«Κάβα δαπάνες» 2,9 δισ. ευρώ από το 2024 για παροχές ως το 2028

Σταθερή ανάπτυξη 2,3% και το 2025 παρά την διεθνή κρίση, αύξηση επενδύσεων ταχύτερη μείωση χρέους, υψηλότερο πρωτογενές πλεόνασμα από όσα προέβλεπε πριν έξι μήνες το οικονομικό επιτελείο, αλλά και «κουμπαρά» 2,9 δισεκατομμυρίων ευρώ για «έξτρα παροχές» 1,3 δισ. που θα μοιραστούν το 2025 (που ήδη ανακοινώθηκαν), περίπου 1 δισ. επιπλέον το 2026 και άλλα τόσα σχεδόν το 2027 ήταν μερικές από τις εκπλήξεις που έκρυβε η κατάθεση της πρώτης ετήσιας έκθεσης προόδου της χώρας μας (έτους 2025) για το νέο Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2025-2028.

Η νέα ετήσια έκθεση προόδου δεν είναι απλώς μια τεχνική υποχρέωση. Είναι το διαβατήριο της Ελλάδας για μια νέα εποχή παροχών, επενδύσεων και δημοσιονομικής ασφάλειας. Και τα όσα περιλαμβάνει, σηματοδοτούν μια θεαματική ανατροπή στα βασικά μεγέθη, με μόνη αρνητική εξαίρεση τον πληθωρισμό που προβλέπεται να κλείσει στο 2,4% φέτος, αντί 2,1% που ήταν η αρχική πρόβλεψη.

Παρά την θετική εικόνα όμως, όλα είναι εύθραυστα: και η ίδια η έκθεση προόδου που κατέθεσε η Αθήνα προειδοποιεί για σημαντικά ρίσκα που έχει μπροστά της η χώρα. Η εμπορική αβεβαιότητα που απορρέει από τη δασμολογική πολιτική των ΗΠΑ, δημιουργεί παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση, μείωση του εμπορίου και των επενδυτικών ροών διεθνώς, πιο σκληρές παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές συνθήκες, που δεν έχουν ακόμα καταγραφεί ίσως. Επιπλέον, φυσικές καταστροφές θα μπορούσαν να επιδεινώσουν τις προοπτικές της χώρας.

Αντιθέτως, καλύτερα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα μπορεί να προκύψουν -σύμφωνα με την Έκθεση που υπέβαλε προς έγκριση το ελληνικό υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών- από τυχόν αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης του ελληνικού δημοσίου, περαιτέρω αποκλιμάκωση των επιτοκίων, καθώς την επιτυχή εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων.

Δημοσιονομική «ανατροπή»

Απέναντι σε όλα αυτά, η Αθήνα «κτίζει» χώρο για αναπτυξιακά μέτρα, πολιτικές στήριξης και παροχές, χωρίς δημοσιονομικό κίνδυνο για τη χώρα. Όπως περιγράφεται στην Έκθεση, η εκτίμηση για το πρωτογενές πλεόνασμα ανεβαίνει ακόμα ψηλότερα για φέτος (κατά 30% !) στο 3,2% του ΑΕΠ αντί 2,4% του ΑΕΠ που προέβλεπε ο προϋπολογισμός. Και αναμένεται πλέον και φέτος πάλι συνολικό πλεόνασμα 0,1% του ΑΕΠ, αντί έλλειμμα 0,6% που προέβλεπε ο προϋπολογισμός. Ταυτόχρονα χαμηλώνει και η εκτίμηση για το χρέος, στο 145,7% του ΑΕΠ έναντι εκτίμησης για χρέος 147,5% στον κρατικό προϋπολογισμό.

Αντιθέτως οι περισσότερες χώρες της ΕΕ κατέθεσαν χθες τα δικά τους εθνικά σχέδια, με δεσμεύσεις για περιορισμό δαπανών, ενώ αρκετές –ιδίως με υψηλό χρέος ή έλλειμμα– βρίσκονται ήδη στο μικροσκόπιο της Κομισιόν για πιθανές κυρώσεις ή «κούρεμα» των μελλοντικών αυξήσεων δαπανών τους. Αντίθετα, η Ελλάδα, διατηρεί «κάβα δαπανών» 2,9 δισ. ευρώ από το 2024, που θα μεταφερθεί στα έτη 2025-2028, προσθέτοντας κάθε έτος επιπλέον στο όριο δαπανών της χρονιάς μέχρι 0,3% του ΑΕΠ επιπλέον, ή σχεδόν 800 εκατ. ευρώ παραπάνω από όσα θα μπορούσε να δώσει με βάση τους νέους κανόνες.

Η «έκπληξη» του 2024: η αύξηση έγινε μείωση!

Όλα τα παραπάνω αποτυπώνονται στην ετήσια έκθεση προόδου (annual progress report) που για πρώτη φορά στην ιστορία της ΕΕ, όλες οι χώρες –ανάμεσά τους και η Ελλάδα– καταθέτουν βάσει των νέων ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων. Η έκθεση αυτή, που θα συντάσσεται κάθε Απρίλιο, εγκαινιάζει μια νέα εποχή αυστηρών ελέγχων, όπου το βάρος μετατοπίζεται από τα ελλείμματα των χωρών, στο χρέος και στο ετήσιο όριο αύξησης των καθαρών πρωτογενών κρατικών δαπανών.

Η διαδικασία αυτή δεν είναι απλώς μια τυπική υποχρέωση: αποτελεί το βασικό εργαλείο με το οποίο Κομισιόν και αγορές θα αξιολογούν τη δημοσιονομική πορεία κάθε κράτους, αλλά και το «ταβάνι» των παροχών που μπορεί να εξαγγείλει κάθε κυβέρνηση.

Η Αθήνα πάντως δεν αρκέστηκε στο να τηρήσει το όριο αύξησης δαπανών για το 2024, αλλά το υπερκέρασε με εντυπωσιακό τρόπο. Αντί για ετήσια αύξηση +2,6%, κατόπιν διαπραγμάτευσης και χάρη στα μόνιμα υπερέσοδα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής πέτυχε να πείσει τις Βρυξέλλες ότι… μείωσε τις κρατικές δαπάνες κατά -0,3%.

Στην πραγματικότητα, οι «καθαρές πρωτογενείς κρατικές δαπάνες» αυξήθηκαν σχεδόν 2 δισ. ευρώ (από 96,9 δισ. το 2023 σε 98,6 δισ. το 2024). Φαινομενικά… μειώθηκαν όμως, γιατί η Αθήνα αξιοποίησε έξυπνα μια ευελιξία που επιτρέπει ο νέος δημοσιονομικός κανόνας: επικαλέστηκε τα μόνιμα έσοδα-ρεκόρ (που ξεπέρασαν τα 2 δισ. ευρώ) από τα μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής (POS, myDATA, ηλεκτρονικές διασταυρώσεις). Και μαζί με μια συγκράτηση (μικρή υστέρηση) των τακτικών δαπανών -παρά τις αυξημένες παροχές του 2024 για αυξήσεις δημοσίων υπαλλήλων, συντάξεων, επιδομάτων, φοροελαφρύνσεις κλπ) πέτυχε να υπερκεράσει το ετήσιο όριο αύξησης δαπανών που ήταν 2,6% ή περίπου 2,6 δισ. ευρώ.

Η στρατηγική της κυβέρνησης να «κουβαλήσει» το πλεόνασμα δαπανών μιας χρονιάς στα επόμενα έτη, σε συνδυασμό με την αποδοχή από την Κομισιόν ότι θα είναι μόνιμη και επαναλαμβανόμενη η αύξηση των κρατικών εσόδων από τη φοροδιαφυγή, αλλάζει το παιχνίδι.

Δημιουργεί «μαξιλάρι» (buffer) δαπανών ύψους 2,9 δισ. ευρώ συνολικά από το 2024, που δίνει στην κυβέρνηση τη δυνατότητα να σχεδιάσει με μεγαλύτερη ευελιξία τις κοινωνικές και αναπτυξιακές της πολιτικές και στα επόμενα χρόνια μετά το 2025, αφήνοντας περιθώριο και για ακόμα 1 δισ. επιπλέον το 2026, και άλλα τόσα για το 2027 – 2028. Έτσι οι παροχές και οι αναγκαίες δαπάνες για το κοινωνικό κράτος και την ανάπτυξη αυξάνονται και διασφαλίζονται, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η δημοσιονομική σταθερότητα.

Έτσι, από το όριο αύξησης 2,6% ή περίπου 2,5 δισ. που ήταν το ετήσιο όριο αύξησης του 2024, η Αθήνα πέτυχε να αυξήσει το όριο του 2025 από 3,7% που ήταν αρχικά, σε 4,5%. Σε αυτά ενσωμάτωσε παροχές 1,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 1,1 δισ. τα νέα μέτρα που ανακοινώθηκαν προ ημερών από τον πρωθυπουργό για συνταξιούχους, ενοικιαστές και δημόσιες επενδύσεις, και επιπλέον περίπου 0,2 δισ. που είχαν εξαγγελθεί προ μηνός για αυξήσεις σε ενστόλους από το β΄εξάμηνο του 2025.

Πηγή: newmoney.gr