν σε ένα δίωρο στο σχολείο, το οποίο θα εξευρεθεί με τη συνεργασία του Συλλόγου Διδασκόντων και του Διευθυντή κάθε σχολικής μονάδας. Οι μαθητές θα πρέπει να έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και να έχουν δηλώσει εκ των προτέρων τη συμμετοχή τους, η οποία είναι προαιρετική. Ο αριθμός των συμμετεχόντων μαθητών θα κοινοποιηθεί στην Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Νοτίου Αιγαίου μέχρι την Παρασκευή 24 Οκτωβρίου 2014.

Οι εργασίες θα αξιολογηθούν από τριμελή Επιτροπή Εκπαιδευτικών, που θα ορίσει η Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Νοτίου Αιγαίου σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη Σύρου. Οι Διευθυντές των σχολείων, αφού συγκεντρώσουν τις εργασίες, θα τις αποστείλουν με διαβιβαστικό έγγραφο προς την Ιερά Μητρόπολη Σύρου, μέχρι τις 25 Νοεμβρίου 2014 με την ένδειξη “Μαθητικός Διαγωνισμός”.

Από την άλλη, το κάθε εικαστικό έργο (ζωγραφική, κολλάζ, αγιογραφία, ψηφιδωτό), το οποίο θα πρέπει να είναι πρωτότυπο και να μην έχει πάρει μέρος σε άλλο διαγωνισμό, θα είναι σε χαρτόνι Α3.

Τα βραβεία

Ο διαγωνισμός θα ολοκληρωθεί με τη βράβευση των καλύτερων γραπτών και των εικαστικών έργων το Σάββατο, 6 Δεκεμβρίου 2014 σε ειδική εορταστική εκδήλωση στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου Ερμούπολης κατά την οποία θα ανακοινωθούν τα αποτελέσματα και θα απονεμηθούν τα βραβεία.

Τα βραβεία είναι συνολικά οκτώ, χρηματικά και θα συνοδεύονται με έπαινο, δύο πρώτα και δύο δεύτερα για τους μαθητές του Λυκείου και δύο πρώτα και δύο δεύτερα για τους μαθητές Γυμνασίου. Το 1ο βραβείο θα είναι 600,00 ευρώ και το 2ο βραβείο : 400,00 ευρώ.

“Η Κοίμηση της Παναγίας” από τα Ψαρά στη Σύρο

Το θέμα του διαγωνισμού αφορά στην ιστορία της εικόνας “Η Κοίμηση της Παναγίας”, που ανακαλύφθηκε το 1983 στη Σύρο έχοντας μεταφερθεί εκεί από Ψαριανούς εποίκους μετά την καταστροφή των Ψαρών. Πρόκειται για το πρώτο σωζόμενο έργο του El Greco με την υπογραφή “ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ ο ΔΕΙΞΑΣ”, την οποία έφερε στο φως ο αρχαιολόγος, ιστορικός Γιώργος Μαστορόπουλος, υπάλληλος της Γ' Εφορείας νήσων ΒΑ Αιγαίου.

Όπως σημειώνει στο εικονογραφημένο βιβλίο της Μαρίνας Πετρή “Η Παναγία του Θεοτοκόπουλου στη Σύρο” ο Αρχιμανδρίτης Αλέξαανδρος Τσιουχάρης, τότε έγινε αντιληπτό ότι το εικόνισμα που μετέφεραν χρόνια πριν από τα Ψαρά χέρια άγια και θεοφοβούμενα ήταν μια εικόνα του Θεοτοκόπουλου του 15ου αιώνα. Εικόνα διαστάσεων 62,5 x 52,5 x 2,5εκ., ζωγραφισμένη σε πανί με προετοιμασία πάνω σε ξύλο, χωρίς ανάγλυφο περιθώριο. Επισημαίνεται μάλιστα πως πρόκειται για μία ξεχωριστή και σπάνια εικόνα, δεδομένου ότι ο Χριστός δεν στέκει όρθιος και μετωπικός με την ψυχή της Παναγίας, σαν φασκιωμένο βρέφος στο χέρι, περιβαλλόμενος από “δόξα”, αλλά σκύβει προς το πρόσωπο της νεκρής σαν να έχει μόλις πάρει την ψυχή ε μορφή μικροσκοπικής παιδίσκης εκδοχή που είναι σπάνια. “Εδώ ο ζωγράφος επιδιώκει την εικονογραφική ιδιορρυθμία χρησιμοποιώντας γνωστά αλλά σπάνια μοτίβα από ένα παραδοσιακό απόθεμα που πρέπει να γνωρίζει καλά”. Καταλήγοντας, υπογραμμίζει ότι το έργο του είναι μια δυνατή φωνή μέσα από το χρόνο που πάντα θα ξυπνά ναρκωμένες συνειδήσεις στην άκαμπτη καθημερινότητα και θα τους δείχνει το δρόμο της ευθύνης και του καθήκοντος.

Σύμφωνα με τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σύρου κ. Δωρόθεο Β', η Βυζαντινή Αγιογραφία και Τέχνη ακόμα και όταν απομιμείται τη φύση έχει πάντα χαρακτήρα προφητικό, αποδίδοντας δια των χρωμάτων το ωραίο υπό το φως της Θείας Ενσαρκώσεως, απεικονίζοντας δια της ύλης το άυλο και οδηγώντας τους πιστούς σε μία διαρκή επικοινωνία με τον Ουρανό. Αυτό ακριβώς είναι και το βαθύτερο περιεχόμενο που αποδίδει σε όλο τον κόσμο η εικόνα της Κοιμήσεως του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου.

Η ιστορία της “Εκκλησίας των Ψαριανών”

Η ομώνυμη εκκλησία της Ερμούπολης, γνωστή ως “εκκλησία των Ψαριανών”, από το όνομα της συνοικίας στην οποία ανήκει, χτίστηκε στα 1828-29 με χρήματα του Υδραίου Θεόδωρου Πλατανίτη. Όπως σημειώνει η συγγραφέας, “τα θεμέλια της έμοιαζαν να έχουν υγρασία μα οι πιο παλιοί έλεγαν πως δεν είναι φυσική υγρασία, αλλά τα δάκρυα των Ψαριανών που είχαν χύσει πικραμένοι για τον ξεριζωμό τους και την τύχη της πατρίδας τους, τα χρόνια της τουρκοκρατίας. Ξεκληρισμένοι είχαν βρει μια αγκαλιά στο λιμάνι της Σύρου. Αυτό το νησί άνοιγε την αγκαλιά του στους κατατρεγμένους Έλληνες που έστησαν εκεί μια δεύτερη πατρίδα χαρίζοντάς της τα ομορφότερα κομμάτια του πολιτισμού της, τις γεύσεις και τις μουσικές μελωδίες. Ο όμορφος αυτός ναός ανακαινίστηκε πολύ αργότερα, το 1847 και τα εγκαίνια έγιναν το 1850. Την ίδια μέρα έγινε και η τελετή της ανάγνωσης του Συνοδικού Τόμου της αναγνώρισης του Αυτοκέφαλου της Ελλαδικής Εκκλησίας. Χρόνια μετά, στη γερμανική Κατοχή, 23 Οκτωβρίου 1943 η Σύρος βομβαρδίζεται ανελέητα από τη θάλασσα. Ένα από τα πληγωμένα της κτίρια ήταν και η εκκλησία των Ψαριανών. Τον Ιανουάριο του 1951 η εκκλησία είναι και πάλι ανακαινισμένη”.

Σημειώνεται ότι με ανάλογη εργασία καταπιάστηκαν κατά το προηγούμενο διδακτικό έτος οι μαθητές της Β' Τάξης του Γενικού Λυκείου Σύρου, η οποία σύμφωνα με τη Διευθύντρια του σχολείου, Ειρήνη Δράκου, αναμένεται να εκδοθεί και να παρουσιαστεί στο κοινό της Σύρου και όχι μόνο.

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δανειστούν το βιβλίο της κ. Πετρή από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Ερμούπολης.